Język kaszubski
Język kaszubski należy do grupy języków zachodniosłowiańskich i lechickich.
Ulegał on wpływom języka dolnoniemieckiego, staropruskiego i połabskiego, a także wykazuje pewne cechy wspólne z dialektami wielkopolskim i mazowieckim. Do zapisów tekstów w tym języku początkowo używano alfabetu ogólnopolskiego, jednak nie oddawał on w pełni cech fonetycznych tego języka. Unikatowy alfabet kaszubski powstał w drugiej połowie XIX wieku. Przez dziesięciolecia język kaszubski nie był uznawany za osobny język, a jedynie za dialekt języka polskiego. Używana obecnie forma pisana języka kaszubskiego jest ewolucją formy zaproponowanej w 1879 r. przez Floriana Ceynowę, w wydanej w 1879 r. w Poznaniu „Zarés do Grammatikj Kašébsko-Słovjnskjè Mòvé”.
W roku 2003 przydzielono językowi kaszubskiemu trzyliterowy międzynarodowy kod CSB według normy ISO.
Osoby posługujące się językiem kaszubskim zamieszkują głównie Polskę. Nadal aktywne są skupiska kaszubskich emigrantów w Kanadzie. Mniej lliczni Kaszubi przebywają także w Niemczech i USA. Obecnie Polskę zamieszkuje około 400 tys. osób posługujących się językiem kaszubskim, z czego około 100 tys. deklaruje go jako język ojczysty*. W Polsce istnieje kilkadziesiąt szkół, w których dzieci uczą się kaszubskiego (około 20 tys. osób w roku szkolnym 2020/2021). Od 2005 r. istnieje możliwość zdawania z niego egzaminu maturalnego. W języku kaszubskim wydawane są książki i czasopisma, emitowane są regionalne programy radiowe i telewizyjne.
Język Kaszubów rozwija się prężnie na Pomorzu, gdzie używany jest jako język liturgii w kilkunastu parafiach. Mówi się w nim także w lokalnych mediach, a nawet w szkołach. Folklor Kaszubów propaguje przede wszystkim Kaszubski Park Etnograficzny, gdzie oprócz języka można poznać również bogatą kulturę Kaszubów.
Najstarsze druki wykonane w języku kaszubskim pochodzą z XVI wieku.
Główne organizacje:
• Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie,
• Stowarzyszenie ZIEMIA PUCKA,
• Stowarzyszenie DISCANTUS.
Ważnym uzupełnieniem aktywności kaszubskich organizacji pozarządowych w zakresie rozwoju języka, jest działalność regionalnych domów kultury: Gminny Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji w Chmielnie oraz muzeów: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej z siedzibą w Wejherowie, Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy w Pucku.
Najważniejsze tytuły prasowe:
• Język kaszubski w "Pomeranii" - wydawanie czasopisma ze stronami kaszubskojęzycznymi oraz dodatków kaszubskojęzycznych "Naji Uczby" i "Stegna".
Najważniejsze imprezy kulturalne:
• Działalność Rady Języka Kaszubskiego,
• Akademia Bajki Kaszubskiej,
• Skarbnica Kaszubska - kaszubski portal edukacyjny,
• Letnia szkoła języka kaszubskiego, kultury i historii Kaszub,
• Podtrzymywanie i rozwijanie w społeczności kaszubskiej znajomości języka kaszubskiego poprzez rozpowszechnianie programu radiowego pod nazwą "Radio Kaszebe",
• Promocja języka kaszubskiego poprzez działalność artystyczną Chóru Kameralnego Discantus,
• Konkurs Kaszëbsczi Gôdczi "Bë nie zabëc mòwë starków" miona Jana Drzeżdżóna,
• Spotkania z muzyką Kaszub.
* T. Kostyrko, T. Zgółka, Kultura wobec kręgów tożsamości: Kongres Kultury Polskiej: materiały konferencji przedkongresowej, str. 184
Materiały
Alfabet kaszubskialfabet_kaszubski.pdf 0.03MB