Dostępność cyfrowa

Część osób korzysta z urządzeń mobilnych przymocowanych w jednej pozycji do statywu lub uchwytu. Narzucanie pozycji (orientacji), w jakiej można korzystać z aplikacji mobilnej, będzie problemem dla osób, które nie mogą przekręcić ekranu np.  osób z niepełnosprawnością ruchową czy kierowców korzystających z aplikacji podczas jazdy samochodem.

• Przejrzyj aplikację trzymając urządzenie mobilne w pionie i w poziomie,
• Sprawdź, czy układ informacji na ekranie dostosowuje się do pozycji, w której trzymasz urządzenie mobilne?
• Sprawdź, czy wszystkie informacje i funkcje są widoczne i czytelne w obu układach?

Instrukcje bazujące na kolorach, kształtach czy umiejscowieniu mogą wydawać się naturalne, ale dla wielu osób są problematyczne. Dotyczy to szczególnie osób niewidomych, słabowidzących czy mających ograniczenia w postrzeganiu kolorów.

• Sprawdź, czy instrukcje i podpowiedzi w aplikacji są przyjazne dla użytkownika, który nie może rozpoznać koloru, kształtu, wielkości czy pozycji na ekranie (np. jest niewidomy).
• Sprawdź, czy nie ma instrukcji typu "dotknij czerwonego przycisku", "przesuń trójkąt w lewo".

Jednym z częściej używanych ułatwień dostępu jest możliwość dostosowania wielkości czcionki na ekranie urządzenia mobilnego. Funkcja ta jest istotna dla osób słabowidzących oraz seniorów.

• Powiększ dwukrotnie czcionki systemowe w urządzeniu mobilnym ( Android: Ustawienia – Wyświetlacz – Rozmiar czcionki, iOS: Ustawienia – Dostępność – Ekran i wielkość tekstu);
• Uruchom ponownie badaną aplikację;
• Sprawdź, czy czcionki wszystkich elementów zostały powiększone i czy daje się poprawnie korzystać z aplikacji.

Filmy i animacje ze ścieżką dźwiękową muszą mieć tzw. napisy rozszerzone, które oprócz mowy przekazują informacje o dźwiękach ważnych dla zrozumienia treści (np. odgłos w tle, charakterystyczna muzyka).

Transkrypcja to zapis tekstowy nagrania dźwiękowego. Jest podstawowym sposobem udostępniania treści takich nagrań dla osób słabosłyszących.

Audiodeskrypcja to dodatkowa ścieżka dźwiękowa, która opowiada istotne informacje wizualne osobom niewidomym. Jest niezbędna w filmach gdzie obraz przekazuje ważne informacje.

Każda z tych alternatyw jest dedykowana dla innych użytkowników, więc nie mogą być stosowane zamiennie czy wybiórczo.

• Sprawdź, czy filmy umieszczone w aplikacji, które mają ścieżkę dźwiękową mają także napisy rozszerzone;
• Sprawdź, czy filmy umieszczone w aplikacji, które przekazują istotne informacje poprzez obraz, mają także audiodeskrypcję;
• Sprawdź, czy materiały audio umieszczone w aplikacji, mają także pełną transkrypcję tekstową;
• Sprawdź, czy każda z tych alternatyw jest bezpośrednio obok multimedium, do którego się odnosi. 

Tam gdzie użytkownik podaje dane osobowe lub finansowe, powinien móc je zweryfikować i ewentualnie poprawić przez ostatecznym wysłaniem.

• Sprawdź, czy w aplikacji są formularze służące do przesyłania szczególnie istotnych danych (osobowych, finansowych, medycznych itp.);
• Jeśli tak, sprawdź, czy przed wysłaniem wypełnionego formularza można przejrzeć podsumowanie, anulować wysłanie zanim się rozpocznie lub wprowadzić dowolne zmiany.

Błyskające elementy wpływają na układ nerwowy człowieka. U części osób mogą powodować ataki migreny, a nawet padaczki.

• Sprawdź, czy badana aplikacja nie zawiera funkcji powodujących gwałtowne zmiany jasności i szybkich błysków z wysoką częstotliwością (częściej niż 3 błyski na sekundę).
• Zwróć szczególną uwagę na elementy graficzne, animacje, filmy itp.

Część osób może nie być w stanie skorzystać z zabezpieczeń biometrycznych, ze względu na swoją niepełnosprawność czy wiek. Aplikacja korzystająca z takiej weryfikacji użytkowników powinna jednocześnie zapewniać inny sposób potwierdzenia tożsamości.

