Lubelski Urząd Wojewódzki w Lublinie

Silny wiatr w połączeniu z temperaturą powietrza tylko nieco poniżej 0°C może mieć taki sam skutek, jak stojące powietrze o temperaturze poniżej -30° C. Może być to przyczyną odmrożenia i wychłodzenia organizmu.

• Odmrożenie - jest skutkiem oddziaływania zimna (choć niekoniecznie mrozu!). W wyniku odmrożenia mogą wystąpić trwałe uszkodzenia najbardziej narażonych odmrożeniem części ciała. Typowymi objawami tego urazu są: znaczne wychłodzenie, zaczerwienienie, utrata czucia oraz bladość palców rąk i nóg, nosa, małżowin usznych.
• Wychłodzenie - jest stanem, gdy temperatura wewnętrzna ciała spada poniżej 35°C. Objawami wychłodzenia są: zaburzenia świadomości do śpiączki włącznie, powolna mowa, poczucie wyczerpania, zaburzenia mowy, senność.

Jeżeli u kogoś podejrzewane jest wystąpienie odmrożenia lub wychłodzenia rozpocznij powolne ogrzewanie osoby i poszukaj natychmiastowej pomocy medycznej. Rozpocznij od ogrzewania torsu tej osoby. Zdejmij przemarznięte ubranie, ułóż osobę na suchej tkaninie i okryj całe ciało kocem, folią aluminiową - ogrzewaj go własnym ciałem. Nie uznawaj pochopnie osoby wyziębionej za zmarłą, przed próbą reanimacji. Nie podawaj osobie dotkniętej odmrożeniem lub wychłodzeniem alkoholu, w szczególności gdy nie ma możliwości zapewnienia jej ciepłego schronienia. Unikaj też podawania kawy ze względu na zawartość kofeiny i nie podawaj żadnych leków, bez dodatkowych wskazań.

Przy odmrożeniach kończyn, zanurz je w letniej wodzie o temperaturze ciała zdrowego człowieka. Na inne odmrożone części ciała nakładaj ciepłe (nie gorące!) okłady.
 

Bądź przygotowany na wystąpienie śnieżyc, zawiei i zamieci:

• w czasie opadów pozostań w domu;
• jeżeli musisz wyjść na zewnątrz ubierz się w ciepłą odzież wielowarstwową i powiadom kogokolwiek o docelowym miejscu podróży oraz o przewidywanym czasie dotarcia na miejsce przeznaczenia;
• zachowaj ostrożność poruszając się po zaśnieżonym i oblodzonym terenie, zwróć uwagę na zwisające sople, zwały śniegu na dachach budynków, itp.

Jazda samochodem w zimie

Jedną z wielu przyczyn ofiar śmiertelnych w zimie jest niewłaściwe przygotowanie pojazdu do sezonu zimowego oraz brak znajomości postępowania na wypadek unieruchomienia pojazdu lub zabłądzenia podczas podróżowania. 

Dlatego też, aby bezpiecznie podróżować:

1. Sprawdź następujące elementy twojego samochodu:
   • akumulator,
   • płyn chłodzący,
   • wycieraczki i płyn do spryskiwania szyb,
   • układ zapłonowy,
   • termostat,
   • oświetlenie pojazdu,
   • światła awaryjne,
   • układ wydechowy,
   • układ ogrzewania,
   • hamulce,
   • odmrażacz,
   • poziom oleju (jeśli jest taka potrzeba, wymień na olej zimowy).
2. Załóż zimowe opony i upewnij się, czy mają odpowiedni bieżnik. Uniwersalne opony radialne zazwyczaj nadają się do większości warunków zimowych. Jednakże, przepisy w niektórych krajach wymagają stosowania opon z łańcuchami lub opon śniegowych z kolcami.
3. Miej przygotowaną skrobaczkę do szyb oraz narzędzie do usuwania śniegu.
4. Utrzymuj co najmniej połowę pojemności zbiornika paliwa w czasie zimy.
5. Starannie planuj długie podróże.
6. Słuchaj komunikatów radiowych o aktualnych warunkach drogowych.
7. Podróżuj w ciągu dnia i jeśli to możliwe, w towarzystwie przynajmniej jednej osoby.
8. W czasie burzy śniegowej staraj się korzystać z komunikacji publicznej.
9. Ubieraj się ciepło. Noś odzież wielowarstwową, lekko dopasowaną.
10. Na czas dłuższej podróży przygotuj wysokoenergetyczne, suche pożywienie oraz kilka butelek wody.
11. Miej w swoim samochodzie:
    • migające światło przenośne z zapasowymi bateriami,
    • apteczkę pierwszej pomocy oraz niezbędne leki,
    • śpiwór lub koc,
    • torby plastikowe (do celów sanitarnych),
    • zapałki,
    • małą łopatkę - saperkę,
    • podręczne narzędzia - szczypce uniwersalne, klucz nastawny, śrubokręt itp.,
    • przewody do rozruchu silnika,
    • łańcuchy lub siatki do opon,
    • jaskrawo kolorową tkaninę do użycia, jako flagi sygnalizacyjnej.

Jeśli utknąłeś w drodze:

1. Pozostań w samochodzie. Nie szukaj sam pomocy, chyba że pomoc jest widoczna w odległości 100 m.
2. Umocuj na antenie lub dachu samochodu jaskrawą część ubrania (najlepiej koloru czerwonego) tak, aby widoczna była dla ratowników.
3. Użyj wszelkich dostępnych środków do poprawienia izolacji samochodu.
4. Uruchamiaj silnik co godzinę na 10 minut. W czasie pracy silnika włącz ogrzewanie oraz zewnętrzne światła samochodu.
5. Zachowaj ostrożność z uwagi na trujące działanie tlenku węgla w spalinach. Utrzymuj rurę wydechową wolną od śniegu oraz dla wentylacji lekko uchyl okna.
6. Zwracaj uwagę na oznaki odmrożeń lub wychłodzenia organizmu.
7. Wykonuj lekkie ćwiczenia dla utrzymania krążenia krwi. Od czasu do czasu klaskaj w dłonie, wykonuj wymachy ramionami. Staraj się nie przebywać w jednej pozycji zbyt długo. Jeśli w samochodzie jest więcej niż jedna osoba, należy spać kolejno, na zmianę.
8. Dla utrzymania ciepła osoby powinny zgromadzić się koło siebie.
9. Unikaj zbędnego lub nadmiernego wysiłku. Zimne otoczenie powoduje dodatkowe obciążenie dla serca. Nadmierny wysiłek, taki jak odgarnianie śniegu albo pchanie samochodu może spowodować zdrowotne dolegliwości.

Zasady zachowania bezpieczeństwa na wodach Lubelszczyzny w okresie zimowym

Z uwagi na występujące na terenie województwa lubelskiego przypadki utonięć w okresie zimowym należy przestrzegać poniższych wskazówek:

1. Nigdy nie wchodź do wody po spożyciu alkoholu. Alkohol powoduje ze strony psychologicznej – niewłaściwą ocenę sytuacji i ryzyka, nadmierną brawurę i przecenianie własnych sił. Ze strony fizycznej powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych co daje szybką utratę ciepła i bardzo duże ryzyko wystąpienia hipotermii i przykurczów. Niezwykle łatwo w takim przypadku utonąć.
2. Nie pływaj w wodzie o temperaturze poniżej 14°C (optymalna temperatura wody 22 – 25 stopni). Grozi to hipotermią tzn. nadmiernym wychłodzeniem organizmu.
3. Nie wolno kategorycznie przebywać na warstwie lodowej - lód w każdej chwili może się załamać!
4. W przypadku znalezienia się na warstwie lodowej poruszać się tylko w pozycji leżącej.
5. Nie wchodź do zimnej wody gdyż może spowodować przykurcze i hipotermię.
6. Pamiętaj, że materac dmuchany nie służy do wypływania na głęboką wodę, podobnie jak nadmuchiwane koło. Materac i koło łatwo przebić.
7. Nie przystępuj do pływania bez odpowiednio wcześniej zjedzonego posiłku – zimna woda może doprowadzić do bolesnego skurczu żołądka, co może pociągnąć za sobą bardzo poważne konsekwencje. Nie pływaj również bezpośrednio po posiłku – wzmożona przemiana materii wymaga czynnika energetycznego.
8. Jeżeli już znajdziesz się w wodzie i poczujesz bolesny skurcz mięśni – zachowaj spokój połóż się na plecach i nie wykonuj gwałtownych ruchów. Nie wpadaj w panikę. Ból powinien minąć po chwili. Gdy minie płyń spokojnie do brzegu. Jeśli poczujesz bolesny skurcz krtani - przełknij kilkakrotnie ślinę – nasili to początkowo ból, ale szybciej minie skurcz.
9. Korzystaj jedynie ze sprawnego i pewnego sprzętu pływającego (informacja ważna w szczególności dla wędkarzy).
10. Jeżeli w czasie pływania jednostką pływającą dojdzie do jej wywrócenia nie odpływaj od niej.
11. Jeżeli wypadniesz za burtę zachowaj spokój. Jeżeli będzie to łódź z silnikiem napędzanym śrubą postaraj odpłynąć na bezpieczną odległość, aby nie doszło do zranienia i przytrzymując się rzuconego ci sprzętu ratowniczego czekaj na pomoc.

