Nowelizacja ustawy przedłuża ochronę tymczasową dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną, wprowadzoną decyzją wykonawczą Rady (UE) 2022/382 z 4 marca 2022 r., stwierdzającą istnienie masowego napływu wysiedleńców. Ponadto jest realizacją zapowiedzi Rządu RP ze stycznia 2024 roku o konieczności przygotowania kompleksowej nowelizacji ustawy w celu dostosowania jej zapisów do obecnej sytuacji uchodźców wojennych oraz uszczelnienia systemu udzielanego wsparcia.

Zgodnie z projektem ustawy, pobyt obywateli Ukrainy, którym nadano numer PESEL UKR będzie legalny do 30 września 2025 roku. Jednocześnie od przyszłego roku będzie możliwa zmiana statusu pobytu z obecnej ochrony tymczasowej na pobyt czasowy na okres 3 lat.  

Propozycja zakłada, że zmiana statusu na pobyt czasowy będzie możliwa dla obywatela Ukrainy, który spełni następujące warunki: 

• uzupełni i zaktualizuje wszystkie niezbędne dane w bazie PESEL UKR w organie gminy;
• złoży elektroniczny wniosek do wojewody;
• miał aktywny status UKR w dniu 4 marca 2024 r. i w dniu składania wniosku,
• służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo, nie wniosą sprzeciwu w sprawie zmiany statusu pobytowego.

Po pozytywnym przejściu procedury, osoba ta otrzyma kartę pobytu z adnotacją „poprzednio posiadał ochronę czasową”.

Zapisy dotyczące wsparcia

Na podstawie analizy obecnej sytuacji oraz konsultacji z wojewodami, a także przedstawicielami podmiotów zaangażowanych w pomoc uchodźcom wojennym z Ukrainy, przygotowano zmiany systemu wsparcia.

Od 1 lipca br. finansowanie wsparcia w postaci zakwaterowania i wyżywienia uchodźców z Ukrainy, będących w szczególnie trudnej sytuacji, będzie możliwe jedynie na podstawie podpisanej umowy z właściwym miejscowo wojewodą lub organem samorządowym, działającym na polecenie wojewody. Zmienią się także zasady partycypacji w kosztach pobytu i wyżywienia w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania, tak aby pobieranie należnych dopłat było bardziej efektywne niż obecnie.

Zmiany obejmą również wygaszenie świadczenia pieniężnego z art. 13 ustawy, związanego z rekompensatą kosztów pobytu i wyżywienia uchodźców wojennych, ponoszonych przez właścicieli lokali prywatnych.

W ramach prac nad nowelizacją planowane są także zmiany w zakresie obowiązku uczęszczania przez dzieci z Ukrainy do polskiego systemu edukacji oraz w zakresie uznawania kwalifikacji m.in. psychologów. 

Od 1 lipca br. nastąpi wygaszenie wsparcia w zakresie finansowania:

•  wykonywania fotografii;
•  jednorazowego świadczenia pieniężnego 300 zł.

Szerokie konsultacje projektu nowelizacji ustawy pomocowej

Wstępne założenia były prezentowane i dyskutowane w czasie spotkania z wojewodami, konsulem Ukrainy w Polsce, Komisją Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz organizacjami pomagającymi uchodźcom wojennym w Polsce.

Po opublikowaniu projektu nowelizacji ustawy, rozpoczną się szerokie konsultacje międzyresortowe i społeczne. Spotkanie z organizacjami pozarządowymi i międzynarodowymi zaplanowane jest na 9 kwietnia br.

Projekt nowelizacji ustawy powstał we współpracy z innymi resortami, m.in. z Ministerstwem Edukacji Narodowej, Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwem Zdrowia, Ministerstwem Finansów, Ministerstwem Cyfryzacji oraz Kancelarią Prezesa Rady Ministrów.