Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jest jednym z najbardziej aktywnych resortów. W wykazie prac legislacyjnych rządu znalazły się 44 projekty złożone przez MRPiPS. Wiele proponowanych rozwiązań zostało już przyjętych przez Radę Ministrów, 10 ustaw przeszło ścieżkę legislacyjną polskiego Parlamentu i uzyskało podpis prezydenta, nad pozostałymi toczą się prace. 

Sztandarowy program resortu Aktywny rodzic ruszył 1 października 2024 r. i wspiera rodziców w łączeniu obowiązków zawodowych z życiem rodzinnym. Pracownicy socjalni mogą liczyć na 1000 zł dodatku do wynagrodzenia. Rozszerzyliśmy ochronę pracowników przed substancjami reprotoksycznymi oraz wprowadziliśmy ustawę o ochronie sygnalistów, dzięki której osoby zgłaszające nieprawidłowości w miejscu pracy są chronione przed działaniami odwetowymi.  

Dzieje się wiele, a jeszcze więcej wkrótce się wydarzy. To m.in. nowelizacja przepisów o mobbingu, ustawa o asystencji osobistej czy reforma Urzędów Pracy. Nie zwalniamy tempa i pracujemy nad kolejnymi rozwiązaniami, które będą korzystne dla Polek i Polaków. Reagujemy na sytuacje nagłe, czego najlepszym przykładem były działania w czasie powodzi, które we wrześniu ubiegłego roku przeszły przez Polskę. 

Chcesz wiedzieć więcej? Zapraszamy do lektury. 

Aktywny Rodzic  

Program Aktywny Rodzic wspiera rodziców w łączeniu życia zawodowego z życiem rodzinnym. Składa się z trzech świadczeń:  

• Aktywni rodzice w pracy: skierowane do aktywnych zawodowo rodziców dzieci w wieku 12 - 35 miesięcy na dofinansowanie opieki nad dzieckiem przez np. nianię, babcię, wujka lub dziadka (do 1500 zł na zdrowe dziecko i do 1900 zł na dziecko z niepełnosprawnością);  

• Aktywnie w żłobku: skierowane do rodziców dzieci do lat 3 uczęszczających do instytucji opieki (do 1500 zł na zdrowe dziecko i do 1900 zł na dziecko z niepełnosprawnością); 

• Aktywnie w domu: skierowane do rodziców dzieci od 12 do 35 miesiąca życia, którzy nie są aktywni zawodowo lub nie korzystają z instytucji opieki. Świadczenie będzie wypłacane w wysokości 500 zł miesięcznie przez 24 miesiące.   

Przyjmowanie wniosków do programu ruszyło 1 października 2024 r., a do 31 grudnia ZUS wypłacił 558,6 tys. świadczeń na kwotę 670,2 mln zł. 

Renta wdowia 

Śmierć współmałżonka to ogromny cios emocjonalny, a nierzadko także finansowy. Dotyczy to szczególnie kobiet, które statystycznie żyją dłużej, a po stracie zostają same z opłatami za dom czy mieszkanie. A te nie maleją o połowę.  

Wprowadzenie renty wdowiej sprawi, że owdowiała osoba będzie mogła zachować swoje świadczenie i powiększyć je o część renty rodzinnej po zmarłym małżonku lub pobierać rentę rodzinną po zmarłym małżonku plus część swojej emerytury.  

Nabór wniosków o przyznanie renty wdowiej ruszył 1 stycznia br. Wypłata świadczeń w zbiegu rozpocznie się 1 lipca. 

Dłuższe urlopy dla rodziców wcześniaków 

Każdego roku w naszym kraju rodzi się ok 20 tys. wcześniaków oraz dzieci, które ze względu na stan zdrowia – chociaż urodziły się w terminie – muszą pozostać dłużej w szpitalu. Do tej pory długie tygodnie spędzone przez rodziców za zimną szybą w szpitalu nie były w żadnej sposób rekompensowane.  

Ustawa wprowadzająca dodatkowy urlop dla rodziców wcześniaków oraz dzieci hospitalizowanych po urodzeniu, której projekt powstał w MRPiPS, została 12 grudnia 2024 roku podpisana przez prezydenta. Ustawa wprowadza dodatkowy urlop macierzyński w wymiarze do 8 tygodni lub do 15 tygodni – w zależności od okresu hospitalizacji i tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko, lub jego masy urodzeniowej.  

