Burkina Faso
Krótki opis gospodarki i jej struktury
Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej
Burkina Faso należy do jednych z najuboższych krajów na świecie. Jej sytuację gospodarczą determinują trzy główne czynniki: trudna sytuacja bezpieczeństwa i znacząca liczba ataków ze strony ugrupowań terrorystycznych, mała dywersyfikacja gospodarki i jej uzależnienie od cen surowców na światowych rynkach oraz bardzo słabo rozwinięta infrastruktura (zwłaszcza energetyczna). Kraj jest także silnie uzależniony od zewnętrznych środków pomocowych.
Gospodarka Burkina Faso zdominowana jest przez rolnictwo. Sektor rolny stanowiący blisko 30% PKB kraju i dający zatrudnienie ok. 90% aktywnej zawodowo ludności jest napędzany głównie uprawą bawełny, bardzo zależną od warunków klimatycznych. Sektor drugi (20% PKB) składa się głównie z sektorów wydobywczego (zwłaszcza złota, które stanowi 11% PKB i które wraz z bawełną generuje prawie 95% dochodów z eksportu kraju), budownictwa i przemysłu wytwórczego. Sektor trzeci (50% PKB) opiera się na rozwoju usług finansowych i telekomunikacji. Sektory drugi i trzeci cierpią z powodu braku wykwalifikowanych kadr i siły roboczej, słabego dostępu do usług finansowych, wąskiej bazy produktów eksportowych i dużego znaczenia sektora nieformalnego.
Po gwałtownym spadku wzrostu gospodarczego w 2022 r. do +1,5% (tj. -1,1% w ujęciu PKB na mieszkańca) związanym z problemami wewnętrznymi (zamachy stanu, brak bezpieczeństwa na obszarach górniczych) i zewnętrznych (inwazja na Ukrainę), prognozowano odbicie gospodarcze. Jednak z uwagi na decyzje polityczne mogące zniechęcić potencjalnych inwestorów dotychczasowe hipotezy dotyczące wzrostu gospodarczego stanęły pod znakiem zapytania.
Główne sektory gospodarki
• Sektor rolny stanowi 30% PKB. Uprawiana jest głównie bawełna, jak również proso, sorgo, kukurydza i ryż. Ponadto, w kraju produkuje się także orzeszki ziemne, masło shea i sezam. Rolnictwo pozostaje niedoinwestowane, z bardzo słabą wydajnością z hektara.
• Sektor przemysłowy stanowi 20% PKB i jest zdominowany przez działalność prowadzoną przez firmy państwowe. Dochody ze sprzedaży złota stanowią ponad 2/3 dochodów eksportowych kraju, co sprawia, że gospodarka Burkina Faso jest w dużym stopniu zależna od światowych cen.
• Sektor usług stanowi 50% PKB.
System walutowy, kurs i wymiana
Walutą obowiązującą w Burkina Faso jest frank CFA będący walutą obowiązującą w ośmiu krajach Zachodnioafrykańskiej Unii Gospodarczo-Walutowej (ang. WAEMU / fr. UEMOA), tj., oprócz Burkina Faso, w Beninie, Gwinei Bissau, Mali, Nigrze, Senegalu, Togo oraz Wybrzeżu Kości Słoniowej. Międzynarodowy skrót waluty to XOF.
Frank CFA dzieli się na 100 centymów. Ustalony w 1999 r. stały parytet wobec euro wynosi: 1 EUR = 655,957 XOF (1000 XOF ≈ 1,52 EUR). Odpowiedzialność za emisję pieniądza i prowadzenie polityki pieniężnej spoczywa na Centralnym Banku Państw Afryki Zachodniej (BCEAO).
Główne bogactwa naturalne
Głównymi zasobami naturalnymi krają są m.in.: rudy manganu, wapienie, marmur, złoto, miedź, nikiel, boksyty.
Infrastruktura
Łączna sieć drogowa w Burkina Faso liczy 15,3 tys. km, z czego tylko 3,65 tys. km jest utwardzonych.
Łączna sieć torów kolejowych wynosi 622 km, z czego 517 jest w eksploatacji (linia kolejowa Wagadugu-Abidżan). Transport lotniczy: zapewniają przede wszystkim dwa międzynarodowe lotniska Wagadugu i Bobo-Dioulasso oraz 33 lotniska regionalne.
