Obszar ochrony ludności i obrony cywilnej wymaga kompleksowej regulacji, adekwatnej do zmieniającej się rzeczywistości oraz pojawiających się nowych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych. Wejście w życie ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny dodatkowo spowodowało lukę prawną w tym obszarze, gdyż usunięte zostały przepisy w zakresie funkcjonowania obrony cywilnej oraz Szefa Obrony Cywilnej Kraju.

Podczas prac parlamentarnych wiceminister Wiesław Leśniakiewicz mówił o tym, że ustawa wskaże jak mają funkcjonować poszczególne organy państwa w sytuacjach zagrożeń dla ludności.

Mówimy o nowym modelu budowania systemu ochrony ludności i obrony cywilnej, w tym ostrzegania - jednym z ważniejszych. Mówimy o modelu łączności i alarmowania. Mówimy o modelu związanym z budowaniem miejsc ukrycia i ewakuacją ludzi

– wymieniał podsekretarz stanu w MSWiA. 

Minister Tomasz Siemoniak: Ochrona ludności nie ma barwy politycznej

Podczas pierwszego czytania projektu ustawy minister spraw wewnętrznych i administracji Tomasz Siemoniak zaznaczył, że potrzeba bardzo śmiałej, kompleksowej i wizjonerskiej legislacji, która na dziesięciolecia ureguluje system ochrony ludności i obrony cywilnej. 

Dziś potrzeba bardzo zdecydowanej, stanowczej legislacji, która na długie lata i dziesięciolecia zacznie wzmacniać bezpieczeństwo i ochronę ludności

– mówił minister.

Szef MSWiA apelował żeby nie przeciągać prac nad tym projektem i wyłączyć go z bieżącej polityki. Zaznaczył, że ochrona ludności nie ma barwy politycznej. Ochrona ludności dotyczy wszystkich obywateli, wyborców, wszystkich partii.

Gorąco apeluję o to, aby wszystkie kluby parlamentarne, wszyscy przedstawiciele właśnie z taką myślą podeszli do tego projektu

– apelował minister.

Minister zwrócił uwagę, że projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej to odpowiedź na zaniechania ostatnich dziesięcioleci. 

Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej

Opracowana w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji ustawa tworzy kompleksowy system ochrony ludności i obrony cywilnej w naszym kraju. Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej określa zadania ochrony ludności w czasie pokoju i w czasie wojny; organy i podmioty realizujące zadania ochrony ludności oraz zasady planowania ochrony ludności i obrony cywilnej.

Proponowane rozwiązania zawierają zasady funkcjonowania systemu wykrywania zagrożeń, ostrzegania, powiadamiania i alarmowania o zagrożeniach; zasady użytkowania obiektów zbiorowej ochrony, a także zasady funkcjonowania i organizacji obrony cywilnej oraz sposób powoływania personelu do obrony cywilnej.

Przygotowane przepisy powstały we współpracy organów administracji rządowej, środowisk samorządowych oraz akademickich. To również licznie reprezentowane organizacje pozarządowe oraz obywatele, którzy indywidualnie przekazywali swoje spostrzeżenia, opinie i propozycje.

System ochrony ludności

Zasadniczym celem ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej jest wypełnienie społecznego zapotrzebowania na bezpieczne i odporne środowisko cywilne w kontekście zagrożeń militarnych i pozamilitarnych. Ustawa koncentruje się na bezpieczeństwie obywateli i nie wpływa na swobody obywatelskie.

Konstrukcja systemu ochrony ludności została oparta na już istniejących strukturach. Chodzi o optymalne wykorzystanie potencjału krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (szczególnie Państwowej Straży Pożarnej i ochotniczych straży pożarnych), struktur zarządzania kryzysowego, Systemu Powiadamiania Ratunkowego, Państwowego Ratownictwa Medycznego, podmiotów leczniczych oraz organizacji pozarządowych. 

To również przygotowanie organów administracji publicznej do realizacji przewidzianych zadań. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji będzie odpowiedzialny za koordynację funkcjonowania systemu ochrony ludności na poziomie centralnym. W tym zakresie otrzyma wsparcie Rządowego Zespołu Ochrony Ludności.

W momencie wprowadzenia stanu wojennego i w czasie wojny ochrona ludności staje się obroną cywilną. Będzie mieć na celu ochronę ludności cywilnej przed zagrożeniami wynikającymi z działań zbrojnych i ich następstw.