W wypadku, gdy pod kimś załamie się lód trzeba działać bardzo szybko i zdecydowanie. Osoba, która znalazła się w wodzie praktycznie nie ma szansy na przeżycie bez pomocy innych osób. Trzeba działać szybko, bo czasu jest bardzo mało. Pomoc osobie poszkodowanej polega głównie na wyciągnięciu jej na powierzchnię. Można użyć do tego różnych przedmiotów, np. gdy ktoś ma długi szalik może podczołgać się na długość rzutu i starać się podać poszkodowanemu drugi koniec.

Wypadki radiologiczne mogą zdarzyć się wszędzie tam, gdzie materiały radioaktywne są używane, składowane lub transportowane. Ponadto mogą one mieć miejsce w elektrowniach jądrowych, szpitalach, uniwersytetach, laboratoriach badawczych, w zakładach przemysłowych, na głównych drogach, liniach kolejowych oraz w stoczniach.

Materiały radioaktywne są niebezpieczne z powodu szkodliwego oddziaływania niektórych typów promieniowania na komórki ciała. Im dłużej dana osoba jest narażona na promieniowanie, tym większe jest zagrożenie. Są trzy czynniki, które minimalizują oddziaływanie promieniowania na twoje ciało: odległość, osłona oraz czas.

• Odległość - Im większa odległość pomiędzy tobą a źródłem promieniowania - tym mniejszą dawkę promieniowania otrzymasz. W razie poważnych awarii jądrowych, władze prawdopodobnie będą wzywać do ewakuacji, aby oddalić się od źródła promieniowania.
• Osłona - podobnie jak odległość - im bardziej ciężkie i gęste materiały pomiędzy tobą a źródłem promieniowania - tym lepiej. Właśnie dlatego, w czasie wypadków radiologicznych, władze będą zalecać pozostawanie wewnątrz pomieszczeń. W niektórych przypadkach, ściany twojego domu będą wystarczającym zabezpieczeniem.
• Czas - W większości przypadków natężenie promieniowania szybko maleje. Ograniczenie czasu przebywania w zasięgu promieniowania, zmniejszy wielkość pochłoniętej dawki promieniowania. Po wystąpieniu wypadków radiologicznych, lokalne władze będą monitorować wszystkie przypadki pojawienia się promieniowania i określać, kiedy minie zagrożenie.

Przed zagrożeniem radiacyjnym

1. Na wypadek katastrofy miej przygotowane następujące rzeczy:​​​​​​
   • latarkę z zapasowymi bateriami,
   • przenośne radio bateryjne z zapasowymi bateriami,
   • apteczkę i podręcznik pierwszej pomocy,
   • alarmowy zapas żywności i wody,
   • zapas worków do przechowywania żywności,
   • otwieracz do konserw,
   • solidne obuwie.
2. Bądź przygotowany do ewakuacji lub schronienia się w swoim domu.
3. Opracuj plan komunikowania się na wypadek zagrożenia.
4. Przygotuj plan oraz sposoby powrotu do domu członków rodziny, jeżeli w czasie wystąpienia zagrożenia są rozdzieleni (realna możliwość w ciągu dnia, gdy dorośli są w pracy, a dzieci w szkole).
5. Poproś krewnych lub znajomych, zamieszkałych w innych miejscowościach, aby służyli jako miejsce kontaktu dla twojej rodziny. Upewnij się czy wszyscy członkowie twojej rodziny znają nazwisko, adres i nr telefonu osoby kontaktowej.
6. Jeśli prowadzisz samodzielne gospodarstwo rolne, zastanów się nad zabezpieczeniem paszy dla zwierząt hodowlanych, ujęć wody pitnej oraz pomieszczeń dla nich.

W czasie zagrożenia radiacyjnego

1. Zachowaj spokój:
   • nie każdy wypadek, związany z wydostaniem się substancji promieniotwórczej jest dla Ciebie niebezpieczny,
   • wypadek może dotyczyć tylko terenu zakładu (elektrowni atomowej) i może nie powodować żadnych zagrożeń zewnętrznych.
2. Uważnie i stale słuchaj radia, oglądaj telewizję krajową lub lokalną. Komunikaty określą charakter wypadku, stopień zagrożenia oraz jego zasięg i szybkość rozprzestrzeniania się - wykonaj zalecenia wynikające z komunikatów.
3. Gdy powracasz do miejsca schronienia z zewnątrz:
   • weź prysznic, zmień buty i odzież,
   • schowaj rzeczy noszone na zewnątrz do plastikowej torby i szczelnie je zamknij.
4. Jeśli otrzymasz polecenie ewakuacji wykonuj je niezwłocznie, według zaleceń władz (służb ratowniczych):
   • nasłuchuj w radiu i telewizji komunikatów o drogach ewakuacji, tymczasowych schronach i sposobach postępowania,
   • zabierz przygotowane na ewakuację rzeczy.

Pamiętaj o swoich sąsiadach, którzy mogą potrzebować specjalnej pomocy przy małych dzieciach, starszych lub niepełnosprawnych osobach.

1. W wypadku zaniechania ewakuacji, pozostań w domu:
   • zabezpiecz i pozamykaj okna i drzwi,
   • wyłącz klimatyzację, wentylację, ogrzewanie nawiewowe itp.,
   • miej przy sobie cały czas włączone radio bateryjne,
   • zamknij (uszczelnij) zasuwy piecowe i kominowe,
   • udaj się do piwnicy lub innych pomieszczeń, poniżej powierzchni gruntu,
   • pozostań wewnątrz pomieszczeń do czasu, aż władze (służby ratownicze) ogłoszą, że jest już bezpiecznie,
   • jeśli musisz wyjść na zewnątrz, zakryj usta i nos mokrym ręcznikiem. Bądź przygotowany do ewakuacji lub schronienia się na dłuższy czas w swoim domu.
2. Ukryj inwentarz i nakarm go przechowaną w zamknięciu paszą.
3. Nie używaj telefonu, jeśli nie jest to konieczne. Linie telefoniczne są niezbędne dla akcji ratowniczej.
4. Przechowuj żywność w szczelnych pojemnikach lub lodówce:
   • nie zabezpieczoną żywność, przed schowaniem dokładnie opłucz,
   • zrezygnuj ze spożywania owoców, warzyw i wody z niepewnych źródeł.
5. Dalej postępuj, zgodnie z zaleceniami określonymi przez władze (służby ratownicze) do czasu odwołania zagrożenia skażeniem promieniotwórczym.

Po odwołaniu zagrożenia radiacyjnego

1. Opuść ukrycie i w razie najmniejszych podejrzeń o skażeniu poddaj siebie i rodzinę zabiegom sanitarnym.
2. Unikaj spożywania żywności z twojego ogrodu oraz mleka od twoich krów i kóz, dopóki nie będą zbadane przez lokalny urząd sanitarny.
3. W przypadku zarządzenia ewakuacji zabierz ze sobą najcenniejsze rzeczy, odzież, dokumenty i produkty żywnościowe. Zabezpiecz mieszkanie.

Występowanie huraganów (silnych wiatrów) powodowane jest najczęściej, szybko przemieszczającymi się aktywnymi niżami. Najgroźniejszą formę przyjmują one w okresie: wiosennym i jesiennym.
 

Przed wystąpieniem huraganu (silnych wiatrów):

1. Upewnij się, czy wszyscy członkowie twojej rodziny wiedzą, jak postępować w czasie huraganu, oraz naucz ich jak wyłączać gaz, elektryczność i wodę.
2. Opracuj plan komunikowania się w czasie zagrożenia na okoliczność, gdy członkowie rodziny są rozdzieleni (realny przypadek, gdy dorośli są w pracy, a dzieci w szkole).
3. Naucz dzieci, jak i kiedy wzywa się policję lub straż pożarną, oraz które radio jest nastrojone na odbiór informacji o stanie zagrożenia.
    