W 2022 r. zaledwie 20% społeczeństwa miało dostęp do energii elektrycznej. Dodatkowo szacuje się, że władze mają kontrolę nad ok. 69% powierzchni kraju.
Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy
Nowy Rok: 1 stycznia, Dzień Rewolucji: 3 stycznia, Międzynarodowy Dzień Kobiet: 8 marca, Wielkanoc (święto ruchome), Święto Pracy: 1 maja, Wniebowstąpienie Pańskie (święto ruchome), Koniec Ramadanu (święto ruchome), Dzień Niepodległości: 5 sierpnia, Tabaski (Święto Ofiarowania – święto ruchome), Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny: 15 sierpnia, Wszystkich Świętych: 1 listopada, Mawlid (święto ruchome), Dzień Niepodległości: 11 grudnia, Boże Narodzenie: 25 grudnia.
Podstawowe dane makroekonomiczne
2023 | 2024 (prognoza) | 2025 (prognoza) | |
PKB nominalne (USD ceny bieżące) mld | 20,32 | 21,86 | 23,56 |
PKB (PPP) mld | 63,41 | 68,58 | b.d. |
Stopa wzrostu PKB (realna) | 3% | 3,7% | 3,9% |
PKB per capita (nominalne) | 874,1 | 908,37 | 952,38 |
PKB per capita (PPP) | 2457 | 2561 | 2674 |
Stopa inflacji (CPI) | 0,7% | 3,4% | 2,5% |
Stopa bezrobocia | 5,3% | 5,23% | 5,1% |
Rating kredytowy Fitch / Moody's / S&P | CCC+ | b.d. | b.d. |
Deficyt i nadwyżki budżetowe | -5,7% | -6,2% | -6,0% |
Dług publiczny (% PKB) | 53,4% | 54,2% | 54,8% |
Dane demograficzne
Liczba ludności (w tys.) | 22 676 7620 (2022) |
Siła robocza (w tys./mln, dane krajowe) | 8 577 269 |
Rozmiar klasy średniej (w tys./mln) | b.d. |
Poziom ubóstwa (% populacji żyjącej poniżej progu ubóstwa) | 25,3 (2021) |
Współczynnik Giniego | 37,4 (2021) |
Współczynnik HDI | 0,438 (miejsce 185) |
Handel zagraniczny i inwestycje
Handel zagraniczny
W 2021 r. Burkina Faso zajmowała 115. miejsce na świecie pod względem wolumenu PKB, 102. pod względem całkowitego eksportu, 146. pod względem całkowitego importu, 186. pod względem PKB na mieszkańca.
Wartość eksportu w 2021 roku wyniosła 5,06 mld USD, podczas gdy import ukształtował się na poziomie 4,1 mld USD.
Główni importerami produktów eksportowanych przez Burkina Faso w 2021 roku były następujące kraje: Szwajcaria (6,94 mld USD), Indie (971 mln USD), Singapur (195 mln USD), Wybrzeże Kości Słoniowej (182 mln USD) i Chiny (135 mln USD).
Głowni eksporterzy na rynek Burkina Faso w 2021 roku to: Chiny (581 mln USD), Wybrzeże Kości Słoniowej (383 mln USD), Francja (354 mln USD), Ghana (264 mln USD) i Indie (264 mln USD).
Główne produkty w eksporcie: złoto, bawełna, cynk, nasiona i owoce oleiste, orzechy kokosowe, orzechy brazylijskie i orzechy nerkowca.
Główne produkty w imporcie: oleje ropy naftowej, lekarstwa, energia elektryczna, cement, gaz ziemny.
Inwestycje zagraniczne
Według Światowego Raportu Inwestycyjnego 2022 opublikowanego przez UNCTAD, napływ BIZ do Burkina Faso wzrósł do 137 mln USD w 2021 r., po ujemnym napływie BIZ netto w wysokości -102 mln USD w 2020 r. Łączna wartość BIZ w 2021 r. wyniosła 2,67 mld USD. W ostatnich latach napływ zagranicznych inwestycji w stosunku rok do roku był nierównomierny. O ile wartość zagranicznych inwestycji zrealizowana w Burkina Faso w 2016 roku kształtowała się na poziomie 390 mln USD, o tyle w 2017 wyniosła ona jedynie 3 mln USD. W 2018 nastąpił ponowny wzrost inwestycji zagranicznych, który osiągnął poziom 480 mln USD.
