Mniejszości Narodowe i Etniczne

Słowacy to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań zadeklarowało 2.740 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego spisu powszechnego z 2002 r. liczebność mniejszości słowackiej wynosiła 1.710 osób), w tym: w województwie małopolskim – 1.428 osób (według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 r. – 1.572), śląskim – 264 (według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 r. – 40), mazowieckim – 258 (według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 r. – 20). Słowacy zamieszkują tradycyjnie tereny Spisza i Orawy. Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 r. największe skupiska mniejszości słowackiej to gminy: wiejska Nowy Targ - 3,25% ludności, Łapsze Niżne - 2,64% i Jabłonka - 1,25% - powiatu nowotarskiego oraz gmina Bukowina Tatrzańska (2,84%) - powiatu tatrzańskiego.

Słowacy są w większości wiernymi Kościoła Rzymskokatolickiego.

Główna organizacja:

• Towarzystwo Słowaków w Polsce.

Najważniejszy tytuł prasowy:

• „Život" - miesięcznik.

Największe imprezy kulturalne:

• Dni Kultury Słowackiej w Małopolsce,
• Przegląd Krajańskich Orkiestr Dętych,
• Przegląd Zespołów Folklorystycznych w Krempachach.

Język słowacki

Język słowacki należy do zachodniej grupy języków słowiańskich. Obejmuje trzy zespoły dialektalne: zachodni, środkowy oraz wschodni. Wyróżnia się również pogranicze gwary morawsko-słowackiej. Pierwsze próby stworzenia języka literackiego sięgają XVIII wieku. Współczesny język literacki uformował się w połowie XIX wieku (podłożem jego są gwary centralne). Język słowacki posługuje się alfabetem łacińskim.

Słowacki to język urzędowy na terenie Słowacji oraz Prowincji Autonomicznej Wojwodiny w Serbii. Na całym świecie posługuje się nim około 7 mln osób zamieszkujących przede wszystkim Europę.

W Polsce według danych Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011 r. mniejszość słowacka liczy 2,7 tys. osób. Słowacy zamieszkują tereny na południu kraju, w szczególności Spisza i Orawy. Na co dzień posługują się gwarą spiską, będącą gwarą pogranicza, lecz mają słowacką świadomość narodową*.

Język słowackiej mniejszości narodowej jest pielęgnowany przede wszystkim w szkołach oraz kościołach na terenach zamieszkanych przez polskich Słowaków. Nie istnieją jednak słowackie media. Wyjątkiem jest miesięcznik „Život”, wydawany w Krakowie przez Towarzystwo Słowaków w Polsce**.

*W. Pisarek, Polszczyzna 2000: Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, str. 297
**T. Kostyrko, T. Zgółka, Kultura wobec kręgów tożsamości: Kongres Kultury Polskiej: materiały konferencji przedkongresowej, str. 188