Serwis Służby Cywilnej

Pierwsza sesja dotyczyła ochrony sygnalistów, zagadnienia o którym już wielokrotnie rozmawialiśmy na forum zespołu. Tym razem skoncentrowaliśmy się na zewnętrznych kanałach zgłoszeń, o których mowa w ustawie z 14 czerwca 2024 r o ochronie sygnalistów.  

Swoja wiedzą na ten temat podzielili się eksperci  z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS):

• Mirosława Brzostek-Kleszcz, zastępca dyrektora Departamentu Prawa Pracy (DPP),
• Katarzyna Jędrzejewska, główny specjalista ds. legislacji DPP,
• Juliusz Wrębiak, główny specjalista ds. legislacji DPP.

W wystąpieniu omówili między innymi:

• rolę i zadania Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO),
• zakres przedmiotowy i procedurę zgłoszeń zewnętrznych
• obowiązki informacyjne i sprawozdawcze.

Uczestnicy spotkania mieli okazję rozmawiać na temat różnic między procedurą zgłoszeń wewnętrznych a zewnętrznych, koniecznością badania kontekstu związanego z pracą przy wstępnej weryfikacji zgłoszenia oraz postępowania w przypadku zgłoszeń anonimowych.

Następnie Monika Kos, radca w Wydziale ds. Kontroli i Koordynacji Przeciwdziałania Nieprawidłowościom Biura Kontroli i Audytu Wewnętrznego w Ministerstwie Finansów przedstawiła projekt procedury przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych kierowanych do Ministra Finansów i podejmowania działań następczych.

Na zakończenie tej sesji Katarzyna Dudzik, koordynatorka zespołu doradców, omówiła wyniki ankiety „Ochrona sygnalistów – procedura zgłoszeń wewnętrznych”, którą rozesłaliśmy do urzędów kierowanych przez dyrektorów generalnych i Komendantów Głównych. Za jej pomocą zebraliśmy informacje na temat stanu wdrożenia procedury zgłoszeń wewnętrznych w wybranych urzędach oraz oceny dobrych praktyk, które publikujemy w Serwisie Służby Cywilnej. 

• Do 6 grudnia odpowiedzi udzieliły 43 urzędy z 67 zaproszonych do wypełnienia ankiety.
• 41 urzędów potwierdziło funkcjonowanie procedury zgłoszeń wewnętrznych.
• 41 urzędów (91% respondentów) potwierdziło znajomość dobrych praktyk, a niemal wszyscy ocenili je jako użyteczne lub bardzo użyteczne.
• Za najbardziej użyteczne praktyki respondenci uznali m.in.: rekomendacje co do sposobu przekazywania zgłoszeń, powołania i organizacji zespołu rozpatrującego zgłoszenia, strategii komunikacji zgłaszania nieprawidłowości czy ochrony w związku ze zgłoszeniem.
• 35 urzędów potwierdziło wdrożenie w całości lub części wybranych praktyk.

Wszyscy respondenci wysoko ocenili potrzebę projektowania i upowszechniania dobrych praktyk z obszaru szeroko rozumianej etyki w Serwisie Służby Cywilnej w przyszłości.

Kamil Giera ekspert z Departamentu Badań i Innowacji Ministerstwa Cyfryzacji w prezentacji „Generatywna sztuczna inteligencja w służbie doradców ds. etyki” przedstawił zastosowanie Gen AI w administracji publicznej, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów etycznych. Omówił m.in.

• definicję AI zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1689 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie ustanowienia zharmonizowanych przepisów dotyczących sztucznej inteligencji (tzw. AI Act),
• zakazane praktyki w zakresie AI, systemu wysokiego i ograniczonego ryzyka,

• przykłady wykorzystania GenAI w pracy urzędniczej, tj. analiza danych, wspomaganie decyzji, tworzenie materiałów informacyjnych, analiza orzecznictwa.

• zasady korzystania z GenAI w tym ochrona danych, unikanie halucynacji, stronniczości i naruszeń własności intelektualnej.

Następnie ekspertka AI z państwowego instytutu badawczego NASK dr Agnieszka Karlińska omówiła zastosowanie dużych modeli językowych (LLM) w administracji publicznej. Ważną częścią wystąpienia ekspertki z NASK była informacja na temat prototypu asystenta obywatelskiego. To zaawansowany system oparty na sztucznej inteligencji. Docelowo ma on wspierać obywateli w uzyskiwaniu informacji i załatwianiu spraw urzędowych, zapewniając jednocześnie bezpieczeństwo i zgodność z przepisami.

W trakcie warsztatów uczestnicy spotkania analizowali złożone dylematy etyczne, z którymi mogą się spotkać w ramach realizacji zadań doradcy.

Pod kierunkiem moderatora – członka zespołu doradców –  uczestnicy spotkania pracowali w podziale na sześć grup tematycznych:

• Neutralność a aktywność polityczna – moderacja: Renata Dybalska z Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie,
• Bezstronność a udział w manifestacjach – moderacja: Anna Stadnicka z Urzetu Transportu Kolejowego,
• Obowiązki członka korpusu a aktywność w Internecie – moderacja: Anna Gruszka z Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Oddział Centralnego Laboratorium w Katowicach,
• Dodatkowe zarobkowanie/zatrudnienie a konflikt interesów - moderacja: Marcin Kowalski z Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu,
• Profesjonalizm a dodatkowe zarobkowanie/zatrudnienie – moderacja: Paweł Szewczyk z Ministerstwa Finansów,
• Bezstronność i profesjonalizm a prezenty i upominki – moderacja: Justyna Markowska-Gastoł z Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

Podstawą do dyskusji były pytania, które zgłaszali uczestnicy webinarów „Etyka w pracy urzędnika”, a które zorganizujemy w ramach tegorocznego Planu szkoleń centralnych w służbie cywilnej. 

Na koniec Katarzyna Dudzik przedstawiła informację na temat m.in.:

• trwającego monitoringu wybranych zasad służby cywilnej,
• badania PL Prezydencji w ramach Sieci EUPAN pt.: „Innowacyjność i skuteczność polityk dobrego zarządzania i etyki w centralnych administracjach publicznych w Europie”,
• możliwości rejestracji na OECD Global Anti-Corruption & Integrity Forum,
• planowanej akcji informacyjno-promocyjnej zasad służby cywilnej i zasad etyki korpusu w mediach społecznościowych (LinkedIn i Instagram).

W spotkaniu wzięło udział blisko 90 osób z urzędów w całym kraju.

Kolejne spotkanie planujemy na II kwartał 2025 r.