Podczas huraganu

1. Miej włączone radio bateryjne na częstotliwości radia regionalnego - albo program miejski, w celu uzyskania komunikatu o zagrożeniu i sposobach postępowania.
2. Zabezpiecz swoje mieszkanie (dom):
   • zamknij okna, zabezpiecz rynny i inne części budynku,
   • upewnij się czy konstrukcja dachu jest mocno przytwierdzona do konstrukcji budynku.
   • zabezpiecz lampy i inne urządzenia, które mogą ulec zniszczeniu,
   • usuń z parapetów i balkonów przedmioty, które mogą zagrażać przechodniom,
   • uprzątnij z obejścia przedmioty, które mogły by narobić szkód (porwane przez wiatr),
   • zapewnij sobie odpowiednią ilość źródeł światła, jak: latarki elektryczne (baterie do latarek i odbiorników radiowych), świece,
   • sprawdź stan apteczki pierwszej pomocy i zaopatrz się w niezbędne materiały i leki,
   • przygotuj rzeczy, które mogą być potrzebne w czasie ewakuacji tj. dokumenty, odzież, żywność, wartościowe rzeczy,
   • nie parkuj pojazdów w pobliżu drzew, słupów i trakcji elektrycznych.
3. Wyłącz główny wyłącznik prądu i gazu - ograniczy to niebezpieczeństwo powstania pożaru.
4. Schowaj się w środkowych i najniższych partiach budynku z dala od oszklonych okien, sufitów i drzwi.
5. Znajdując się poza domem, pozostań tam, aż huragan nie przejdzie.
6. Nie zatrzymuj się pod trakcjami elektrycznymi, planszami reklamowymi, drzewami itp.
    

Jeżeli służby ratownicze zalecają ewakuację:

• wyrusz tak szybko jak to tylko możliwe,
• opuszczając mieszkanie wyłącz energię elektryczną, oraz główny zawór wody i gazu. Wygaś ogień w piecach, oraz zabezpiecz dom,
• zawiadom kogoś, poza zasięgiem wichury, dokąd się ewakuujesz,
• zabierz przygotowany zawczasu podręczny bagaż, oraz ciepłą odzież.
   

Po huraganie

1. Udziel pierwszej pomocy rannym i poszkodowanym osobom.
2. Unikaj leżących lub zwisających przewodów elektrycznych.
3. Ostrożnie wkraczaj do swego domu.
4. Sprawdź instalację (gazową, elektryczną, wodociągową i ściekową) w zniszczonym domu.
    

O wszystkich zdarzeniach, mających istotne znaczenie dla bezpieczeństwa ludzi informuj:

• służby dyżurne Straży Pożarnej, Policji,
• pogotowie energetyczne, gazowe, inne.

Najczęściej spodziewana jest w okresie jesienno-zimowym oraz zimowo-wiosennym z powodu długotrwałych bądź intensywnych opadów deszczu albo z powodu szybkiego topnienia śniegów.

Przed wystąpieniem powodzi

1. Poznaj podstawowe pojęcia, związane z zagrożeniem powodziowym:
   • Pogotowie przeciwpowodziowe wprowadza się, gdy poziom wody w rzece wzrasta do poziomu ostrzegawczego i nadal się podnosi.
   • Alarm powodziowy ogłasza się, gdy poziom wody zbliża się do stanu alarmowego.
2. Dowiedz się w swoim urzędzie gminy (miasta) czy:
   • nie mieszkasz na terenie zagrożonym (zalewowym), jeżeli tak to przy jakim poziomie wody ogłaszany jest stan ostrzegawczy i stan alarmowy,
   • będą stosowane jakieś sposoby alarmowania (syreny, dzwony, komunikaty radiowe),
   • w razie powodzi będzie zorganizowana ewakuacja, kto ją będzie przeprowadzał, kiedy, kogo i co obejmie oraz gdzie przewiduje się miejsca przyjęć ludzi i mienia.
3. Ubezpiecz siebie i swój dobytek - w razie tragedii odszkodowanie zawsze pomoże Ci „stanąć na nogi”.
4. Jeśli zagrożenie powodzią stanie się realne, zaopatrz się w przydatny sprzęt:
   • latarki, radioodbiornik bateryjny + zapasowe baterie,
   • inne źródła światła (świece, lampy naftowe, zapałki, zapalniczki).
5. Przygotuj się, aby być samowystarczalnym przez okres 3 dni i zdolnym do pomocy sobie i innym.
6. Poproś krewnych lub znajomych, zamieszkałych na terenach bezpiecznych by służyli jako miejsce kontaktu dla twojej rodziny. Upewnij się czy wszyscy jej członkowie znają adresy i telefony osób kontaktowych. Zapoznaj rodzinę, jak zabezpiecza się mieszkanie, dom, obejście przed powodzią grabieżą.
7. Sprawdź zawory zainstalowane w kanalizacji ściekowej swego domu w celu zapobieżenia cofania się wody z systemu drenowego. W ostateczności użyj dużych korków lub czopów do zatkania przecieków, rur i zbiorników.

W czasie zagrożenia powodzią

1. Miej włączone radio bateryjne na częstotliwości radia regionalnego - albo program miejski, w celu uzyskania komunikatu o zagrożeniu i sposobach postępowania.
2. W przypadku niebezpieczeństwa natychmiast przemieszczaj się na wyżej położone tereny (miejsca).
3. Jeżeli władze lokalne ogłoszą ewakuację z terenów zagrożonych, bądź przygotowany na nią wraz z rodziną. Pamiętaj także o swoich zwierzętach.
4. Zabezpiecz swoje mieszkanie, swój dom tj. przenieś wartościowe wyposażenie domowe na wyższe piętra domu oraz zabezpiecz parter, jeśli czas na to pozwala. Wykorzystaj do tego celu worki z piaskiem, folię lub inne materiały podręczne. Z posesji, wszystkie rzeczy schowaj w budynku lub je przywiąż do czegoś stabilnego, aby nie popłynęły.
5. W czasie powodzi odłącz urządzenia elektryczne, ale nie dotykaj ich, gdy są wilgotne lub stoją w wodzie. Wyłącz sieć gazową i wodociągową.
6. W miarę możliwości na wyższych piętrach napełnij wannę i inne pojemniki wodą, po wcześniejszym wysterylizowaniu ich płynami typu: ACE, Bielinka, Chlorobis, inne.
7. Nie używaj w gospodarstwie domowym wód gruntowych, mogą być zatrute (skażone).
8. Nie chodź na obszarach zalanych, jeżeli woda przemieszcza się szybko. Fala o głębokości kilkunastu centymetrów może przewrócić i przemieścić dorosłego człowieka.
9. Jeżeli musisz przekroczyć zalany obszar, użyj do badania gruntu przed sobą tyczki. Do przejścia wybieraj miejsca bez prądu powodziowego.
10. Po ostrzeżeniu, że spodziewana jest duża powódź, zapewnij swobodny wlew wód powodziowych do piwnicy twego domu lub sam wypełnij ją czystą wodą. Unikniesz w ten sposób zagrożenia uszkodzenia fundamentów domu przez ciśnienie napierających wód powodziowych .
11. Dzieciom i osobom z ograniczoną świadomością należy przymocować w widocznym miejscu kartkę z imieniem, nazwiskiem oraz miejscem zamieszkania.
12. Jeżeli zostaniesz wytypowany do pomocy w pracach przeciwpowodziowych (np. do układania lub napełniania worków z piaskiem) - pomagaj!
13. W miarę możliwości zapobiegaj tworzeniu się atmosfery paniki, bądź rozsądny, zachowaj trzeźwość umysłu - to połowa sukcesu.

Uwaga! Dobrze jest mieć ustalone zasady sygnalizacji na wypadek różnych potrzeb, np.:

• kolor BIAŁY - potrzeba ewakuacji;
• kolor CZERWONY - potrzeba żywności i wody;
• kolor NIEBIESKI - potrzeba pomocy medycznej.