• Sprawdź, czy badana aplikacja przewiduje kontrolę/dostęp na przykład poprzez odcisk palca, głosowo, rozpoznanie twarzy, albo tym podobne cechy użytkownika;
• Jeśli tak, sprawdź, czy istnieje alternatywne rozwiązanie nieopierające się o te cechy, np. wpisanie hasła lub kodu PIN.

Nie wszyscy użytkownicy są w stanie komunikować się głosowo, np. osoby z niepełnosprawnością słuchu. Dlatego w aplikacjach z taką opcją ważna jest także w pełni porównywalna alternatywa, dająca możliwość pisania.

• Sprawdź, czy w aplikacji jest funkcjonalność umożliwiająca komunikację głosową;
• Jeśli tak, sprawdź, czy możliwe jest jednoczesne, skuteczne używanie czatu tekstowego w trakcie trwania połączenia głosowego.

Deklaracja dostępności to wymagane prawnie oświadczenie podmiotu publicznego informujące o stanie dostępności cyfrowej jego aplikacji mobilnej lub strony internetowej.

• Sprawdź, czy w samej aplikacji mobilnej, na stronie internetowej skąd można pobrać tę aplikację lub innej stronie internetowej podmiotu, który jest właścicielem aplikacji, jest deklaracja dostępności tej aplikacji;
• Deklaracja musi mieć określoną formę i treść.

Dostępność cyfrowa aplikacji mobilnej powinna być opisana w dokumentacji technicznej tej aplikacji. Jeśli tylko masz dostęp do takiej dokumentacji, sprawdź czy jest w niej mowa o dostępności.

• Sprawdź, czy dokumentacja badanej aplikacji zawiera wyczerpujące i spójne dane na temat jej dostępności cyfrowej.
• Sprawdź, czy sama dokumentacja, jeśli jest w formie elektronicznej (np. na stronie internetowej lub formie dokumentu), jest dostępna cyfrowo.

Dla dostępności cyfrowej aplikacji mobilnej istotny jest nie tylko układ wizualny elementów na ekranie, ale także czy można z niej korzystać bezwzrokowo - za pomocą czytnika ekranu. Logiczna kolejność elementów przy takiej nawigacji jest kluczowa dla użytkowników niewidomych.

• Włącz czytnik ekranu (Android: TalkBack, iOS: VoiceOver) i przejdź po kolejnych ekranach aplikacji mobilnej:
  • przesunięcie po ekranie w prawo po ekranie – następny element,
  • przesunięcie po ekranie w lewo po ekranie – poprzedni element,
• Sprawdź, czy czytnik ekranu odczytuje zawartość ekranu w logicznej kolejności.

Treści przekazywane za pomocą obrazu muszą mieć alternatywę tekstową, która będzie dostępna dla osób niewidomych. Ta alternatywa nie jest widoczna, ale można ją usłyszeć nawigując czytnikiem ekranu.

• Włącz czytnik ekranu (Android: TalkBack, iOS: VoiceOver) i przejdź po kolejnych ekranach aplikacji mobilnej;
• Sprawdź, czy po wejściu na element graficzny (np. logo, ikonę, przycisk graficzny, zdjęcie, grafikę) czytnik odczytuje adekwatny opis tego, co przedstawia (ikona, zdjęcie, grafika) lub do czego służy (przycisk) dany element graficzny.

To, że dany element jest odczytany za pomocą czytnika ekranu, nie znaczy, że można go użyć także uruchomić/użyć w ten sposób. Tymczasem to kluczowa funkcja aplikacji, która powinna być dostępna za pomocą czytników.

• Włącz czytnik ekranu (Android: TalkBack, iOS: VoiceOver) i przejdź po kolejnych ekranach aplikacji mobilnej;
• Sprawdź, czy za pomocą czytnika jesteś w stanie uruchomić wszystkie elementy aktywne widoczne na ekranie:
  • wejdź na dany element,
  • po usłyszeniu jego opisu odczytanego przez czytnik, stuknij dwukrotnie w ekran – powinno to spowodować otwarcie lub aktywację wybranego elementu.

Czytnik ekranu potrafi dobierać odpowiednią syntezę mowy i odczytywać treści poprawnie, bez względu na to, w jakim są języku. Żeby jednak użytkownik mógł skorzystać z tej funkcji czytnika, treści muszą być odpowiednio przygotowane.

• Włącz czytnik ekranu (Android: TalkBack, iOS: VoiceOver) i przejdź po kolejnych ekranach aplikacji mobilnej;
• Sprawdź, czy tekst, jest odczytywany przez czytnik ekranu w języku, w którym jest napisany,
• Zwróć uwagę na etykiety pól, treść przycisków graficznych (w formie ikon) i informacje o błędach.

