Edukacja Ekologiczna

Adaptacja do zmian klimatu – celem działań adaptacyjnych jest dostosowanie społeczeństwa, a także gospodarki do aktualnych i przewidywanych zmian klimatu oraz ich skutków i konsekwencji. Powinny być one równocześnie prowadzone zarówno na szczeblu ogólnokrajowym, jak i z aktywnym wsparciem jednostek samorządu terytorialnego. Pozwala to opracować strategię działania i podjąć odpowiednie kroki, służące przystosowaniu np. miast do zmian klimatu. Wśród obszarów działań adaptacyjnych należy wymienić: regulacje prawne służące ochronie środowiska, działania informacyjne i edukacyjne wśród wszystkich grup społecznych, badania naukowe, jak również inwestycje infrastrukturalne zwiększające odporność na zmiany klimatu oraz zapewniające bezpieczeństwo i jakość życia obywateli.

Efektywność energetyczna – tym pojęciem określa się stosunek efektów i wyników uzyskanych
np. przez dane przedsiębiorstwo (m.in. usługi, produkty) do wydatków energetycznych, które zostały poniesione w procesie uzyskiwania tych wyników. Zwiększenie efektywności energetycznej polega m.in. na:

• izolacji instalacji przemysłowych – izolacja termiczna urządzeń opartych o wykorzystanie ciepła/chłodu jak też do ich przekazywania, np. w przemyśle chemicznym, ograniczająca zapotrzebowanie na energię do wytwarzania ciepła/chłodu;
• przebudowie lub remoncie budynków wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi;
• modernizacji lub wymianie: oświetlenia, urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych, energetycznych, telekomunikacyjnych lub informatycznych czy lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła;
• odzyskiwaniu energii, w tym odzyskiwaniu energii w procesach przemysłowych;
• ograniczaniu strat: związanych z poborem energii biernej; sieciowych związanych z przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej, gazu ziemnego lub paliw ciekłych;
  na transformacji; w sieciach ciepłowniczych; związanych z systemami zasilania urządzeń telekomunikacyjnych lub informatycznych; związanych z magazynowaniem i przeładunkiem paliw ciekłych;
• stosowaniu do ogrzewania lub chłodzenia obiektów: energii wytwarzanej we własnych, lub przyłączonych do sieci odnawialnych źródłach energii; ciepła użytkowego z wysokosprawnej kogeneracji; ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych;
• realizacji przedsięwzięć infrastrukturalnych związanych z rozwojem publicznego transportu zbiorowego w miastach;
• ograniczeniu zużycia energii lub paliw przez zastosowanie środków wpływających na zmianę zachowań odbiorców końcowych, w tym działań edukacyjno-informacyjnych.

Dzięki temu zostają ograniczone koszty eksploatacyjne oraz zmniejsza się zużycie energii. Efektywność energetyczną w gospodarstwach domowych można podnieść, np. w wyniku termomodernizacji, czy też wymiany urządzeń elektrycznych na urządzenia wyższej klasy.

Gospodarka o obiegu zamkniętym – działania polegające na odpowiednim zarządzaniu surowcami, materiałami oraz produktami, tak aby jak najdłużej były wykorzystane w gospodarce. Dzięki temu możliwe będzie m.in. ograniczenie marnowania żywności, zminimalizowanie wytwarzania odpadów, ich recykling i zmniejszenie zużycia surowców, poprzez uwzględnienie tzw. cyklu życia produktu
– zaprojektowanie, produkcja, konsumpcja, segregacja i ponowne przetworzenie. Wśród przykładów możemy wymienić m.in. przekazywania nadwyżek żywności do instytucji zajmujących się ich dystrybucją wśród potrzebujących, ponowne użycie butelek po napojach – szklanych oraz plastikowych z tworzyw sztucznych czy też recykling odpadów opakowaniowych.

