Ułatwienia związane z udostępnianiem danych z ewidencji ludności obejmą zarówno podmioty prywatne (obywateli/przedsiębiorców), jak i podmioty publiczne. Sprawę o dane z rejestru PESEL załatwimy więc lokalnie, w najdogodniejszym dla siebie urzędzie gminy, np. w miejscu, gdzie pracujemy czy mieszkamy. Wybór urzędu gminy będzie więc należał do obywatela.

Jak do tej pory udostępniano dane z ewidencji ludności?

Do tej pory obowiązywały przepisy ustawy z 24 września 2010 r. o ewidencji ludności. Na ich podstawie udostępnianie danych jednostkowych odbywało się w dwojaki sposób. MSWiA na poziomie centralnym udostępniało dane z ogólnokrajowego rejestru PESEL. Natomiast organy gmin - na poziomie lokalnym - udostępniały dane z lokalnych rejestrów mieszkańców.

Rejestr PESEL jest rejestrem ogólnokrajowym, w którym gromadzone są dane dotyczące wszystkich obywateli. Rejestr mieszkańców jest prowadzony zgodnie z właściwością miejscową przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Oznacza to, że dane w prowadzonym przez każdy organ gminy lokalnym rejestrze mieszkańców stanowią część centralnego rejestru PESEL.

Dane gromadzone w rejestrze PESEL oraz w rejestrach mieszkańców udostępniało się na tych samych zasadach. Podmiotom publicznym dane udostępniane były w zakresie niezbędnym do realizacji ich ustawowych zadań. Z kolei podmiotom prywatnym, np. obywatelom, czy przedsiębiorcom, dane mogą być udostępnione po uprzednim wykazaniu interesu prawnego, bądź interesu faktycznego (np. szukasz osoby bliskiej, z którą przed laty utraciłeś kontakt) i za zgodą osoby poszukiwanej.

W ramach starych przepisów dochodziło do sytuacji, gdy wniosek o udostępnienie danych z lokalnego rejestru mieszkańców nie mógł być w pełni zrealizowany. Działo się tak w przypadku, gdy poszukiwana przez wnioskodawcę osoba nie była aktualnie zameldowana na terenie gminy, do której wniosek został skierowany. W takiej sytuacji organ gminy udzielał odpowiedzi, że osoba poszukiwana nie figuruje w danym rejestrze mieszkańców. Informował jednocześnie wnioskodawcę o możliwości uzyskania danych z ogólnokrajowego rejestru PESEL, co wiąże się z koniecznością skierowania kolejnego wniosku, tym razem do Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA. Znacznie wpływało to na czas oczekiwania na dane, co w sposób istotny mogło przekładać się na przykład na sprawny przebieg postępowania sądowego.

Jak będą udostępniane dane od 1 lipca br.?

Na mocy nowelizacji ustawy o ewidencji ludności, od dziś (1 lipca br.) MSWiA nie będzie już udostępniać danych z rejestru PESEL. Nowe przepisy nadały organom gmin ustawową kompetencję do udostępniania danych z rejestru PESEL. O takie dane będzie można wnioskować wyłącznie w dowolnym urzędzie gminy na terenie całego kraju, niekoniecznie tam gdzie jesteśmy zameldowani.

Przypominamy, że organy gmin od 1 marca 2015 r. mają już dostęp do rejestru PESEL, w celu realizacji innych spraw obywatelskich, a zatem są technologicznie przygotowane  do obsługi nowego zadania. Ponadto nowe rozwiązania są zbieżne z regulacjami, jakie obowiązują w stosunku do danych gromadzonych w ogólnokrajowym Rejestrze Dowodów Osobistych. Dane z tego rejestru są udostępniane wyłącznie przez organy gmin, a sama procedura również ma odmiejscowiony charakter.

Od zasady uzyskania danych z rejestru PESEL w dowolnym urzędzie gminy będzie jeden wyjątek, o którym koniecznie trzeba pamiętać. Wniosek w tej samej sprawie będzie można złożyć wyłącznie do jednego organu gminy. Ma to przeciwdziałać sytuacjom, w których wnioskodawca kieruje ten sam wniosek do więcej niż jednego organu gminy. Ma to dotyczyć również sytuacji, gdy wnioskodawca zamierza złożyć w późniejszym terminie kolejny wniosek w tej samej sprawie. W tym przypadku organem właściwym do jego realizacji będzie wyłącznie ten organ gminy, który rozpatrywał wcześniejszy wniosek.

UWAGA! Jeżeli złożyłeś wniosek o udostępnienie danych z rejestru PESEL przed datą 1 lipca br. nie masz powodów do zmartwień. Zgodnie z nowymi przepisami, MSWiA zrealizuje wszystkie wnioski, które wpłynęły do ministerstwa, czy CPD MSWiA do 30 czerwca br. włącznie.