Po 8 latach zaniedbań rządu PiS, nie mieliśmy ani jednego dnia do stracenia. Wykorzystaliśmy ostatnie pięć miesięcy, aby przygotować tak ważne i potrzebne rozwiązania prawne dla bezpieczeństwa Polek i Polaków. Dziś możemy z dumą powiedzieć, że projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej jest gotowy i został wysłany do dalszych prac legislacyjnych i uzgodnień międzyresortowych. To bardzo konkretny zestaw procedur, które będą realizować poszczególne służby państwowe, instytucje rządowe, samorządowe oraz organizacje społeczne. Jestem przekonany, że te regulacje skutecznie wzmocnią system bezpieczeństwa

– przekazał minister Marcin Kierwiński. 

Przygotowane rozwiązania usuną lukę prawną w zakresie funkcjonowania obrony cywilnej, którą spowodowało wejście w życie ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny. 

Nowe przepisy są efektem zmian w prawie zapowiedzianych w marcu br. przez szefów MSWiA i MON na wspólnej konferencji prasowej. W piątek 22 marca br. minister spraw wewnętrznych i administracji Marcin Kierwiński oraz wicepremier, minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz zaprezentowali założenia do ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. Zawarte w opublikowanym projekcie ustawy rozwiązania zostały przygotowane po konsultacji z ekspertami, środowiskami samorządowymi oraz przedstawicielami organizacji pozarządowych. 

Odpowiedzialność za bezpieczeństwo i społeczna odporność

Projekt ureguluje fundamentalne kwestie związane z ochroną ludności i obroną cywilną. Wprowadzi do porządku prawnego szereg pojęć dotychczas funkcjonujących wyłącznie w środowisku międzynarodowym i przestrzeni akademickiej. Przygotowane przepisy dotyczą również zagadnień uregulowanych do tej pory jedynie częściowo. 

Ponadto planowane jest wprowadzenie licznych rozwiązań szczegółowych, które usprawnią dotychczasowe działanie podmiotów odpowiedzialnych za ochronę ludności. Została tutaj zaproponowana zasada pomocniczości i wsparcia organów poszczególnych szczebli zarządzania bezpieczeństwem powszechnym. Będzie ona stosowana w przypadku, gdy określone zadanie nie może być kompleksowo wykonane na danym poziomie. 

Ważnym elementem nowych przepisów będzie wzmocnienie społecznej odporności, czyli przygotowanie społeczeństwa do właściwych zachowań w sytuacjach zagrożenia. Będą podejmowane działania takie jak m.in. edukacja dla bezpieczeństwa, szkolenia i ćwiczenia, społeczne kampanie informacyjne oraz samoedukacja. Zostanie w nich uwzględniona rola obywateli, organizacji pozarządowych oraz zawodowych służb ratowniczych.

Wykorzystanie istniejących rozwiązań

W przygotowanych w MSWiA przepisach zostaną również ujęte mechanizmy ułatwiające działanie organów administracji publicznej dotyczące ochrony ludności i obrony cywilnej. 

Ważne jest tutaj wykorzystanie już sprawdzonych zasobów. To przede wszystkim struktury odpowiedzialne za zarządzanie kryzysowe: Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy, Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych, Państwowe Ratownictwo Medyczne, System Powiadamiania Ratunkowego. Do tego należy dołączyć także potencjał stowarzyszeń (Ochotnicze Straże Pożarne) i organizacji pozarządowych.

Drogą do poprawy efektywności działań i przepływu informacji jest m.in. wprowadzenie standardu wyposażenia podmiotów ochrony ludności. Wiąże się to ze stosowaniem jednolitych narzędzi teleinformatycznych, a przede wszystkim zbudowaniem nowego systemu ostrzegania i alarmowania ludności. Ma on zintegrować dotychczas funkcjonujące systemy i skrócić czas otrzymania przez mieszkańców stosownych sygnałów o niebezpieczeństwach.

Skuteczne i sprawne działanie

Wzmocniona zostanie także rola ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz wojewodów w zakresie współpracy z administracją samorządową. Jednym z najbardziej istotnych elementów porządkujących będzie zmniejszenie liczby dokumentów planistycznych. 

Szef MSWiA będzie odpowiadał za koordynację podejmowanych działań z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej. W rezultacie projekt ustawy przewiduje przyznanie Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji szeregu narzędzi prawnych, organizacyjnych, jak i finansowych. Pozwolą one na sprawne wykonywanie zadań w poszerzonym wymiarze. Obecnie Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji kieruje zarządzaniem kryzysowym jedynie w sytuacjach wymagających natychmiastowego działania. 

Opracowane przepisy zakładają przejęcie przez MSWiA nadzoru nad systemami ostrzegania i alarmowania. Minister będzie odpowiedzialny za zapewnienie warunków do organizowania szkoleń na poziomie centralnym, w ramach jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej. Dotyczy to w szczególności kształcenia kadr na potrzeby ochrony ludności oraz prowadzenia prac naukowo-badawczych w tym zakresie. Działanie to zapewni spójne podejście do zagadnienia informowania i ostrzegania obywateli.

Przygotowana ustawa wprowadzi rozwiązania umożliwiające skoordynowaną realizację zadań z zakresu ochrony ludności zarówno w czasie pokoju, jak i podczas obowiązywania stanów nadzwyczajnych i w czasie wojny.