Po powodzi

1. Jak najdłużej pozostań poza zasięgiem wód powodziowych, gdyż mogą być skażone np. produktami ropopochodnymi, nie oczyszczonymi ściekami, bakteriami chorobotwórczymi itp. Nie używaj ich do picia! Mogą być one również pod napięciem z uszkodzonych linii energetycznych napowietrznych lub podziemnych.
2. Bądź ostrożny, gdy wjeżdżasz na tereny dotknięte powodzią. Drogi mogą być osłabione i nie wytrzymać ciężaru twojego samochodu (ciągnika), czy innego pojazdu.
3. Miej zawsze włączone radio w celu uzyskania informacji lokalnych, dotyczących udzielanej pomocy tj. zaopatrzenia w żywność i wodę zdatną do picia i użytku ogólnego.
4. Zwracaj uwagę na zdrowie i bezpieczeństwo twoje i twojej rodziny. Często myj ręce mydłem w czystej wodzie, jeśli miałeś kontakt z wodami powodziowymi.
5. Pamiętaj o wspomożeniu swoich sąsiadów, którzy mogą potrzebować specjalnej pomocy przy małych dzieciach, starszych lub przy niepełnosprawnych osobach.
6. Wyrzuć żywność, która miała kontakt z wodami powodziowymi.
7. Poinformuj odpowiednie służby o zerwanych liniach energetycznych, nieszczelności rurociągu gazowego lub o innych zagrożeniach występujących na twoim terenie.
8. Mieszkanie i wszystkie sprzęty, które przydatne są do dalszego użytkowania trzeba zdezynfekować, gdyż naniesiony muł zawiera duże ilości grzybów i bakterii chorobotwórczych, które zagrażają zdrowiu ludzi i zwierząt.
9. Przygotuj do wymiany podłogi i mury, które nasiąkły wodami powodziowymi.
10. Sprawdzaj czy fundamenty twego domu nie mają pęknięć, aby upewnić się, że budynek nie grozi zawaleniem. Uważaj na poluzowane tynki, sufity.
11. Odpompuj zalane piwnice stopniowo - około 1/3 pierwotnego poziomu wody dziennie - w celu uniknięcia zniszczenia struktury fundamentów.
12. Dopilnuj, aby instalacje domowe; elektryczne, gazowe i wodno-kanalizacyjne zostały sprawdzone przez fachowców i ewentualnie naprawione przed ich ponownym użytkowaniem.
13. Używaj mocnego obuwia i bateryjnych lamp lub latarek w czasie oględzin zabudowań.
14. Jeżeli byłeś ubezpieczony przed powodzią, skontaktuj się z firmą ubezpieczeniową, aby uniknąć nieporozumień z odszkodowaniami. Zrób zdjęcia zastanych zniszczeń - zarówno budynku, jak i wyposażenia.

Najczęstszą przyczyną powstawania pożarów są:

• bezmyślne bądź umyślne działanie człowieka;
• zwarcia i wady instalacji elektrycznych;
• wyładowania atmosferyczne.

Przed wystąpieniem pożaru

1. Skontroluj domowe źródła ogrzewania i usuń wszelkie nieprawidłowości:
   • bardzo ostrożnie używaj zastępczych źródeł grzewczych (np. przenośne grzejniki elektryczne, gazowe, piecyki na drewno i węgiel), zgodnie z instrukcją obsługi,
   • zabezpiecz materiały mogące ulec zapaleniu (podłoga, ściany, firany, meble, stosy gazet itp.), przed możliwością kontaktu z otwartym ogniem, żarem oraz gorącym popiołem,
   • nie używaj kuchenki gazowej do dogrzewania mieszkania.
2. Sprawdź i stosuj odpowiednie zabezpieczenia instalacji elektrycznej:
   • nigdy nie „watuj korków”,
     Automatyczny bezpiecznik kosztuje kilka złotych!
   • włączając kilka urządzeń do jednego gniazda przeciążasz instalację elektryczną,
   • używaj rozgałęźników z bezpiecznikami,
   • utrzymuj instalację odgromową oraz kominową w dobrym stanie.
3. Przetrzymując w mieszkaniu pojemniki z rozpuszczalnikami, benzyną, farbami itp. przetrzymujesz bombę której wystarczy już tylko zapalnik!
4. Przygotuj rodzinę do ewentualnej ewakuacji:
   • określ w mieszkaniu, domu i obejściu gospodarskim drogi ewakuacji oraz zapoznaj z nimi domowników, przetrenuj z rodziną taką ewakuację. Winny być ustalone co najmniej dwie drogi ewakuacji,
   • naucz rodzinę, jak przemieszczać się w pomieszczeniach zadymionych.
5. W miarę możliwości:
   • zainstaluj w mieszkaniu, domu i obejściu gospodarskim wykrywacze dymów (pożaru) i eksploatuj je zgodnie z instrukcją,
   • zaopatrz mieszkanie, dom i obejście w podręczne gaśnice i naucz rodzinę posługiwać się nimi. Przestrzegaj terminów badania sprawności gaśnic i ich legalizacji.

Zapisz i zapamiętaj numer telefonu 998 do straży pożarnej oraz naucz dzieci jak informować przez telefon o pożarze.

W razie pożaru

Jeśli zauważyłeś pożar to:

1. Masz obowiązek prawny i moralny powiadomić o tym osoby zagrożone, straż pożarną lub inne służby ratownicze.
2. Użyj prostych sposobów by ugasić pożar w zarodku - gaśnica, woda, koc gaśniczy:
   • jeśli ubranie pali się na Tobie - zatrzymaj się, połóż na ziemi i obracaj do chwili zduszenia ognia, ucieczka spowoduje tylko zwiększenie płomienia,
   • jeśli pali się tłuszcz w naczyniu kuchennym - ugaś go solą kuchenną lub po prostu nakryj szczelną pokrywką.
3. Nie gaś urządzeń elektrycznych wodą - mogą być pod napięciem, postaraj się odłączyć zasilanie elektryczne.
4. Nie próbuj gasić ognia, którego nie jesteś w stanie opanować, wyprowadź wszystkie osoby zagrożone w bezpieczne miejsce i w razie potrzeby udziel pierwszej pomocy.
5. Gdyby pożar i swąd dymu obudził Cię ze snu - zbadaj, czy drzwi są ciepłe, jeżeli tak to nie otwieraj ich lecz użyj innych dróg by opuścić pomieszczenie (np. przez okno, o ile jest to możliwe) lub usilnie wzywaj pomocy, wymachując przez okno białym obrusem, prześcieradłem:
   • jeśli musisz wyjść przez pomieszczenia zadymione to zakryj usta i nos gęstą tkaniną, okryj się czymś trudnozapalnym i przemieszczaj tuż przy podłodze - dym i gorące powietrze unosi się do góry, a dołem powietrze jest bardziej czyste i chłodne. Bądź przygotowany! Dym drażni oczy.
6. Opuszczając mieszkanie zabierz ze sobą wszystkich domowników
   • dzieci potrafią chować się przed ogniem w miejscach, z których ich nie widać: w szafie, pod łóżkiem, pod pościelą itp.

Po pożarze

1. Jeżeli zamierzasz wejść do budynku po pożarze powinieneś:
   • upewnić się, czy właściwe służby (władze, straż pożarna) stwierdziły, że budynek jest bezpieczny,
   • uważać na oznaki dymu i gorąca,
   • nie włączać instalacji elektrycznej w budynku (pomieszczeniu) po pożarze przed jej sprawdzeniem przez elektryka,
   • jeśli został wyłączony główny wyłącznik gazu, odcinający dopływ gazu z sieci zasilającej do budynku - to w razie ponownego jego włączenia, wezwij upoważnionego pracownika technicznego administracji obiektu oraz służbę gazowniczą,
   • zachować czujność i uwagę, gdyż po pożarze elementy konstrukcyjne budynku (zabudowań) mogą być osłabione (np. dachy i stropy) i mogą wymagać naprawy.
2. Jeśli fachowcy (inspektor budowlany) stwierdzą, że budynek po pożarze jest niebezpieczny, należy opuścić dom:
   • o konieczności opuszczenia domu powiadom policję, aby wzięła go i pozostawione mienie pod ochronę,
   • zabierz ze sobą dowód tożsamości i inne ważne dokumenty, niezbędne i cenne przedmioty (okulary, lekarstwa, polisy ubezpieczeniowe, pieniądze, biżuterię).
3. Skontaktuj się z firmą ubezpieczeniową w przypadku, gdy twoje mieszkanie, twój dom, zabudowania gospodarcze i pozostałe mienie ubezpieczyłeś od pożaru.
4. Wyrzuć produkty żywnościowe, napoje i lekarstwa, które były narażone na działanie wysokiej temperatury, dymu i płomieni. Dotyczy to również zawartości lodówki i zamrażarki. Nie wolno też ponownie zamrażać rozmrożonej żywności.
5. Jeśli sejf lub metalowa skrzynia uległy oddziaływaniu pożaru, nie próbuj ich otwierać. W ich wnętrzu przez długi czas (wiele godzin) może utrzymywać się wysoka temperatura. Jeśli otworzysz drzwi sejfu lub skrzyni przed wychłodzeniem, powietrze z zewnątrz w połączeniu z wysoką temperaturą wnętrza sejfu (skrzyni) może spowodować zapalenie się zawartości.

Zbyt intensywny wysiłek w czasie gorącego dnia, spędzanie zbyt długiego czasu na słońcu albo zbyt długie przebywanie w przegrzanym miejscu może spowodować uraz termiczny. Aby móc skutecznie zapobiegać podobnym przypadkom poznaj objawy i bądź gotów do udzielenia pierwszej pomocy w takich przypadkach. Uraz termiczny może przybrać postać oparzenia słonecznego lub przegrzania.

