NAJWAŻNIEJSZE

• Jakość powietrza w Polsce na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat uległa poprawie, co potwierdzają wyniki pomiarów prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska oraz roczne oceny jakości powietrza. Jest to zauważalne poprzez obniżenie poziomów stężeń PM10, PM2,5 i benzo(a)pirenu.
• Od 2018 r. funkcjonuje Program Czyste Powietrze, następuje systematyczny wzrost liczby składanych wniosków, a dodatkowo rząd uruchomił dla programu finansowanie z KPO i FEnIKS.
• Dobiegają końca prace nad nowymi normami jakości dla węgla ze ścieżką ich zaostrzania w kolejnych latach.

Według szacunków Europejskiej Agencji Środowiska, w 2021 r. ok. 47 300 przedwczesnych zgonów spowodowane było narażeniem na ponadnormatywne stężenia pyłu zawieszonego PM2,5, a 4 200 przedwczesnych zgonów w związku z narażeniem na dwutlenek azotu (NO2).

Wiceminister Krzysztof Bolesta zwrócił uwagę na to, że w programie Czyste Powietrze złożono już blisko 1 mln wniosków, a działania samorządów związane z egzekwowaniem norm jakości powietrza przynoszą efekty. Jak mówił to zasługa ścisłej współpracy administracji samorządowej - na każdym szczeblu zarządzania - w realizacji działań naprawczych oraz ich aktywności w komunikacji z mieszkańcami i organizacjami pozarządowymi. Aby nie tylko zachęcać do zmiany ogrzewania, ale przede wszystkim być dla mieszkańców wsparciem w trakcie realizacji działań.

Jest jeszcze dużo do zrobienia. Najważniejszą liczbą, która mówi co jeszcze jest do zrobienia, to te grubo ponad 40 tys. przedwczesnych zgonów spowodowanych narażeniem na smog

– mówił wiceminister Krzysztof Bolesta.

Jak zaznaczył jest jeszcze wiele miejsc, gdzie jakość powietrza nie jest monitorowana. Zapowiedział także przeformułowanie programu Czyste Powietrze, które w tej chwili jest szeroko konsultowane z interesariuszami.

Jak zaznaczył rząd finalizuje prace nad zmianą rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych. Aktualnie wypracowany projekt rozporządzenia Ministra Przemysłu oraz Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych znajduje się na etapie notyfikacji technicznej w Komisji Europejskiej. Planowany termin podpisania rozporządzenia przez Ministra Przemysłu oraz Ministra Klimatu i Środowiska to początek listopada br., a termin wejścia w życie to 3 dni od dnia publikacji w Dzienniku Ustaw.

W nowym rozporządzeniu przyjęto:

• rozłożoną w czasie zmianę wartości parametrów jakościowych takich jak: zawartości siarki całkowitej, zawartości popiołu oraz wartości opałowej, czy też zawartości wilgoci całkowitej - czyli parametrów kluczowych i istotnych ze względu na emisję zanieczyszczeń powietrza oraz gazów cieplarnianych powstających w procesie spalania paliw;
• zmianę nazw sortymentów, które nie zawierają przedrostka „eko”, czyli nazw, które nie będą sugerowały ekologicznego charakteru tych paliw i przez to wprowadzały w błąd konsumentów celem przeciwdziałania praktyce greenwashingu;
• od 1 grudnia 2024 r. na rynek do obrotu będą mogły być wprowadzane wyłącznie paliwa pod nowymi nazwami odpowiednio: „węgiel kostka”, „węgiel orzech”, węgiel groszek”, „węgiel orzech standard dla urządzeń grzewczych klasy 3, 4 i 5 lub spełniających wymogi ekoprojektu”, „węgiel groszek standard dla urządzeń grzewczych klasy 3, 4 i 5 lub spełniających wymogi ekoprojektu”, „węgiel miał” oraz „węgiel antracyt”;
• rozwiązania stanowią wypełnienie kamienia milowego B4G - Wejście w życie znowelizowanego rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie norm jakościowych dla paliw stałych ujętego w ramach reformy Czyste powietrze i efektywność energetyczna KPO. Brak realizacji kamienia milowego B4G może doprowadzić do zmniejszenia wypłaty środków na Program Priorytetowy Czyste Powietrze o kwotę nawet 2,5 mld zł.

Monitoring jakości powietrza w Polsce

Porównując już teraz wyniki oceny jakości powietrza w województwach za 2023 r. prowadzonej przez GIOŚ z danymi z poprzednich lat należy stwierdzić, że jakość powietrza w Polsce ulega znaczącej poprawie.

Liczba stref z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM10 uległa zmniejszeniu z 14 w 2022 r. do 2 w 2023 r., dla pyłu zawieszonego PM2,5 z 11 w 2022 r. do 0 w 2023 r., natomiast w przypadku przekroczeń poziomu docelowego B(a)P w pyle zawieszonym PM10 z 32 w 2022 r. do 21 w 2023 r.

Przykładem spektakularnej poprawy jakości powietrza jest Rybnik. W 2010 roku odnotowano 134 smogowych dni, w 2014 r. – 127, w 2018 r. – 108, w 2021 r. – 67, a w 2023 r. zaledwie 16 dni z przekroczeniami dopuszczalnego dobowego poziomu pyłu zawieszonego PM10. Poprawę jakości powietrza udało się uzyskać dzięki wymianie kilkunastu tysięcy kopciuchów w ramach Czystego Powietrza i innych środków.