Serwis Służby Cywilnej

Spotkanie rozpoczął szef służby cywilnej Dobrosław Dowiat-Urbański (SSC). Witając uczestników wydarzenia zwrócił uwagę, że jest to pierwsze, stacjonarne spotkanie zespołu po 3,5 roku. Zdaniem SSC zespół pokazał w tym czasie, że potrafi być elastyczny i sprawnie dostosował się do pandemicznych ograniczeń.

„Podczas regularnych spotkań online skutecznie wspieraliście nas Państwo w realizacji zadań szefa służby cywilnej, związanych z czuwaniem nad przestrzeganiem zasad służby cywilnej. Serdecznie za to wsparcie dziękuję w imieniu swoim, ale także moich współpracowników z Departamentu Służby Cywilnej” – powiedział Dobrosław Dowiat-Urbański.

SSC w sposób szczególny podziękował członkom zespołu doradców, którzy w ostatnich miesiącach zaangażowali się w prace zespołu zadaniowego ds. polityki prezentowej i rejestru korzyści:

• Annie Gruszce z Oddziału Centralnego Laboratorium w Katowicach Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
• Magdalenie Kąklewskiej-Brodawce z Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska,
• Marcinowi Kowalskiemu z Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu,
• Katarzynie Masłowskiej z Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych,
• Ewie Mazurek ze Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach,
• Monice Sikorskiej z Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych,
• Annie Stadnickiej z Urzędu Transportu Kolejowego,
• Markowi Szmidtowi z Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach.

SSC wyraził nadzieję, że forum które tworzą doradcy ds. etyki jest użyteczne przede wszystkim dla członków tego zespołu jako liderów zmian w dziedzinie etyki i kultury uczciwości w służbie cywilnej, a także dla kierownictwa i dla pracowników urzędów.

Katarzyna Dudzik, koordynatorka zespołu doradców ds. etyki w służbie cywilnej, zapoznała uczestników z wnioskami ze sprawozdania SSC na temat stanu służby cywilnej w roku 2022 w zakresie etyki. Przygotowując sprawozdanie SSC bazował na raporcie z badania „Diagnoza poziomu kultury uczciwości w służbie cywilnej” oraz wynikach analizy rocznych sprawozdań dyrektorów generalnych i kierowników urzędów.

Zgodnie z wnioskami zawartymi w raporcie z badania „Diagnoza (…)” członkowie korpusu dobrze ocenili poziom kultury uczciwości w służbie cywilnej:

• na podstawie wyników badania ilościowego, jakościowego i analizy danych zastanych wskaźnik poziomu kultury uczciwości w służbie cywilnej oszacowano na poziomie 74%. To średnia arytmetyczna kluczowych składników badania tj.: znajomość zasad służby cywilnej i zasad etyki korpusu służby cywilnej, kierowanie się zasadami w organizacji – zachowania i postawy przełożonych, polityka uczciwości w organizacji, ocena działania procedur, ocena wsparcia doradców ds. etyki, brak występowania zjawisk niepożądanych oraz subiektywna ocena uczciwości w organizacji i w całym korpusie służby cywilnej,
• badanie „Diagnoza (…)” potwierdziło trafność działań szefa służby cywilnej ukierunkowanych na budowę i wzmacnianie kultury opartej na wartościach w służbie cywilnej (pozytywny efekt zwrócenia większej uwagi na kwestie związane z kulturą uczciwości w służbie cywilnej).
• wnioski z badania stały się źródłem rekomendacji, skierowanych osobno do ssc i dyrektorów generalnych/ kierowników urzędów. Od ich realizacji będzie zależeć kierunek zmian w kulturze opartej na wartościach w korpusie. Kolejne badanie zaplanowano na 2026 r.

Zgodnie z informacją otrzymaną od dyrektorów generalnych/kierowników urzędów:

• blisko 63% urzędów (1056) zadeklarowało włączenie szkolenia z zakresu etyki jako obowiązkowego elementu służby przygotowawczej w 1056 urzędach. Oznacza to wzrost w porównaniu do roku 2021 o 3 p.p.,
• około 34% urzędów (585) zapewniło pracownikom szkolenia z zakresu etyki i przeciwdziałania konfliktowi interesów. Odbyło się łącznie 3229 takich szkoleń, w tym 258 dla osób zajmujących wyższe stanowiska. Szkolenia z etyki i uczciwości były trzecim, najpopularniejszym tematem szkoleniowym w korpusie w roku ubiegłym – tylko w szkoleniach powszechnych (nie licząc uczestników służby przygotowawczej) uczestniczyło niemal 39 tys. członków korpusu,
• coraz więcej dyrektorów generalnych/kierowników urzędów wypełnia obligatoryjny standard zarządzania zasobami ludzkimi w służbie cywilnej w zakresie kultury uczciwości, tj. wspiera pracowników w trudnych lub niejasnych sytuacjach, które budzą ich wątpliwości etyczne:
  • doradca funkcjonował w 412 urzędach, w których zatrudnieni są członkowie korpusu. To o 94 urzędów więcej, niż w 2021 roku. Funkcja doradcy ds. etyki została ustanowiona w 62 na 64 urzędy kierowane przez DG/kierowników rzędów centralnych,
  • 147 urzędów potwierdziło zapewnienie innej formy wsparcie aniżeli doradca
• w 117 urzędach przeprowadzono w pełni anonimową samoocenę kultury uczciwości organizacji. W samoocenie uczestniczyło 6110 osób,
• 1158 urzędów, tj. 67% potwierdziło funkcjonowanie procedur, których celem jest szeroko rozumiana budowa wzmacnianie kultury uczciwości. Najwięcej, bo 1089 urzędów potwierdziło funkcjonowanie procedury antymobbingowej lub antydyskryminacyjnej,
• 1096, tj. 63,5% urzędów potwierdziło podejmowanie w roku ubiegłym, działań w zakresie wzmacniania i promowania kultury uczciwości. Najwięcej, bo 48% zadeklarowało upowszechnienie zalecenia w zakresie aktywności w sieci,
• kwestie naruszania zasad były przedmiotem zdecydowanej większości działań dyscyplinujących w ubiegłym roku: 98% upomnień na piśmie, 95% postępowań wyjaśniających, 96% postępowań dyscyplinarnych.

