Co to są projekty PCI (ang. Projects of Common Interest) i projekty PMI (ang. Projects of Mutual Interest)

PCI to projekty infrastruktury energetycznej będące przedmiotem wspólnego zainteresowania Unii Europejskiej.

PCI oznacza projekt niezbędny do realizacji priorytetowych korytarzy i obszarów infrastruktury energetycznej określonych w załączniku I i figurujący na liście unijnej. Projekty PCI to kluczowe projekty dotyczące infrastruktury, które mają na celu dokończenie budowy europejskiego wewnętrznego rynku energii i pomoc w osiągnięciu unijnych celów polityki energetycznej i klimatycznej.

Projekty wzajemnego zainteresowania (PMI) to projekty promowane przez UE we współpracy z państwami trzecimi, znajdujące się na unijnej liście.

Obie kategorie projektów mogą korzystać z zagwarantowanych prawnie udogodnień w postaci m.in.:

• przyspieszonej procedury wydawania pozwoleń i decyzji administracyjnych (termin trzech i pół roku);
• wsparcia jednego właściwego organu krajowego, który będzie działać jako punkt kompleksowej obsługi wniosków o pozwolenia i decyzje, rozpatrywania przez organy regulacyjne podziału kosztów transgranicznych w zależności od korzyści netto dla poszczególnych Państw Członkowskich;
• możliwości uzyskania transgranicznej alokacji kosztów oraz zachęt regulacyjnych;
• możliwości otrzymania wsparcia finansowego w ramach instrumentu „Łącząc Europę” (ang. Connecting Europe Facility, CEF) w formie bezzwrotnych dotacji lub innowacyjnych instrumentów finansowych. Budżet instrumentu „Łącząc Europę” przeznaczony na dofinansowanie prac projektowych i budowlanych infrastruktury energetycznej w latach 2021–2027 w formie bezzwrotnych dotacji wynosi około 5,8 mld EUR;
• nabór wniosków o dofinansowanie z CEF Energy prowadzi Europejska Agencja Wykonawcza ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA).
• wnioski w naborach CEF Energy powinny zawierać zgodę zainteresowanego państwa członkowskiego UE (zgodnie z art. 11 rozporządzenia 2021/1153 ustanawiającego instrument „Łącząc Europę”). Aplikujący, których wnioski wymagają zgody Polski, kierują prośby w tym zakresie do Ministerstwa Klimatu i Środowiska załączając projekt wniosku aplikacyjnego.
• informacje o aktualnych naborach CEF znajdują się na stronie.

Jakie kategorie projektów mogą stać się PCI

Status projektu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania mogą otrzymać następujące kategorie przedsięwzięć infrastrukturalnych:

• projekty dot. energii elektrycznej (przesył, magazynowanie, offshore);
• projekty dotyczące wodoru;
• elektrolizery;
• inteligentne sieci elektroenergetyczne;
• inteligentne sieci gazowe;
• transgraniczne sieci dwutlenku węgla - infrastruktura na potrzeby składowania i transportu dwutlenku węgla.

Jakie warunki musi spełnić projekt, aby uzyskać status PCI

Uwzględnienie projektu inwestycyjnego na liście PCI jest możliwe, gdy projekt, który ma stać się projektem PCI, dotyczy infrastruktury sieci energetycznej, która wywiera znaczący wpływ na co najmniej dwa państwa członkowskie UE i spełnia przynajmniej jeden z poniższych warunków:

• przyczyni się do integracji wewnętrznego rynku energii UE;
• przyczyni się do poprawy jego konkurencyjności;
• zwiększy bezpieczeństwo dostaw,
• ograniczy emisje CO2.

Kształt listy PCI jest aktualizowany w perspektywie dwuletniej w celu uwzględnienia nowych projektów oraz usunięcia projektów mniej istotnych i nieaktualnych.  

W jaki sposób przebiega procedura selekcji projektów PCI

Projekty infrastruktury energetycznej będące przedmiotem wspólnego zainteresowania Unii Europejskiej wyłaniane są w trybie przewidzianym w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2022/869 z dnia 30 maja 2022 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, zmiany rozporządzeń (WE) nr 715/2009, (UE) 2019/942 i (UE) 2019/943 oraz dyrektyw 2009/73/WE i (UE) 2019/944 oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 347/2013.

