Republika Zielonego Przylądka
Krótki opis gospodarki i jej struktury
Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej
Republika Zielonego Przylądka jest jednym z najstabilniejszych krajów Afryki zarówno pod względem politycznym, jak i gospodarczym. Klimat biznesowy jest oceniany jako jeden z najlepszych w regionie. Na uwagę zasługę konsekwentna walka władz RZP ze zjawiskiem korupcji. W 2023 roku w rankingu organizacji Transparency International kraj sklasyfikowany został na 30 miejscu wśród 180 ocenianych państw (dla porównania 41 w 2019 roku).
RZP przez ostatnie lata notowała dynamiczny rozwój gospodarczy wynikający w głównej mierze z dynamicznego rozwoju sektora turystycznego (stanowiącego 25% PKB). W kraju zostało zrealizowanych wiele prywatnych inwestycji w infrastrukturę hotelową, planowane są kolejne, również poza dwoma najpopularniejszymi wyspami Sal i Boa Vista.
Największym wyzwaniem władz RZP od kilku lat pozostaje ograniczenie zadłużenia (w tym zewnętrznego, które stanowi 75% długu). W ramach wzmacniania restrykcyjnej polityki budżetowej przeprowadzono reformę trzech najbardziej deficytowych państwowych firm: w 2018 roku zreformowano program budowy mieszkań socjalnych realizowany przez firmę IFH, w 2019 roku sprywatyzowano linię lotniczą TACV, a w 2020 sprywatyzowana została firma Electra odpowiedzialna za dystrybucję wody i prądu.
Wdrażanie programu konsolidacji fiskalnej wywiera korzystny wpływ na hamowanie pogłębiającego się deficytu budżetowego. Mimo rosnącego długu publicznego ryzyko niewypłacalności pozostaje jeszcze pod kontrolą, gdyż większość pożyczek to kredyty preferencyjne i długoterminowe. Dynamika zadłużenia państwa jest jednak źródłem słabości państwa w kontekście niewystarczającego poziomu wzrostu gospodarczego.
Z uwagi małe zasoby wody i małą powierzchnię gruntów rolnych sektor rolny w RZP jest słabo rozwinięty. RZP nie posiada także zasobów źródeł energii, produkcja przemysłowa jest na niskim poziomie. Powyższe czynniki sprawiają, że saldo obrotów bieżących jest strukturalnie deficytowe. Eksport jest zdominowany przez produkty rybne (ryby, owoce morza i ich przetwory) oraz usługi (turystyka i związany z nią transport
Główne sektory gospodarki
Sektor pierwszy (rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo, sektor wydobywczy) stanowi 6% PKB. Jedynie 10% terenów może być wykorzystane pod grunty rolne, co oznacza, że kraj jest silnie uzależniony od importu żywności (85% żywności pochodzi z importu). Do głównych upraw zalicza się: maniok jadalny, banany, kukurydzę, kokosy, trzcinę cukrową, rośliny strączkowe, pomidory. Wsparciem dla branży rybołówczej jest umowa połowowa z UE. W zamian za dostęp 71 unijnych statków do łowisk RZP, kraj ten otrzyma coroczną rekompensatę finansową, która przeznaczana jest m.in. na promowanie zrównoważonego rybołówstwa.
Udział przemysłu w PKB jest na poziomie 18% i obejmuje takie branże, jak: produkcja żywności i napojów, przetwórstwo ryb, produkcja butów i odzieży, wydobycie soli, naprawa statków. W ostatnich latach rozwija się on także w formie podwykonawstwa dla firm zagranicznych (zwłaszcza w sektorze lotniczym i farmaceutycznym).
Sektor usług stanowi o 62% PKB, w głównej mierze opierając się na turystyce, będącej głównym motorem wzrostu gospodarczego. Jej udział w PKB wynosi 25% (376 mln euro dochodów budżetowych). Ważną rolę w sektorze usług pełnią również usługi finansowe.