Neutralność klimatyczna – osiągnięcie neutralności klimatycznej stało się kluczowym wyzwaniem polityki klimatycznej i gospodarczej wielu krajów, ponieważ wielokrotnie wiąże się z koniecznością odejścia od naturalnych dla danego regionu źródeł pozyskiwania energii (np. węgla) na rzecz alternatywnych źródeł (np. instalacje fotowoltaiczne, elektrownie wiatrowe). Neutralność klimatyczna wymaga reorganizacji funkcjonowania sektora energetycznego, dlatego wiąże się z fundamentalnymi zmianami w funkcjonowaniu całych modeli konsumpcyjnych i sposobów myślenia społeczeństw, czy stosowaniem nowatorskich rozwiązań technologicznych. Zmiany będą więc dotyczyć wszystkich sektorów gospodarki, m.in. rolnictwa, energetyki czy transportu.

Odnawialne źródła energii (OZE) – odnawialne, niekopalne źródła energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów.

Wśród zalet tych źródeł energii wymienić należy m.in.: brak emisji gazów cieplarnianych, stosunkowo krótki czas odnawialności, niewielkie skutki oddziaływania na środowisko, niższe koszty eksploatacji.

W Polsce obserwowany jest dynamiczny przyrost nowych mocy w OZE, które stanowią ważną część krajowego systemu elektroenergetycznego. Jest to możliwe dzięki mechanizmom wsparcia, takim jak: system aukcyjny, system taryf FIT (feed-in-tariff – system taryf gwarantowanych) i FIP
(feed-in-premium – system dopłat do ceny rynkowej), umożliwiających realizację wielkoskalowych instalacji OZE. Bardzo ważne są również dedykowane programy wsparcia przede wszystkim dla indywidualnych niewielkich instalacji, takie jak programy: „Mój Prąd”, „Czyste Powietrze” i „Agroenergia”. W efekcie coraz większą rolę odgrywają prosumenci, czyli osoby, które wytwarzają energię na własne potrzeby przy użyciu instalacji OZE, np. paneli PV.

Zrównoważona konsumpcja – koncepcja zakładająca racjonalne wykorzystywanie zasobów środowiskowych, pozwalająca na minimalizowanie szkodliwego wpływu na klimat i środowisko. Celem zrównoważonej konsumpcji jest również dążenie do zagwarantowania wszystkim ludziom dóbr niezbędnych do życia i zaspokojenia podstawowych potrzeb. Istotne jest również rozwijanie mechanizmów, które minimalizują globalne skutki konsumpcji oraz pozwalają rozwijać ekologiczne technologie, dobra i usługi. Zrównoważona konsumpcja opiera się również na edukacji społeczeństwa w zakresie redefinicji pojęcia dobrobytu, w przeciwieństwie do typowo konsumpcjonistycznych działań marketingowych. Jej założenia powinny dotyczyć nie tylko firm i zakładów produkcyjnych, ale również gospodarstw domowych. Zrównoważona konsumpcja umożliwia wydajną produkcję dóbr przy jednoczesnym minimalizowaniu zużycia surowców i emisji zanieczyszczeń. Ważne jest jednak to, by działania, które podejmowane są zarówno przez przedsiębiorców, jak i samorządy lokalne oraz władze krajowe, miały charakter długofalowy, eliminując m.in. skutki gwałtownego konsumpcjonizmu, który w znaczącym stopniu przyczynia się do degradacji środowiska. Działania w kontekście zrównoważonej konsumpcji mogą być prowadzone również w życiu codziennym. Należą do nich m.in. racjonalne i świadome zakupy, segregacja odpadów, oszczędzanie wody oraz dążenie do ponownego wykorzystania wody deszczowej czy wybór ekologicznego sposobu zasilania (np. fotowoltaika), ale także używanie toreb wielokrotnego użytku, ograniczenie wykorzystania plastiku czy ograniczenie spożycia mięsa.

Klimat należy do nas wszystkich i każdy z nas może przyczynić się do zatrzymania negatywnych zmian środowiskowych. Bliższe poznanie kluczowych pojęć z pewnością pomoże zrozumieć, jakie
są najważniejsze potrzeby i kierunki zmian oraz dostosować do nich własne działania proekologiczne i proklimatyczne.