Nowe rozporządzenie TEN-E obejmuje zmienioną listę kategorii infrastruktury, kwalifikujących się do wsparcia: przesył i magazynowanie energii elektrycznej, inteligentne sieci elektroenergetyczne, sieci transportu dwutlenku węgla, sieci wodorowe, elektrolizery, inteligentne sieci gazowe.

Kluczową zmianą, w porównaniu do poprzednio obowiązującego rozporządzenia TEN-E, jest pozbawienie możliwości uzyskania statusu PCI projektów gazowych (oprócz kategorii inteligentnych sieci gazowych) oraz wprowadzenie kategorii związanych z projektami wodorowymi.

Komisja Europejska przyjmuje listę projektów wspólnego zainteresowania po szczegółowej identyfikacji i ocenie, przeprowadzonej przez Grupy Regionalne. W skład Grup Regionalnych wchodzą przedstawiciele:

• Państw Członkowskich UE,
• Europejskich stowarzyszeń operatorów systemów przesyłowych energii elektrycznej i gazu (ENTSO-E i ENTSO-G),
• Krajowych operatorów systemów przesyłowych lub innych projektodawców,
• Krajowych organów regulacyjnych oraz Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER).

Listy opracowane przez Grupy Regionalne wymagają jednomyślnego przyjęcia przez Organ Decyzyjny Wysokiego Szczebla złożony z przedstawicieli Państw Członkowskich UE i Komisji Europejskiej. Następnie Komisja Europejska po konsultacji z Parlamentem Europejskim, w drodze procedury przewidzianej dla aktów delegowanych, formalnie przyjmuje listę projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz wzajemnego zainteresowania.

Lista projektów PCI

Obecnie obowiązująca V lista PCI z 19 listopada 2021 r. została opracowana w oparciu o poprzednie brzmienie rozporządzenia TEN-E, w związku z czym uwzględnia projekty z sektora gazu ziemnego. Lista obejmuje łącznie 98 projektów, z czego 68 dotyczy infrastruktury energii elektrycznej i magazynowania, 20 gazu ziemnego, 6 w zakresie sieci transportu dwutlenku węgla oraz 5 dot. inteligentnej sieci. W przypadku projektów planowanych i realizowanych na terytorium Polski są to połączenia gazowe z Danią oraz budowa terminalu LNG w Gdańsku. Projekty z zakresu energii elektrycznej obejmują wzmocnienie sieci wewnętrznej na potrzeby połączeń elektroenergetycznych z Niemcami i Litwą oraz bezpośrednie połączenie z Litwą.

Projekty wspólnego zainteresowania Unii Europejskiej znajdujące się na V. liście PCI:

Gaz ziemny

1. Połączenie międzysystemowe Polska-Dania [obecnie znane jako „Baltic Pipe”],
2. Terminal LNG Gdańsk.

Energia elektryczna

1. Wzmocnienie sieci wewnętrznej w Polsce [część klastra obecnie znanego jako „GerPol Power Bridge”]:  

• Linia wewnętrzna pomiędzy stacjami Krajnik a Baczyna,
• Linia wewnętrzna pomiędzy stacjami Mikułowa i Świebodzice,
• Linia wewnętrzna pomiędzy stacjami Baczyna i Plewiska.

2.    Linia wewnętrzna pomiędzy Stanisławowem a Ostrołęką.

3.    Integracja i synchronizacja systemów elektroenergetycznych państw bałtyckich z sieciami europejskimi, obejmująca:

• Połączenie międzysystemowe między Litwą a Polską [projekt obecnie znany jako „Harmony Link”]
• Linia wewnętrzna między stacją Dunowo a stacją Żydowo Kierzkowo
• Linia wewnętrzna między stacją Piła Krzewina a stacją Żydowo Kierzkowo
• Linia wewnętrzna między stacją Krajnik a stacją Morzyczyn
• Linia wewnętrzna między stacjami Morzyczyn–Dunowo–Słupsk–Żarnowiec
• Linia wewnętrzna między stacjami Żarnowiec–Gdańsk/Gdańsk Przyjaźń–Gdańsk Błonia

Sieci dwutlenku węgla

1. Połączenie międzysystemowe CCS Polska-UE