Na podstawie ww. informacji ssc stwierdził, że rośnie zaangażowanie dyrektorów generalnych/kierowników urzędów we wzmacnianie kultury opartej na wartościach w korpusie.

Więcej danych na temat trendów w obszarze etyki w sprawozdaniu szefa służby cywilnej za 2022 r.

Krzysztof Banaś z Departamentu Służby Cywilnej KPRM (DSC) zaprezentował zasady i efekty pracy zespołu zadaniowego ds. polityki prezentowej i rejestru korzyści.

Od marca do maja 2023 roku członkowie zespołu analizowali zebrane wcześniej rozwiązania 15 urzędów dot. polityki prezentowej i rejestru korzyści pod kątem ich spójności z wytycznymi CBA w tym zakresie. Wspólnie zidentyfikowano pięć z nich, które w największym stopniu odpowiadają wytycznym CBA, tj. rozwiązania:

• Ministerstwa Zdrowia,
• Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego,
• Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych,
• Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie oraz
• Ministerstwa Finansów.

Efektem prac zespołu będzie zestaw dobrych praktyk w serwisie służby cywilnej. Te, stanowiące praktyczną ilustrację poszczególnych wytycznych CBA, mają być inspiracja dla innych urzędów do opracowania i stosowania prostej i przejrzystej polityki prezentowej i rejestru korzyści w służbie cywilnej.

Na zaproszenie kierownictwa DSC zastępca dyrektora Biura Kadr i Szkolenia CBA Bartłomiej Świercz szczegółowo omówił „Wytyczne antykorupcyjne dla administracji publicznej w zakresie jednolitych rozwiązań instytucjonalnych oraz zasad postępowania dla urzędników i osób należących do grupy PTEF” w części poświęconej polityce prezentowej i rejestrowi korzyści. Zwrócił uwagę na znaczenie opracowania i wdrożenia skutecznej polityki prezentowej w urzędach.

Ważnym elementem tej części spotkania były prezentacje rozwiązań z zakresu polityki prezentowej w wybranych urzędach. Praktyki zaprezentowali:

• Krzysztof Czajkowski, doradca ds. etyki z Ministerstwa Zdrowia,
• Renata Dybalska, doradca ds. etyki z Mazowieckiego Urzędu wojewódzkiego w warszawie,
• Katarzyna Krawczuk, dyrektor Biura Kontroli i Audytu Wewnętrznego i Monika Kos, radca w tym Biurze i członkini zespołu z Ministerstwa Finansów.

Tę część spotkania poprowadziły wspólnie: Joanna Krawczyk z Wydziału Analiz Prawnych DSC KPRM oraz Katarzyna Dudzik.

Joanna Krawczyk przypomniała podstawy prawne w tym zakresie. Zwróciła uwagę na:

• art. 153.1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej „W celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa, w urzędach administracji rządowej działa korpus służby cywilnej”
• art. 78 ust.2 ustawy o służbie cywilnej „Członkowi korpusu służby cywilnej nie wolno publicznie manifestować poglądów politycznych” oraz art. 78 ust. 5 i 6 ustawy, zgodnie z którymi urzędnicy służby cywilnej i osoby zajmujące wyższe stanowiska w służbie cywilnej nie mają prawa tworzenia partii politycznych ani uczestniczenia w nich
• Paragraf 17 Zarządzenia nr 70 Prezesa Rady Ministrów w sprawie wytycznych w zakresie przestrzegania zasad służby cywilnej i w sprawie zasad etyki korpusu służb y cywilnej.

Podkreśliła, że członek korpusu odpowiada dyscyplinarnie za naruszenie obowiązków wynikających z ustawy o służbie cywilnej, w tym za naruszenie zasady neutralności politycznej. Joanna Krawczyk nawiązała do orzeczeń Wyższej Komisji Dyscyplinarnej Służby Cywilnej i dotychczasowych wyroków Sądu Apelacyjnego, związanych z zarzutem o naruszenie zakazu publicznego manifestowania poglądów politycznych przez członka korpusu.

Z kolei Katarzyna Dudzik poprowadziła warsztaty. W ich trakcie uczestnicy spotkania dyskutowali na temat właściwego rozumienia zakazu publicznego manifestowania poglądów politycznych i przestrzegania zasady neutralności politycznej.

Na koniec spotkania Katarzyna Dudzik poinformowała o planach działania DSC w zakresie etyki w 2023 roku w tym: ukierunkowanych na realizację rekomendacji z badania „Diagnoza(…)”, skierowanych do ssc oraz w zakresie wspierania dyrektorów generalnych/ kierowników urzędów w realizacji skierowanych do nich rekomendacji.

W spotkaniu uczestniczyło blisko 80 osób z 55 urzędów.