W 2022 r. ożywienie gospodarcze umocniło się, a wzrost osiągnął 17,7%. Za ten rezultat było odpowiedzialne m.in. silniejsze niż oczekiwano ożywienie w sektorze turystyki, w którym liczba przyjazdów przekroczyła poziom z 2019 r. Odbiciu w 2022 r. towarzyszyło zmniejszenie ubóstwa w porównaniu z 2020 r. pomimo gwałtownego wzrostu inflacji do poziomu 7,9%, przy inflacji w przypadku cen żywności na poziomie 15,7%. Dług publiczny spadł ze 144% PKB w 2021 r. do 120,9% w 2022 r., do czego przyczynił się wzrost PKB.
System walutowy, kurs i wymiana
Walutą jest escudo Zielonego Przylądka (CVE), które dzieli się na 100 centavo.
Ustalony jest stały kurs wobec euro, który wynosi: 1 EUR = 110,265 CVE
Główne bogactwa naturalne
W RZP nie ma złóż ważnych surowców mineralnych. Występują tu: sól kamienna, bazalt, wapień, kaolin, ił, gips. Kraj dysponuje zasobami ryb.
Infrastruktura
W RZP funkcjonuje 7 lotnisk, z czego 3 mają status międzynarodowy: w stolicy kraju – mieście Praia, na wyspie Santiago, w Espargos na wyspie Sal i w São Pedro na wyspie São Vicente. Porty morskie znajdują się na wyspie Santiago (Praia) i na wyspie São Vicente (Mindelo). Archipelag posiada 1350 km dróg (z czego ok. 932 km utwardzonych).
Regularnie występują czasowe utrudnienia w komunikacji lotniczej między wyspami z uwagi na ograniczoną flotę samolotów będącą w posiadaniu przewoźnika.
Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy
1 stycznia – Nowy Rok, 13 stycznia – Dzień Demokracji, 20 stycznia – Dzień Bohaterów Narodowych, ruchome – Wielki Piątek, 1 maja – Święto Pracy, 1 czerwca – Dzień Dziecka, 5 lipca – Dzień Niepodległości, 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, 1 listopada – Dzień Wszystkich Świętych, 25 grudnia – Boże Narodzenie.
Podstawowe dane makroekonomiczne
2023 | 2024 (prognoza) | 2025 (prognoza) | |
PKB nominalne (USD ceny bieżące) mld | 2,59 | 2,76 | 2,94 |
PKB (PPP) mld | 5,44 | 5,83 | 6,21 |
Stopa wzrostu PKB (realna) | 5,1% | 4,7% | 4,7% |
PKB per capita (nominalne) | 5080 | 5390 | 5170 |
PKB per capita (PPP) | 10680 | 11400 | 12900 |
Stopa inflacji (CPI) | 3,7% | 2% | 2% |
Stopa bezrobocia | 12% | 8,5% | 8,5% |
Rating kredytowy Fitch / Moody's / S&P | B- | B | B |
Deficyt i nadwyżki budżetowe | -3,1% | -5,2% | -5,3% |
Dług publiczny (% PKB) | 114% | 111% | 107,2% |
Dane demograficzne
Liczba ludności (w tys.) | 598 682 |
Siła robocza (w tys./mln, dane krajowe) | 257 317 |
Rozmiar klasy średniej (w tys./mln) | b.d. |
Poziom ubóstwa (% populacji żyjącej poniżej progu ubóstwa) | 4,6% |
Współczynnik Giniego | 42,4 (2015) |
Współczynnik HDI | 0,661 (pozycja 131) |
Handel zagraniczny i inwestycje
Handel zagraniczny
Republika Zielonego Przylądka notuje ujemny bilans w wymianie handlowej i ta tendencja powinna się utrzymać w kolejnych latach. W 2019 roku wyniósł on ponad 704 mln USD, co oznacza wzrost o 4,4% w porównaniu do roku poprzedniego. W 2021 r. RZP eksportowała towary o wartości 54 mln USD; import wyniósł 800 mln USD. Według danych Banku Światowego w 2021 roku bilans handlowy kraju był ujemny i wyniósł 33,4% PKB.