Oparzenia słoneczne

Objawy: zaczerwienienie i bolesność skóry, możliwe swędzenie, pęcherze, gorączka, ból głowy.
Pierwsza pomoc: weź chłodny prysznic, użyj mydła aby usunąć olejki (kremy). Miejsca oparzone polewaj dużą ilością zimnej wody. Jeśli na skórze wystąpią pęcherze, zrób suchy, sterylny opatrunek i skorzystaj z pomocy medycznej.

Przegrzanie

Objawy: Osłabienie, zawroty głowy, pragnienie, nudności i wymioty, kurcze mięśni (zwłaszcza nóg i brzucha), utrata przytomności.
Pierwsza pomoc: Połóż poszkodowaną osobę w chłodnym miejscu (nogi unieś na wysokości 20-30 cm). Poluzuj ubranie. Użyj zimnej, mokrej tkaniny jako okładu do obniżenia temperatury ciała. Podawaj do picia wodę z solą małymi łykami. Jeśli wystąpią nudności, odstaw wodę. Jeśli wystąpią wymioty, szukaj natychmiastowej pomocy medycznej. W przypadku utraty przytomności przy wyczuwalnym oddechu i tętnie, ułóż poszkodowanego na boku.

Bądź przygotowany na wystąpienie gwałtownego ocieplenia:

1. Utrzymuj chłodne powietrze wewnątrz pomieszczeń poprzez stosowanie żaluzji w drzwiach i oknach.
2. Rozważ utrzymanie w użyciu zewnętrznych okiennic przez cały rok. Zewnętrzne okiennice latem nie dopuszczają ciepła do wnętrza domu, natomiast utrzymują ciepło w domu zimą. Sprawdź przewody urządzeń klimatyzacyjnych, czy są właściwie izolowane i szczelne.
3. Oszczędzaj elektryczność. W okresie dużych upałów, ludzie mają tendencje do znacznie większego zużycia energii elektrycznej na potrzeby urządzeń klimatyzacyjnych, co prowadzi do niedoboru mocy lub przerw w dopływie prądu.
4. Przebywaj wewnątrz pomieszczeń tak długo, jak to możliwe. Jeśli jest brak klimatyzacji, przebywaj na najniższym poziomie budynku, poza zasięgiem światła słonecznego.
5. Spożywaj zbilansowane, lekkie posiłki.
6. Regularnie pij duże ilości wody. Osoby cierpiące na epilepsję oraz schorzenia serca, nerek lub wątroby, będące na nisko-wodnej diecie, oraz mające problemy z utrzymaniem płynów, powinny skontaktować się z lekarzem przed zwiększonym przyjmowaniem płynów.
7. Ogranicz przyjmowanie napojów alkoholowych. Mimo, że piwo i napoje alkoholowe zdają się zaspakajać pragnienie, to zazwyczaj powodują dalsze odwodnienie organizmu.
8. Ubieraj się w luźno dopasowane rzeczy, zakrywające możliwie największą powierzchnię skóry. Lekka, o jasnych kolorach odzież, odbija ciepło i promieniowanie słońca oraz pomaga utrzymać normalną temperaturę ciała.
9. Noś okrycia głowy, które skutecznie będą chronić twarz i głowę przed nadmiernym nagrzaniem.
10. Unikaj zbytniego nasłonecznienia. Opalenizna spowalnia zdolność do samoczynnego chłodzenia się. Użyj środków ochrony przed promieniami słonecznymi o wysokim współczynniku skuteczności ochrony.
11. Unikaj skrajnych zmian temperatury. Zwolnij tryb życia. Zredukuj, wykreśl lub przeorganizuj wyczerpujące zajęcia. Osoby wysokiego ryzyka powinny przebywać w chłodnych miejscach. Stosuj tabletki solne, ale tylko wtedy, jeśli zostały zalecone przez lekarza.
12. Pamiętaj, że podczas upałów występuje zwiększone zagrożenie przeciwpożarowe przebywając w lesie, na podsuszonych łąkach, ścierniskach zachowaj szczególną ostrożność, i staraj się nie zaprószyć ognia.

Podczas suszy

1. Zmniejsz zużycie wody.
2. Podlewanie trawników i mycie samochodów marnotrawi wodę.
3. Gdzie tylko możliwe używaj wielokrotnie tej samej wody.

Letnia pora sprzyja bliższym kontaktom człowieka z przyrodą. Częściej opuszczamy domy, częściej wyjeżdżamy poza miasto, częściej wkraczamy na pola, łąki, do parków i lasu. Wszędzie tam może dojść do użądleń przez osy, szerszenie, pszczoły i trzmiele. Użądlenia tych owadów mogą okazać się bardzo niebezpieczne przede wszystkim dla osób uczulonych na jad owadów. Mogą stanowić w tym wypadku zagrożenie dla ich życia.

W związku z tym należy unikać:

• przebywania w pobliżu pasiek;
• spożywania na świeżym powietrzu owoców, ciastek, słodkich napojów;
• spacerów boso po łąkach.

Kilka faktów o owadach błonkoskrzydłych

1. Głównymi sprawcami użądleń są osy, szerszenie, pszczoły i w niewielkim stopniu trzmiele ziemne.
2. Reakcja alergiczna może wystąpić natychmiast po użądleniu lub po upływie minut czy nawet godzin od chwili użądlenia (nie później jednak niż w 24 godziny po użądleniu). Reakcja objawia się pokrzywką, swędzeniem i obrzękiem w miejscu użądlenia, trudnością w oddychaniu, zawrotami głowy lub gwałtownym spadkiem ciśnienia krwi, nudnościami, drętwieniem kończyn, utratą przytomności aż do zatrzymania akcji serca.
3. Pacjent, który przeszedł ogólną reakcję alergiczną w wyniku użądlenia, w przypadku ponownego użądlenia ma 60% szans na rozwinięcie reakcji podobnej (lub silniejszej).
4. Postęp reakcji alergicznej można wstrzymać przy pomocy adrenaliny wstrzykniętej samodzielnie lub przez lekarza. Pacjenci stosujący tę formę zabezpieczenia nie powinni nigdy się z takim zestawem rozstawać ani zapominać, że nie jest ochrona pewna we wszystkich przypadkach użądleń. Niezależnie od posiadania i zastosowania adrenaliny, w przypadku użądlenia bezzwłocznie poszukaj pomocy lekarskiej.
5. Owady są szczególnie aktywne latem i wczesną jesienią.
6. Owady są najbardziej niebezpieczne w pobliżu ich gniazd. Przypadkowy przechodzień może zostać zinterpretowany przez owady jako zagrożenie bezpieczeństwa gniazda i zaatakowany.
7. Osy i szerszenie mogą żądlić wielokrotnie. Natomiast pszczoły pozostawiają żądło w ciele ofiary. Stąd istnieje możliwość wydobycia żądła pszczoły poprzez delikatne zdrapanie. Inna próba wyciągnięcia żądła prowadzi przeważnie do wyciśnięcia dodatkowej porcji jadu.

Reakcje alergiczne na użądlenia przez owady błonkoskrzydłe

Rozmiar odpowiedzi alergicznej jest zmienny i różni się pomiędzy różnymi pacjentami. Normalna reakcja charakteryzuje się bólem, obrzękiem i zaczerwienieniem ograniczającym się jednak do miejsca użądlenia. Rozległe reakcje miejscowe mogą swym zasięgiem wykraczać poza to miejsce. Najniebezpieczniejsze są reakcje o podłożu alergicznym. Przypadki wymagają natychmiastowej pomocy medycznej. Spośród objawów reakcji alergicznej należy wymienić:

• pokrzywka, swędzenie i obrzęk w miejscu użądlenia;
• uczucie ciężaru w klatce piersiowej i trudności w oddychaniu;
• chrypka i obrzęk języka;
• zawroty głowy i nagły spadek ciśnienia krwi;
• utrata przytomności lub zatrzymanie akcji serca.

Ten rodzaj reakcji pojawia się w ciągu kilku minut po użądleniu i stanowi duże zagrożenie życia. Ludzie, którzy mieli już w swoim życiu kontakt z jadem owadów mają 60% szans, że kolejne użądlenie doprowadzi do podobnego, lub nawet cięższego stanu.