Etykieta pola to opis mówiący, co wpisać w dane pole. Musi być ona dostępna zarówno wizualnie jak i dla użytkowników nawigujących za pomocą czytnika ekranu.

• Włącz czytnik ekranu (Android: TalkBack, iOS: VoiceOver) i przejdź po kolejnych ekranach aplikacji mobilnej;
• Sprawdź, czy każde pole formularza ma etykietę precyzyjnie opisującą co wpisać w to pole i znajduje się ona bezpośrednio obok tego pola;
• Sprawdź, czy te etykiety są poprawnie odczytywane przez czytnik ekranu (czytnik odczytuje także informacje o typie pola (np. pole edycyjne), statusie (np. oznaczone) lub o akcji, którą masz wykonać (np. rozwiń) – te dodatkowe informacje nie są błędem).

Alternatywy dla multimediów opisane w teście 4 muszą być możliwe do użycia także za pomocą czytnika ekranu.

• Włącz czytnik ekranu (Android: TalkBack, iOS: VoiceOver) i przejdź po kolejnych ekranach aplikacji mobilnej;
• Sprawdź, czy można włączyć i wyłączyć napisy oraz audiodeskrypcję za pomocą czytnika ekranu,
• Sprawdź, czy można odczytać transkrypcję tekstową materiału audio, za pomocą czytnika ekranu.

Czytnik ekranu sam przekazuje informacje dźwiękowo i dodatkowe, niepotrzebne dźwięki mogą utrudniać korzystanie z niego. Dlatego użytkownik musi móc łatwo je kontrolować.

• Włącz czytnik ekranu (Android: TalkBack, iOS: VoiceOver) i przejdź po wszystkich odtwarzaczach multimediów w aplikacji;
• Sprawdź, czy za pomocą czytnika ekranu można uruchomić, zatrzymać, wstrzymać, regulować poziom głośności, uruchomić napisy lub audiodeskrypcję oraz wykonać inne dostępne dotykowo operacje.

Część osób korzystając z urządzeń mobilnych nie posługuje się ekranem dotykowym. Może to wynikać np. z silnego drżenia rąk lub paraliżu. Osoby te mogą wykorzystywać zewnętrzny przycisk lub klawiaturę podpiętą do np. smartfona.

Ważne, żeby nawigując w taki sposób, fokus czyli ramka wokół wybranego aktualnie elementu, poruszał się w logicznej kolejności.

• Podłącz do urządzenia mobilnego zewnętrzną klawiaturę lub użyj opcji „switch” (Android: Switch Access, iOS: Switch Control) i przejdź po kolejnych ekranach aplikacji mobilnej:
  • przy nawigacji klawiaturą użyj: TAB – następny element, Shift+Tab – poprzedni element,
  • przy nawigacji opcją Switch: uruchom opcję w ustawieniach urządzenia i ustaw przycisk fizyczny na urządzeniu (np. przyciszanie), który będzie działał jak TAB w opcji z klawiaturą zewnętrzną. 
• Sprawdź, czy fokus (ramka wokół wybranego elementu) porusza się w logicznej kolejności po elementach aktywnych aplikacji.

To, że na danym elemencie pojawi się fokus (patrz test 18.) nie znaczy od razu, że można go aktywować bez dotykania ekranu. Tymczasem to kluczowa funkcja aplikacji, która powinna być dostępna także dla osób korzystających z zewnętrznego przycisku czy klawiatury.

• Podłącz do urządzenia mobilnego zewnętrzną klawiaturę lub użyj opcji „switch” (Android: Switch Access, iOS: Switch Control) i przejdź po kolejnych ekranach aplikacji mobilnej;
• Sprawdź, czy możesz skutecznie obsłużyć wszystkie funkcje badanej aplikacji bez używania ekranu dotykowego – zwróć uwagę na przyciski, pola formularzy, rozwijane elementy;
• Sprawdź, czy nawigując w ten sposób, nie blokujesz się w jakimś miejscu, bez możliwości przejścia dalej.

Każda funkcja i każdy element aktywny w aplikacji mobilny musi być możliwy do obsłużenia bez dotykania ekranu urządzenia mobilnego.

• Podłącz do urządzenia mobilnego zewnętrzną klawiaturę lub użyj opcji „switch” (Android: Switch Access, iOS: Switch Control) i przejdź po kolejnych ekranach aplikacji mobilnej;
• Sprawdź, czy można w ten sposób uruchomić, zatrzymać, wstrzymać, regulować poziom głośności, uruchomić napisy lub audiodeskrypcję oraz wykonać inne dostępne dotykowo operacje;
• Sprawdź, czy można w ten sposób używać czatu tekstowego w trakcie  połączenia głosowego.