Kraje europejskie pozostają głównym odbiorcą kabowerdeńskiego eksportu. Według danych kabowerdeńskiego urzędu statystycznego w 2019 roku odebrały one 96,4% całego eksportu z RZP, głównie produkty sektora rybnego (60,7% eksportu), owoce morza i skorupiaki (16,2%) oraz ubrania (10,6%). Głównymi odbiorcami eksportu Republiki Zielonego Przylądka są: Hiszpania (54,7% całkowitego eksportu), Portugalia (19,2%), Włochy (18,8%) i Stany Zjednoczone (5,2%).
Kraje europejskie są jednocześnie największym dostawcą produktów i usług na rynek kabowerdeński z udziałem na poziomie 79,6%. Kraje Azji i Oceanii stanowią o 10,1% importu a kraje afrykańskie jedynie o 2%. Największym eksporterem pozostaje Portugalia, której udział w kabowerdeńskim imporcie jest na poziomie 42,7%. Druga w kolejności jest Hiszpania (udział na poziomie 8,6%), następnie Chiny (5,1%), Holandia (5%) i USA (2,4% – dane 2022).
Głównymi produktami importowanymi przez RZP są: produkty paliwowe (11,8%), reaktory, kotły, urządzenia (7,5%), samochody (6,4%), maszyny i silniki (5,9%).
Inwestycje zagraniczne
Kwestie dotyczące zagranicznych inwestycji zostały uregulowane w ustawach o inwestycjach i o rozwoju przemysłowym. Władze kabowerdeńskie konsekwentnie realizują politykę tworzenia przyjaznego środowiska biznesowego i przyciągania zagranicznych inwestorów. W ostatnich latach uproszczone zostały procedury administracyjne i podjęto decyzję o obniżce podatków. O wadze jaka przywiązywana jest do nowych inwestycji świadczy również fakt, iż kabowerdeńskie prawodawstwo zapewnia jednakowe traktowanie zagranicznych i krajowych inwestorów (brak preferencji krajowych).
Jednak od kilku lat można zaobserwować spadek dynamiki nowych inwestycji. Ocenia się, że w 2018 roku inwestorzy zagraniczni zainwestowali w RZP 94,5 mln USD, co oznaczało spadek w porównaniu do lat poprzednich (odpowiednio o 14,42% w porównaniu do 2017 i o 26,67% do roku 2016). Najwięcej w 2018 roku zainwestowali przedsiębiorcy z Hiszpanii (na kwotę 18,78 mln USD) i Portugalii (9,79 mln USD). Inwestycje dotyczyły głównie rynku nieruchomości i sektora turystycznego i realizowane były w większości na wyspie Santiago. W 2022 roku poziom inwestycji bezpośrednich osiągnął 1,2 mld USD.
Należy także odnotować rosnące zainteresowanie inwestycjami w RZP ze strony Chin, które koncentrują się na sektorze turystycznym, budowie infrastruktury i tworzeniu specjalnej strefy ekonomicznej.
RZP posiada dwustronne umowy inwestycyjne z Angolą, Chinami, Kubą, Niemcami, Włochami, Mauritiusem, Holandią, Portugalią i Szwajcarią oraz umowę o wzajemnej ochronie inwestycji z Węgrami.
Inwestorom udziela wsparcia Agencja Cavo Verde TradeInvest. Na stronie internetowej tej instytucji (https://cvtradeinvest.com) znajdują się informacje skierowane do potencjalnych inwestorów (w języku portugalskim, angielskim i chińskim).
Udział w inicjatywach i organizacjach wielostronnych o charakterze gospodarczym
Republika Zielonego Przylądka jest członkiem Unii Afrykańskiej, Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej ECOWAS / CEDEAO, Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW), Światowej Organizacji Handlu (WTO), Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW), Agencji Wielostronnych Gwarancji Inwestycji (MIGA), Międzynarodowej Korporacji Finansowej (ang. IFC). Jest również sygnatariuszem Umowy z Kotonu między krajami AKP a Unią Europejską.