Zasady eliminacji kontaktu z alergenem (unikania kontaktów z owadami)

1. Gdy zbliża się do Ciebie pszczoła lub osa, unikaj szybkiego ruchu, nie dmuchaj, nie próbuj jej uderzyć. Trzymaj przy sobie, w domu, a także w samochodzie, właściwy środek owadobójczy.
2. W razie ataku pszczół lub os, osłoń głowę rękami lub odzieżą. Z niebezpiecznej okolicy oddal się powoli, bez gwałtownych ruchów. Przed pszczołami najlepiej się schronić w jakimkolwiek ciemnym pomieszczeniu. Pszczoły nie lubią ciemności - wylecą do światła.
3. Nie zabijaj owada bez potrzeby. Jeżeli dostrzeżesz nieżywą pszczołę lub osę, przygotuj się do tego, że w pobliżu znajdują się inne.
4. Gdy koło Ciebie został ktoś użądlony, staraj się oddalić o co najmniej 50 metrów. Inne owady mogą przybyć na pomoc atakującemu i użądlić Ciebie.
5. Przebywaj z dala od kwitnących roślin (kwietniki, pola koniczyny, kwitnące drzewa i krzewy, sady) i dojrzałych, opadłych na ziemię owoców.
6. Bądź ostrożny przy pracy w ogrodzie. Okryj się na tyle szczelnie, na ile to możliwe: załóż kapelusz, długie spodnie, koszulę lub bluzę z długimi rękawami, rękawiczki.
7. Przed wyjściem z domu nie używaj mocno perfumowanych lakierów do włosów, kremów, szamponów z esencjami zapachowymi, dezodorantów, płynów po goleniu.
8. Wystrzegaj się zwiewnej bądź przylegającej do ciała odzieży, wzorzystej i w jaskrawych kolorach. Ubieraj się w biel, zieleń lub beż. Nie wychodź z domu w ubraniu poplamionym słodkimi produktami, np. dżemem, sokiem, lodami.
9. Staraj się nie jeść na wolnym powietrzu słodkich owoców, miodu, dżemu, marmolady. Nie pozostawiaj słodyczy i mięsa lub ich resztek bez przykrycia. Zdarza się, że owad usadowi się głęboko w nadgryzionym owocu lub otwartej butelce. Połknięty może użądlić i spowodować uduszenie z powodu obrzęku błony śluzowej krtani.
10. Utrzymuj szczelnie zamknięte kontenery z odpadkami i resztkami żywności w domu i wokół niego.
11. Unikaj miejsc karmienia zwierząt. Rozsypane resztki karmy przyciągają osy i pszczoły. Nie potrząsaj konarami drzew ani nie ruszaj opadłych drobnych gałęzi. Osy budują chętnie w fragmentach korony drzew swoje gniazda.
12. Pot i dwutlenek węgla przyciągają żądlące owady. Przy gimnastyce i zabawie na wolnym powietrzu powstaje największe niebezpieczeństwo użądlenia.
13. Nie chodź nigdy boso. Pszczoły lubią koniczynę, zaś wiele os buduje gniazda położone na lub też pod powierzchnią ziemi.
14. Zamykaj w ciągu dnia okna w swoim pokoju sypialnym. Zamontuj w nich odpowiednio gęstą siatkę izolującą od owadów.
15. Noś stale przy sobie leki zalecane przez lekarza (zestaw leków przeciwwstrząsowych). Lekarz wyjaśni które i w jakich sytuacjach należy zażywać.
16. O pojawieniu się w Twojej okolicy roju os zawiadom kompetentne osoby. Pamiętaj, że rój najlepiej usuwać po zachodzie słońca. W niższej temperaturze osy są mniej aktywne.
17. Przy jeździe motocyklem noś hełm ochronny i rękawiczki. Nie otwieraj okien w samochodzie.
18. Pamiętaj, że w naszej szerokości geograficznej loty pszczół i os odbywają się tylko w sezonie letnim i to wówczas, gdy temperatura przekroczy 20°C.

Postępowanie w ramach pomocy przedlekarskiej w przypadku użądlenia

1. Gdy użądli Cię pszczoła lub osa, aby zapobiec wnikaniu jadu do ciała natychmiast wyciągnij żądło. W tym celu podważ je paznokciem lub końcem szpilki. Uważaj! Gdy usuwasz żądło dwoma palcami, możesz wtłoczyć jad do ciała. Żądło pszczół wyrywa się najczęściej z pęcherzykiem (zbiorniczkiem) jadowym. Żądło os pozostaje w ciele jedynie przy przypadkowym złamaniu, a wielkość wprowadzonej dodatkowo porcji jadu przy niefortunnym jego usuwaniu jest minimalna. Przy masowych użądleniach zaleca się ścięcie zbiorników jadowych ostrą brzytwą, nigdy maszynką do golenia.
2. Po użądleniu staraj się przez najbliższe kilka godzin nie pozostawać samotnie.
3. Połóż się, nie chodź! Ułóż się z uniesionymi biodrami i podniesionymi do góry nogami.
4. Aby zmniejszyć ból, miejsce użądlenia możesz przetrzeć octem, plastrem cebuli, rabarbaru lub pokrojonym i umytym korzeniem pietruszki. Ból uśmierza bardzo zimna, czysta woda, a nawet ślina. W miejsce użądlenia możesz przyłożyć lód.
5. Gdy użądli Cię pszczoła w którąkolwiek z kończyn, unieś ją do góry, w celu zmniejszenia obrzęku.
6. Załóż opaskę uciskową powyżej miejsca użądlenia (dotyczy przypadków, w których użądlenie miało miejsce w którąś z kończyn). Zmniejszy to szybkość rozprzestrzeniania się jadu do czasu osiągnięcia w płynach ustrojowych terapeutycznego poziomu dostępnych leków objawowych.
7. Użądlenie w nasadę języka lub usta może grozić uduszeniem. Pierwszą pomocą w tym przypadku jest rozpuszczenie w ustach jednej łyżeczki soli kuchennej, która zługuje jad z błony śluzowej. Dobrze jest powtórzyć ten zabieg. Sprawdza się także w praktyce ssanie kawałka lodu lub szybkie przełykanie zimnych napojów.
8. W przypadku niebezpiecznego użądlenia w gałkę oczną, włóż głowę pod kran, wpuść do oka strumień wody, aby wypłukać jad. Następnie podaj do worka spojówkowego jedną kroplę roztworu kortyzonu.
9. Po użądleniu nie drap się. Rozdrapana rana może spowodować ropne zapalenie (rzadziej ma to miejsce po użądleniu przez pszczoły, które są "wegetariankami"). W razie ubytku tkanki konieczne jest odkażenie użądlonej okolicy i nałożenie jałowego opatrunku.

Ukąszenia żmii

Ukąszenia żmii zdarzają się przypadkowo podczas letnich wycieczek do lasów, w góry, nad wodę, w czasie zbierania jagód, malin, grzybów, podczas sianokosów w wyniku nadepnięcia węża, dotknięcia tułowiem lub dłonią. Żmija nigdy nie atakuje pierwsza i nie kąsa człowieka, tylko wówczas, gdy próbuje się ją chwycić lub po zadaniu jej bólu. Chodząc po lesie, biegając po łące, leżąc w stogach siania, zbierając grzyby jagody, musimy być przygotowani na spotkanie ze żmiją, więc obserwujmy, co mamy w zasięgu nóg i rąk, nie sięgajmy ręką w gąszcz jagodzin, wrzosów, mchów, pilnujmy dzieci, które mają poruszać się za dorosłymi.

Najwięcej przypadków pokąsania przez jadowite węże zdarza się podczas próby ich schwytania, zabicia lub wypuszczenia.

1. Jeśli wędrując napotkasz wygrzewającego się węża, zostaw go w spokoju, wycofując się spokojnie lub okrążając miejsce, w którym on leży.
2. Przed przypadkowym nadepnięciem na jadowitego węża, co naturalnie u gada spowoduje poczucie zagrożenia i w efekcie ukąszenie, częściowo zabezpieczyć może noszenie podczas wędrówek twardego, całkowicie zakrytego i dość wysokiego obuwia.
3. Jeśli wiemy, że na danym terenie spotyka się np. żmije, należy unikać pewnych zachowań np. leżenia na stogach siana.
4. W razie pokąsania przez węża bardzo ważne jest stwierdzenie, do jakiego gatunku on należał, ponieważ jad każdego węża ma inny, charakterystyczny skład. Umożliwi to podanie odpowiedniej surowicy.
5. Pokąsanie przez jadowitego węża może nastąpić nie tylko w jego naturalnych siedliskach. Bardzo nierozważne jest trzymanie jadowitego węża, nie posiadając surowicy neutralizującej jego jad. Niebezpieczne jest także nabywanie węży od handlarzy. Jadowity wąż może także przybyć do naszego kraju na statku, np. z transportem egzotycznych owoców. Pokąsanie przez węża egzotycznego może być bardzo niebezpieczne w skutkach, ponieważ surowica neutralizująca jego jad może okazać się trudna do zdobycia.

Objawy ukąszenia

Jad najpospolitszej w Europie żmii zygzakowatej działa na układ krążenia oraz na mięsień sercowy uszkadzając go. W miejscu ukąszenia pojawiają się:

• dwie punkcikowate ranki;
• miejscowy ból;
• zaczerwienienie i narastający obrzęk;
• zawroty i bóle głowy;
• nudności, wymioty, krwawienie z błon śluzowych, przyspieszenie tętna.

