Edukacja Ekologiczna

Jak pokazują statystyki, każdego roku rośnie stężenie gazów cieplarnianych w atmosferze. Dwutlenek węgla, metan i podtlenek azotu – stężenie tych gazów (w porównaniu z okresem sprzed epoki przemysłowej) wzrósł kolejno o 149, 262 oraz 123 proc. Te niepokojące statystyki pokazują, że konieczne stało się wdrożenie szerokich i odgórnych zmian, które będą dążyć do neutralności klimatycznej. Problem dotyczy bowiem nie tylko krajów rozwiniętych, dlatego ważnym czynnikiem jest dopasowanie przepisów prawa krajowego i międzynarodowego do nowych realiów środowiskowych, aby wszystkie państwa wytyczyły wspólną ścieżkę, prowadzącą do ochrony naszej planety. Dążenie do neutralności klimatycznej możemy rozpatrywać w dwóch kluczowych aspektach. Pierwszym z nich jest ograniczanie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, a drugim wdrażanie mechanizmów pozwalających na ich składowanie lub pochłanianie. Z jakimi czynnikami wiążą się te obszary?

Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych

Intensywny rozwój energetyki, technologii, transportu, rolnictwa oraz innych obszarów gospodarki sprawił, że do atmosfery regularnie trafia ogromna ilość szkodliwych gazów cieplarnianych. W przypadku samego dwutlenku węgla wartość ta wynosi 40 mld ton rocznie. Jednym z ważnych aspektów jest stopniowe odchodzenie od wykorzystywania paliw kopalnych do produkcji energii. Ponieważ wiele systemów energetycznych (również w Polsce) od wielu lat opartych jest o surowce takie jak węgiel, działania te wymagają modernizacji tego sektora, w oparciu o wykorzystanie niskoemisyjnych źródeł. Należą do nich:

• energia słoneczna (solarna);
• energetyka wiatrowa
• energia wodna;
• energia geotermalna;
• energia jądrowa.

Wdrożenie powyższych rozwiązań umożliwi wprowadzenie m.in. w Polsce miksu energetycznego, który pozwoli radykalnie obniżyć emisję gazów cieplarnianych do atmosfery. Jednak zmiany muszą objąć również funkcjonowanie modeli konsumpcyjnych, a także budowanie świadomości proekologicznej w społeczeństwie. Każdy z nas może bowiem przyczynić się do ochrony naszej planety.

Drugim aspektem związanym z neutralnością klimatyczną są procesy i działania pozwalające na pochłanianie gazów cieplarnianych, które już znalazły się w atmosferze. Zrównoważenie emisji, których nie można było ograniczyć, odbywa się poprzez zwiększenie ich wchłaniania m.in. dzięki zmianie kultury rolnej, nasadzeniom drzew, przebudowie drzewostanów w lasach, a także magazynowaniu węgla w produktach drzewnych (1 m³ drewna wiąże bowiem 1 tonę CO_2, który tym samym nie trafia do atmosfery₎. Kluczowa jest tutaj przede wszystkim rola lasów, które nie tylko pochłaniają dwutlenek węgla, ale są również ostoją dla wielu gatunków roślin i zwierząt, spowalniają spływ powierzchniowy i dostarczają wielu innych korzyści nie tylko środowiskowych, ale też społecznych i gospodarczych. Należy również pamiętać o ochronie mokradeł i torfowisk, które pełnią istotną funkcję w procesie zapobiegania emisji dwutlenku węgla do atmosfery.

Wspólne działania dla dobra klimatu

Osiągnięcie neutralności klimatycznej jest ogromnym przedsięwzięciem cywilizacyjnym, dlatego nie może odbywać się wyłącznie w ramach jednego kraju. Powodzenie przedsięwzięcia wiąże się z dostosowaniem prawa krajowego i międzynarodowego do wspólnych standardów i dążenie do realizowania jasno określonych celów.

W naszym kraju obowiązuje „Polityka energetyczna Polski do 2040 r.” (PEP2040), która prezentuje wizję odbudowy i transformacji polskiego sektora energetycznego, w sposób wprowadzający nasz kraj na ścieżkę dążenia do neutralności klimatycznej, z poszanowaniem uwarunkowań krajowych. Jednak aktualna sytuacja międzynarodowa wpływa na wiele aspektów związanych z polityką energetyczną i powoduje konieczność podjęcia natychmiastowych i zdecydowanych kroków, ale również weryfikacji założeń polityki długoterminowej. Aktualizowana polityka energetyczna Polski będzie uwzględniać czwarty filar – suwerenność energetyczną, której szczególnym elementem jest zapewnienie szybkiego uniezależnienia krajowej gospodarki od importowanych paliw kopalnych z Federacji Rosyjskiej. Założenia przewidują zwiększenie dywersyfikacji technologicznej i rozbudowę mocy opartych o źródła krajowe, w tym dalszy rozwój odnawialnych źródeł energii i konsekwentne wdrażanie energetyki jądrowej oraz poprawę efektywności energetycznej, ale także dalszą dywersyfikację dostaw i zapewnienie alternatyw dla ropy naftowej i gazu ziemnego.

Działania w kierunku osiągnięcia neutralności klimatycznej prowadzone są również w strukturach Unii Europejskiej, w ramach której w listopadzie 2018 r. opublikowano projekt długotrwałej strategii niskoemisyjnej pt.: „Czysta planeta dla wszystkich”. Drugim dokumentem był komunikat Komisji Europejskiej w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu, czyli strategii wzrostu bezpośrednio potwierdzającej cel w postaci osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r., który zakładał już poprzedni projekt z listopada 2018 r. Cel unijny to ograniczenie emisji netto gazów cieplarnianych o minimum 55% do 2030 r. w porównaniu z poziomem obserwowanym w roku 1990. W celu realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu, w 2021 roku Komisja Europejska opublikowała pakiet dokumentów „Fit for 55” („Gotowi na 55”), zawierający m.in. szczegółowe rozwiązania legislacyjne mające na celu osiągnięcie redukcji na poziomie 55%.

Osiągnięcie neutralności klimatycznej jest możliwe, jednak wymaga szerokich, intensywnych i konsekwentnych działań, do których zostanie zaangażowana cała społeczność międzynarodowa. Wspólnymi siłami możemy osiągnąć sukces i uchronić naszą planetę przed dalszymi szkodliwymi skutkami wpływu gazów cieplarnianych na klimat.