Zgodnie z art. 9 ust. 3 i 4 ustawy o repatriacji wiza krajowa w celu repatriacji może być wydana także małżonkowi oraz zstępnym (oraz ich małżonkom) osoby spełniającej warunki z art. 9 ust. 1.

W sytuacji nieskorzystania przez małżonka z możliwości uzyskania wizy repatriacyjnej oraz gdy zamierza on osiedlić się wspólnie z repatriantem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców udziela lub odmawia udzielenia, na wniosek małżonka repatrianta, zezwolenia na pobyt stały.

Powyższa procedura odnosi się również do małoletniego pozostającego pod władzą rodzicielską repatrianta, który to małoletni nie uzyskał zgody drugiego z rodziców, niebędącego repatriantem, na nabycie obywatelstwa polskiego.

W takich przypadkach wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt stały małżonka, bądź małoletniego, o którym mowa, dołącza się do wniosku o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji.

Organem właściwym do wydania lub wymiany karty pobytu jest w tej sytuacji wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca.

Do udzielania zezwolenia na pobyt stały oraz do kart pobytu stosuje się przepisy działu VI oraz VII ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 35).

Zgodnie z art. 158 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach zezwolenia na pobyt czasowy dla członka rodziny obywatela Rzeczypospolitej Polskiej udziela się cudzoziemcowi, gdy:

1. pozostaje w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim z obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej albo
2. jest małoletnim dzieckiem cudzoziemca pozostającego w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim z obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej i posiadającego zezwolenie na pobyt czasowy dla członka rodziny obywatela Rzeczypospolitej Polskiej.

Cudzoziemcowi posiadającemu zezwolenie na pobyt czasowy dla członka rodziny obywatela Rzeczypospolitej Polskiej udziela się kolejnego zezwolenia w przypadku:

1. rozwodu lub separacji cudzoziemca, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, gdy przemawia za tym jego ważny interes, 
2. albo owdowienia cudzoziemca, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, albo
3. śmierci rodzica małoletniego dziecka, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, gdy przemawia za tym ważny interes tego dziecka.

W określonych powyżej przypadkach kolejnego zezwolenia udziela się jednorazowo na okres nie dłuższy niż 3 lata.

Warunki udzielenia zezwolenia na pobyt stały na czas nieokreślony reguluje art. 195 ustawy o cudzoziemcach. Zezwolenia takiego udziela się, na wniosek, m. in. osobie, która pozostaje w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim z obywatelem polskim przez co najmniej 3 lata przed dniem, w którym złoży wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt stały i bezpośrednio przed złożeniem tego wniosku przebywała nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nie krótszy niż 2 lata na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z pozostawaniem w związku małżeńskim z obywatelem polskim.

Małżonek repatrianta, przebywający nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 2 lat na podstawie zezwolenia na pobyt stały może ubiegać się o uznanie za obywatela polskiego, na podstawie art. 30 ust 1 pkt 2 lit. a ustawy z 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. z 2020 r. poz. 347), jeżeli i pozostaje co najmniej od 3 lat w związku małżeńskim z tym repatriantem.

Cudzoziemiec ubiegający się o uznanie za obywatela polskiego (z wyjątkiem małoletniego) jest obowiązany posiadać znajomość języka polskiego potwierdzoną urzędowym poświadczeniem, świadectwem ukończenia szkoły w Rzeczypospolitej Polskiej lub świadectwem ukończenia szkoły za granicą z wykładowym językiem polskim. Wniosek o uznanie za obywatela polskiego składa się do wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania w Polsce.