Pozycja kraju w rankingach
pkt | pozycja | |
Corruption Perception Index (Transparency International) | 64 | 30 |
Global Innovation Index (World Intellectual Property Organization) | 90 | |
Economic Freedom Index (Heritage Foundation) | 62,9 |
Relacje dwustronne
Stosunki dyplomatyczne między Polską a Republiką Zielonego Przylądka zostały nawiązane 12 lutego 1976 r. Kraj leży w kompetencji terytorialnej Ambasady RP w Dakarze.
Ze względu na swoje atrakcyjne położenie RZP jest kierunkiem turystyki masowej, odwiedzanym również przez Polaków. W okresie jesienno-zimowym uruchamiane są bezpośrednie połączenia czarterowe z Warszawy. Obecnie do RZP przyjeżdża ok. 15 tys. polskich turystów rocznie.
Wartość obrotów towarowych między Polską a Republiką Zielonego Przylądka utrzymuje się w ostatnich latach na niskim poziomie, a znaczącą część tej wymiany stanowi polski eksport do RZP.
W 2019 roku polski eksport do RZP osiągnął poziom 1,52 mln EUR (spadek o 47% w porównaniu do roku poprzedniego). Jednocześnie import produktów z RZP do Polski wyniósł w 2019 roku 0,92 mln euro, co stanowi wzrost o 89 tys. euro w porównaniu do roku poprzedniego).
Z kolei, w 2021 r. eksport z RZP do Polski wyniósł 41,5 tys. USD. Głównymi produktami eksportowanymi były: owoce (17,5 tys. USD), tablice sterujące urządzeniami elektrycznymi (16,4 tys. USD) i garnitury męskie (5,64 tys. USD). W 2021 r. polski eksport wyniósł 856 tys. USD. Najważniejszą grupę produktów eksportowanych do RZP stanowią produkty rolno-spożywcze z dwóch kategorii: „przetwory ze zbóż, mąki, skrobi lub mleka, pieczywa cukiernicze” oraz „produkty mleczarskie, jaja, miód naturalny i pozostałe jadalne produkty pochodzenia zwierzęcego”.
2021 | 2022 | 2023 | |
Obroty (mln EUR) | 3,13 | 4,65 | 3,9 |
Eksport RP do RZP (mln EUR) | 0,84 | 3,81 | 3,8 |
Import RP z RZP (mln EUR) | 2,29 | 0,84 | 0,1 |
Saldo dla Polski (mln EUR) | -1,45 | 2,97 | 3,7 |
(źródło GUS)
Gospodarcze umowy dwustronne
Między Polską a Republiką Zielonego Przylądka nie obowiązują żadne umowy dwustronne o charakterze gospodarczym.
Wzajemne inwestycje
Według danych NBP w ostatnich latach nie odnotowano napływu kapitału z tytułu bezpośrednich inwestycji RZP w Polsce. Brak jest również informacji o polskich inwestycjach w RZP.
Stosunki gospodarcze z Unią Europejską
Stosunki między Unią Europejską a RZP reguluje Umowa z Kotonu (podpisana w 2000 r. przez kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku oraz UE), a także porozumienie o specjalnym partnerstwie między UE i RZP i partnerstwo na rzecz mobilności.
Dokument o specjalnym partnerstwie UE i rząd RZP podpisały w listopadzie 2007 r., a realizowany w jego ramach plan działań opiera się na wspieraniu reform w zakresie zarządzania państwem, zapewnieniu stabilności i bezpieczeństwa, integracji regionalnej, modyfikacji ustawodawstwa w zakresie norm prawnych i technicznych w zgodzie z prawodawstwem UE, walce z ubóstwem i działaniami na rzecz rozwoju.
RZP podpisała również z UE porozumienia połowowe określające m.in. limity połowowe tuńczyka na wodach terytorialnych RZP dla statków pochodzących z UE, w szczególności z Hiszpanii, Portugalii i Francji.
Data aktualizacji: 29.11.2024