Pierwsza pomoc w przypadku ukąszenia przez żmiję

1. Założyć opaskę uciskową powyżej miejsca ukąszenia. Opaska ma przeciwdziałać wchłanianiu się jadu, dlatego należy nałożyć ją tak, aby zaciskała tylko powierzchowne naczynia krwionośne i chłonne, a nie hamowała odpływu z żył głębokich. Mocno zaciśniętą opaskę można zostawić na 30-60 minut (w tym czasie musimy przewieźć pokąsaną osobę do lekarza).
2. Rankę należy przemyć, aby usunąć jad ze skóry. Miejsce ukąszenia można obłożyć woreczkami z zimną wodą lub lodem, by zmniejszyć obrzęk i ból.
3. Jeśli posiadamy surowicę przeciw jadowi żmij, to po nałożeniu opaski należy w okolicę rany i powyżej miejsca ukąszenia wstrzyknąć połowę ampułki surowicy, resztę zaś gdziekolwiek domięśniowo.
4. Możemy próbować rozciąć ranę (podłużnie do osi kończyny) na głębokość około 1 cm i rozchylić na podobną szerokość, po czym przystąpić do odsysania rany, np. bańką czy kieliszkiem. Odsysanie rany należy kontynuować około 30 minut. Przez cały czas akcji ratunkowej chory powinien leżeć w celu zwolnienia krążenia krwi i szybkości wchłaniania się jadu.
5. Unieruchomić kończynę, ponieważ jej ruchomość powoduje rozprzestrzenianie się jadu po organizmie.
6. Okryć poszkodowanego w celu zminimalizowania utraty ciepła.
7. Jak najszybciej zapewnić pomoc lekarską.

Katastrofy budowlane najczęściej powodowane są:

• wybuchami gazu;
• obsunięciem stropów lub nadwerężeniem ważnych elementów konstrukcyjnych budynków;
• tąpnięciami.

Opuszczając dom (mieszkanie):

• wyłącz instalację gazową, elektryczną, wodną;
• zabierz ze sobą dokument tożsamości i inne ważne dokumenty, żywność, koce, odzież, pieniądze;
• zadbaj o to, aby dom opuścili wszyscy domownicy oraz sąsiedzi;
• zachowaj szczególną ostrożność - uwaga na stropy, klatki schodowe;
• o ile nie możesz opuścić budynku (mieszkania) drzwiami wyjściowymi przez klatkę schodową z powodu zagrożenia lub innych przeszkód, uciekaj przez okno lub okna sąsiadów, jeśli to możliwe.
   

Gdy nie masz możliwości opuszczenia domu:

• wywieś w oknie białe prześcieradło lub obrus - jako znak dla ratowników, że potrzebujesz pomocy.

Gdy jesteś unieruchomiony (przysypany):

• nawołuj pomocy, stukaj w lekkie elementy metalowe - ułatwi ratownikom lokalizację.

Gdy opuściłeś dom (mieszkanie):

• powiadom kierującego akcją ratowniczą o osobach z rodziny i sąsiadach, którzy zostali jeszcze w pomieszczeniach budynku, oraz o osobach, które aktualnie i na pewno przebywają poza domem (w pracy, szkole itp.);
• jeśli posiadasz informacje pomocne w akcji ratowniczej, przekaż je niezwłocznie służbie ratowniczej;
• nie przeszkadzaj w pracy ratownikom;
• nie wracaj na miejsce katastrofy, ani nie wchodź do uszkodzonego wypadkiem budynku bez zezwolenia służb budowlanych, które określą czy takie wejście jest bezpieczne;
• o ile doznałeś obrażeń (jesteś ranny) zgłoś się do punktu pomocy medycznej;
• zgłoś swoje potrzeby do punktu pomocy społecznej lub władz terenowych;
• dalej postępuj, zgodnie z zaleceniami władz miasta, gminy.

Gdy byłeś świadkiem katastrofy budowlanej niezwłocznie powiadom Staż Pożarną, Policję, Pogotowie Ratunkowe.

Najczęstszą przyczyną uwolnień niebezpiecznych środków chemicznych (NŚCh) są:

• awarie i katastrofy w obiektach przemysłowych;
• wypadki cystern kolejowych oraz autocystern;
• rozszczelnienia rurociągów przemysłowych;
• katastrofy morskich tankowców i chemikaliowców.

Zapamiętaj!

1. Pojazdy samochodowe przewożące substancje niebezpieczne są oznakowane pomarańczowymi prostokątnymi tablicami z czarnymi napisami cyfrowymi, oznaczającymi rodzaj niebezpiecznej substancji według międzynarodowych oznaczeń, umieszczonymi z tyłu i przodu pojazdu.
2. Jeżeli jesteś świadkiem wypadku z udziałem NŚCh - powiadom natychmiast w jakikolwiek sposób straż pożarną i policję. Podaj istotne dane:
   • miejsce zdarzenia,
   • charakter zdarzenia,
   • swoje dane.
3. Nie bądź kibicem zdarzenia, ale oddal się z miejsca wypadku, aby zminimalizować ryzyko zatrucia.
4. Opuść rejon zagrożony, kierując się prostopadle do kierunku wiatru.
5. Chroń swoje drogi oddechowe. W tym celu wykonaj filtr ochronny z dostępnych Ci materiałów (zwilżona w wodzie lub wodnym roztworze sody oczyszczonej chusteczka, szalik, ręcznik, itp.) i osłoń nim drogi oddechowe.
6. Jeśli jesteś w samochodzie - zamknij okna, włącz wentylację wewnętrzną - staraj się jak najszybciej opuścić strefę skażenia.
7. Stosuj się ściśle do poleceń służb ratowniczych lub komunikatów, przekazywanych przez lokalne środki przekazu - radio, TV, megafony.
8. Jeśli przebywałeś w strefie skażonej, zdejmij ubranie, które uległo zanieczyszczeniu i zamień je na czyste oraz dużą ilością bieżącej wody przemyj oczy, usta, nos i weź prysznic.

Jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że niebezpieczne środki chemiczne przenikną do Twojego domu to:

1. Włącz radio lub telewizor na program lokalny i stosuj się ściśle do poleceń, wydanych przez lokalne władze (służby ratownicze).
2. Uszczelnij wszystkie otwory okienne, wentylacyjne, drzwi - oklejając je taśmą klejącą, obkładając rulonami z mokrych ręczników czy prześcieradeł.
3. Oddychaj przez maseczkę wykonaną z gazy, waty, ręcznika itp.
4. Zadbaj o bezpieczeństwo swoich podopiecznych, dzieci, osób niepełnosprawnych, zwierząt domowych.
5. Pozostań w wewnętrznej części budynku przy zamkniętych drzwiach - w przypadku, gdy istnieje niebezpieczeństwo skażenia chlorem, udaj się na wyższe kondygnacje np. do sąsiadów. W przypadku amoniaku - kieruj się do pomieszczeń, położonych na niskich kondygnacjach.
6. Powiadom o zagrożeniu najbliższe otoczenie.
7. Wyłącz urządzenia elektryczne i gazowe z otwartym ogniem.
8. Nie jedz żywności i nie pij płynów, które mogły ulec skażeniu.

Terroryzm to termin na używanie siły lub przemocy w stosunku do osób lub własności, w celu zastraszenia, przymuszenia lub okupu. Skutki terroryzmu mogą obejmować znaczna liczbę ofiar, uszkodzenia budynków, zakłócenia w dostępie do usług z zakresu: energetyki, dostawy wody, komunikacji miejskiej, telekomunikacji i opieki medycznej.

Ty również możesz przygotować się na atak terrorystyczny:

1. Bądź czujnym i zorientowanym w tym co dzieje się w Twoim otoczeniu.
2. W czasie podróży podejmij wszelkie możliwe środki ostrożności - zwracaj uwagę na rzucające się w oczy lub nietypowe zachowania ludzi. Nie przyjmuj od obcych osób żadnych pakunków.
3. Nie pozostawiaj bagażu bez opieki.
4. Zapamiętaj gdzie znajdują się wyjścia ewakuacyjne – przed wystąpieniem zagrożenia pomyśl, którędy mógłbyś ewakuować się w pośpiechu z budynku lub zatłoczonych miejsc. Zapamiętaj, gdzie znajdują się klatki schodowe.

Jak postępować w sytuacji zagrożenia atakiem bombowym?

Jeżeli masz informację o podłożeniu ładunku wybuchowego lub znalazłeś przedmiot niewiadomego pochodzenia i podejrzewasz, że jest to bomba lub inne niebezpieczne urządzenie, natychmiast przekaż tę informację do najbliższego posterunku policji, straży miejskiej lub administratora obiektu.