Większość inwestycji realizowanych jest w sektorze wydobywczym z uwagi na bogate zasoby naturalne kraju (głownie złota, rud cynku, manganu). Głównymi krajami inwestującymi są Kanada, Francja, Wybrzeże Kości Słoniowej, Mali i Maroko.
Udział w inicjatywach i organizacjach wielostronnych o charakterze gospodarczym
Burkina Faso jest członkiem: Międzynarodowej Organizacji ds. Handlu (WTO), Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS/CEDEAO) – w trakcie rezygnacji z członkostwa, Zachodnioafrykańskiej Unii Gospodarczo-Walutowej (UEMOA/WAEMU).
Burkina Faso, wraz z Mali i Nigrem, podjęły decyzję o utworzeniu Sojuszu Państw Sahelu i rezygnacji z członkostwa w CEDEAO/ECOWAS – oficjalna procedura powinna zakończyć się jeszcze w 2024 r.
Pozycja kraju w rankingach
pkt | pozycja | |
Corruption Perception Index (Transparency International) | 41 | 83 |
Global Innovation Index (World Intellectual Property Organization) | 129 | |
Economic Freedom Index (Heritage Foundation | 51,9 |
Relacje dwustronne
Stosunki dyplomatyczne między Polską a Burkina Faso zostały nawiązane w 1960 r. Kraj leży w kompetencji terytorialnej Ambasady RP w Dakarze.
Wymiana handlowa między Polską a Burkina Faso utrzymuje się na niskim poziomie, ze znaczącą dominacją polskiego eksportu i z wyjątkiem jednorazowej transakcji z 2015 r.
W 2019 roku, w porównaniu do roku poprzedniego, zanotowano znaczny spadek polskiego eksportu głównie z uwagi spadek w kategorii „statki powietrzne, kosmiczne i ich części” (w 2018 roku eksport w tej kategorii wyniósł 19,83 mln USD, podczas w gdy w 2019 roku spadł do zera). W 2021 r. eksport Burkina Faso do Polski wyniósł 462 tys. USD (orzechy kokosowe, orzechy brazylijskie i orzechy nerkowca, owoce tropikalne oraz inne oleje roślinne). W tym samym roku polski eksport wzrósł ponownie do 18,9 mln USD (statki powietrzne, kosmiczne i ich części, ekstrakt słodowy, cukier surowy).
2021 | 2022 | 2023 | |
Obroty (mln EUR) | 13,52 | 19,50 | 6,9 |
Eksport RP do Burkina Faso (mln EUR) | 13,13 | 18,96 | 6,6 |
Import RP z Burkina Faso (mln EUR) | 0,39 | 0,54 | 0,3 |
Saldo dla Polski (mln EUR) | 12,74 | 18,42 | 6,3 |
(źródło GUS)
Gospodarcze umowy dwustronne
Pomiędzy Polską a Burkina Faso nie zostały zawarte żadne umowy bilateralne o charakterze gospodarczym.
Wzajemne inwestycje
Oficjalne źródła nie wykazują wzajemnych inwestycji pomiędzy Polską a Burkina Faso.
Stosunki gospodarcze z Unią Europejską
Współpraca między Unią Europejską a Burkina Faso opierała się do tej pory na Porozumieniu z Cotonou pomiędzy UE a krajami AKP podpisanym w 2000 roku na okres 20 lat. Jego instrumentem finansowym był Europejski Fundusz Rozwoju (EFR). Później państwa członkowskie UE przyjęty Wspólną Strategię UE dla Burkina Faso na lata 2017-21. Dokument określił wspólne ramy działania dla państw członkowskich UE w zakresie pomocy rozwojowej.
W ostatnich latach daje się dostrzec zmniejszenie roli UE w wymianie handlowej między krajami UE a Burkina Faso. Blisko 75% całego eksportu jest kierowana do trzech krajów spoza UE, tj. (import złota), Indie i Singapur (import bawełny).
Data aktualizacji: 29.11.2024