Zawiadamiając policję podaj następujące informacje:

1. Rodzaj zagrożenia i źródło informacji o zagrożeniu (informacja telefoniczna, podejrzany przedmiot).
2. Treść rozmowy z osobą przekazującą informację o podłożeniu ładunku wybuchowego, numer telefonu, na który przekazano informację o zagrożeniu, opis miejsca znalezienia przedmiotu i jego wygląd.

Jak się zachować po otrzymaniu informacji o podłożeniu lub groźbie podłożenia bomby:

1. Zabezpieczyć zagrożone miejsce do czasu przybycia policji, zachowując elementarne środki bezpieczeństwa.
2. Po przybyciu policji na miejsce incydentu bombowego, przejmuje ona dalsze kierowanie akcją.
3. Bezwzględnie wykonywać polecenia policjantów.
4. Przy braku informacji o konkretnym miejscu podłożenia bomby użytkownicy pomieszczeń powinni sprawdzić swoje miejsce pracy - być może uda się znaleźć przedmioty nieznanego pochodzenia.
5. Nie dotykać podejrzanych przedmiotów.
6. Pomieszczenia ogólnodostępne sprawdzają osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo w danej instytucji.
7. Po ogłoszeniu ewakuacji należy zachować spokój, pozwoli to sprawnie i bezpiecznie opuścić zagrożony rejon.
8. Po ogłoszeniu ewakuacji w miejscu pracy należy je opuścić, zabierając rzeczy osobiste (torebki, siatki, nesesery).
9. Identyfikacją ładunku wybuchowego zajmują się wyspecjalizowane jednostki i komórki organizacyjne policji.
10. Ciekawość jest niebezpieczna - jak najszybciej oddal się z miejsca zagrożonego wybuchem.
11. W przypadku włączenia parkingu dla pojazdów w strefę zagrożenia, nie ratuj na siłę swojego samochodu (dotyczy to również innych cennych przedmiotów) - życie jest ważniejsze.

Procedury te obowiązują także we wszystkich rodzajach transportu publicznego.

To nowy rodzaj zagrożenia cywilizacyjnego polegającego na świadomym działaniu w celu powodowania epidemii lub zarazy zagrażającej zdrowiu i życiu ludności.

Atak bioterrorystyczny może być:

• zapowiedziany, ale mało prawdopodobny;
• zapowiedziany i pewny;
• niezapowiedziany, ale szybko wykryty;
• niezapowiedziany, późno wykryty.

Potwierdzony atak bioterrorystyczny wymaga od obywateli rozumnego i zdyscyplinowanego zachowania polegającego na ścisłym stosowaniu się do zaleceń służb i inspekcji prowadzących działania:

• ratownicze;
• policyjne;
• sanitarno-epidemiologiczne;
• innych w zależności od rozwoju sytuacji.

Dyscyplina społeczeństwa umożliwia ograniczenie zagrożenia, identyfikację dróg rozprzestrzeniania się i tym samym skutecznego przeciwdziałania. W przypadku podejrzenia wystąpienia sytuacji, która może mieć znamiona ataku bioterrorystycznego (np. przesyłka podejrzana) lub objawy chorobowe (decyduje lekarz) należy:

1. ograniczyć możliwość rozprzestrzeniania się zagrożenia,
2. postępować z rozwagą i ściśle współpracować z odpowiedzialnymi służbami.

Ścisłe przestrzeganie tych zaleceń pozwoli zwiększyć Twoje bezpieczeństwo i Twoich bliskich.

Przesyłka niewiadomego pochodzenia

W przypadku otrzymania jakiejkolwiek przesyłki niewiadomego pochodzenia lub budzącej podejrzenia z jakiegokolwiek innego powodu:

• brak nadawcy;
• brak adresu nadawcy;
• przesyłka pochodzi od nadawcy lub z miejsca z którego nie spodziewamy się

należy:

• nie otwierać tej przesyłki;
• umieścić ją w grubym worku plastikowym, szczelnie zamknąć;
• worek należy umieścić w drugim grubym plastikowym worku i szczelnie zamknąć - zawiązać supeł i zakleić taśmą klejącą;
• paczki nie należy przemieszczać, należy pozostawić ją na miejscu;
• następnie należy powiadomić lokalny posterunek policji (tel.997;komórka 112) lub straż pożarną (tel.998). Służby podejmą wszystkie niezbędne kroki w celu bezpiecznego przejęcia przesyłki.

W przypadku, gdy podejrzana przesyłka zostanie otwarta i zawiera jakąkolwiek podejrzaną zawartość w formie stałej (pył, kawałki, blok, galaretę, pianę lub inną) lub płynnej należy:

• możliwie nie ruszać tej zawartości: nie rozsypywać, nie przenosić, nie dotykać, nie wąchać, nie powodować ruchu powietrza w pomieszczeniu (wyłączyć systemy wentylacji i klimatyzacji, zamknąć okno);
• należy całą zawartość umieścić w worku plastikowym, zamknąć go i zakleić taśmą lub plastrem;
• należy dokładnie umyć ręce;
• zaklejony worek umieścić w drugim worku, zamknąć go i zakleić;
• ponownie dokładnie umyć ręce;
• w przypadku braku odpowiednich opakowań należy unikać poruszania i przemieszczania przesyłki;
• bezzwłocznie powiadomić lokalny posterunek policji (nr 997; komórka 112) lub straż pożarną (nr 998) i stosować się do ich wskazówek.

Po przybyciu właściwych służb należy bezwzględnie stosować się do ich zaleceń.

Alarmy i sygnały alarmowe - sposób ogłoszenia alarmów:

Ogłoszenie alarmu:

• Akustyczny system alarmowy:
  Sygnał akustyczny - modulowany dźwięk syreny w okresie trzech minut
• Środki masowego przekazu: 
  Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Uwaga! Ogłaszam alarm ... (podać przyczynę, rodzaj alarmu itp.) dla ... .
• Wizualny system alarmowy: 
  nak żółty w kształcie trójkąta lub w uzasadnionych przypadkach innej figury geometrycznej

Odwołanie alarmu:

1. Akustyczny system alarmowy: 
   Sygnał akustyczny - ciągły dźwięk syreny w okresie trzech minut
2. Środki masowego przekazu: 
   Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Uwaga! Odwołuję alarm ... (podać przyczynę, rodzaj alarmu itp.) dla ... .

Komunikaty ostrzegawcze - sposób ogłoszenia komunikatu

Uprzedzenie o zagrożeniu skażeniami:

• Środki masowego przekazu:
  Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Uwaga! Osoby znajdujące się na terenie ... około godziny ... min ... może nastąpić skażenie (podać rodzaj skażenia) w kierunku ... (podać kierunek).

Uprzedzenie o zagrożeniu zakażeniami:

• Środki masowego przekazu: 
  Formę i treść komunikatu uprzedzenia o zagrożeniu zakażeniami ustalają organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Uprzedzenie o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska:

• Środki masowego przekazu: 
  Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Informacja o zagrożeniu i sposobie postępowania mieszkańców (podać rodzaj zagrożenia, spodziewany czas wystąpienia i wytyczne dla mieszkańców).

Komunikaty ostrzegawcze - sposób odwołania komunikatu

Uprzedzenie o zagrożeniu skażeniami:

• Środki masowego przekazu: 
  Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu (podać rodzaj skażenia) dla ... .

Uprzedzenie o zagrożeniu zakażeniami:

• Środki masowego przekazu:
  Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu (podać rodzaj zakażenia) dla ... .

Uprzedzenie o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska:

• Środki masowego przekazu: 
  Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu (podać rodzaj skażenia) dla ... .

Po usłyszeniu sygnału alarmowego lub komunikatu ostrzegawczego należy:

• włączyć odbiornik radiowy lub telewizyjny i wyregulować na odbiór programu lokalnego, w którym zostaną podane komunikaty i instrukcje dotyczące dalszego postępowania;
• postępować według poleceń organów obrony cywilnej;
• poinformować osoby znajdujące się w Twoim otoczeniu o ogłoszonym alarmie i sposobie postępowania.

JEŚLI NIE BĘDZIESZ MIAŁ MOŻLIWOŚCI UKRYCIA SIĘ W BUDOWLI OCHRONNEJ, UKRYJ SIĘ W ZAGŁĘBIENIU TERENU LUB ZA INNĄ TRWAŁĄ OSŁONĄ.

PO USŁYSZENIU SYGNAŁU ALARMOWGO NALEŻY DZIAŁAĆ SZYBKO, ALE ROZWAŻNIE I BEZ PANIKI.

Sygnały alarmowe mogą być także przekazane zastępczymi środkami alarmowymi jak: dzwony, syreny ręczne, gongi, buczki itp. (ustala to właściwy terenowo szef obrony cywilnej).

Komunikaty ostrzegawcze mogą być także ogłaszane za pomocą akustycznego sygnału (rodzaj i sposób ustala kierownik zakładu pracy).