Ochrona sygnalistów  

Ustawa chroni osoby zgłaszające naruszenie prawa niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy lub pełnienia służby. Nakłada ona na pracodawców obowiązek opracowania procedury zgłoszeń wewnętrznych, która określa zasady przyjmowania takich zgłoszeń. Dzięki ustawie sygnaliści, którzy doświadczyli działań odwetowych ze strony zakładu pracy będą mogli wystąpić o zadośćuczynienie lub odszkodowanie.  

Ustawa weszła w życie 25 września 2024 r. Jest to implementacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE, która powinna być wprowadzona przez kraje członkowskie UE jeszcze w 2021 roku. Brak tej ustawy kosztował polskiego podatnika 7 mln euro ryczałtu i 40 tys. dziennie dodatkowych kar. 

Dodatki dla pracowników socjalnych i pracowników systemu pieczy zastępczej  

Dzięki działaniom resortu pracy dodatki w wysokości 1000 zł miesięcznie od 1 lipca br. otrzymali pracownicy socjalni, pracownicy systemu pieczy zastępczej (również prowadzący rodzinne domy dziecka i zawodowe rodziny zastępcze), a także pracownicy prowadzonych przez samorządy instytucji opieki nad dziećmi do lat 3. 

To z jednej strony docenienie ich codziennej pracy, która nie była do tej pory należycie wynagradzana, a z drugiej podniesienie prestiżu i zwiększenie zainteresowania pełnieniem tak ważnych ról społecznych. 

Podwyższenie świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego 

Po raz pierwszy od momentu wprowadzenia w 2008 roku wzrosła wysokość świadczeń z funduszu alimentacyjnego – z 500 zł do maksymalnie 1000 zł miesięcznie. To ważna zmiana dla osób, które nie dostają alimentów od rodziców. 

Co ważne, nowe przepisy będą miały zastosowanie do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, do których prawo przysługuje od 1 października 2024 roku. Oznacza to wypłatę świadczeń osobom uprawnionym z wyrównaniem od 1 października 2024 r. 

Wzrost dofinansowań do zatrudniania osób z niepełnosprawnościami 

Wspieranie aktywności zawodowej osób z niepełnosprawnościami to nie tylko obowiązek państwa, ale też korzyść dla wszystkich – zarówno samych pracowników, jak i pracodawców. Dofinansowanie pensji pracowników z niepełnosprawnościami wzrosło ostatni raz w 2022 roku – pomimo systematycznego wzrostu płacy minimalnej w tym czasie. To z kolei negatywnie wpływało na zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami, które są bardziej narażone na utratę pracy na otwartym rynku. 

Przygotowana przez MRPiPS ustawa zakłada zwiększenie miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników w następującej wysokości: 

• znaczny stopień niepełnosprawności - 2760 zł (wcześniej 2400 zł) 

• stopień umiarkowany - 1550 zł (wcześniej 1350 zł) 

• stopień lekki - 575 zł (wcześniej 500 zł) 

Świadczenia honorowe dla stulatków 

Przygotowane w MRPiPS przepisy regulujące mechanizm przyznawania świadczenia honorowego dla stulatków weszły w życie 1 stycznia 2025 roku. Świadczenie honorowe wynosi 6246,13 zł brutto miesięcznie i będzie corocznie waloryzowane, po raz pierwszy już w marcu 2025 r. Waloryzacja będzie się odbywać na takich samych zasadach, jak waloryzacja emerytur i rent. 

Ochrona przed substancjami reprotoksycznymi 

Substancje reprotoksyczne mogą wywierać niekorzystny wpływ na funkcje seksualne i płodność u dorosłych mężczyzn i kobiet, a także na rozwój potomstwa. Zmiany w Kodeksie pracy, których celem jest jeszcze skuteczniejsza ochrona zdrowia pracownic i pracowników, weszły w życie 22 czerwca ubiegłego roku.  

Rozszerzyliśmy katalog substancji rakotwórczych i mutagennych oraz umożliwiliśmy wydanie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym w środowisku pracy. To większa ochrona kilkuset tysięcy pracowników.   

Sprawna reakcja na powódź 

We wrześniu ub.r. cała Polska wstrzymała oddech, gdy południowa część naszego kraju stanęła oko w oko z żywiołem. Gdy minęło zagrożenie dla zdrowia i życia mieszkańców, kolejnym krokiem była walka ze skutkami powodzi. Błyskawicznie przystąpiliśmy do prac nad specustawą powodziową, którą już 3 października ubiegłego roku podpisał prezydent.  

W specustawie znalazły się m.in. dodatkowe 20 dni płatnego w 100 proc. urlopu na usuwanie skutków powodzi, zwiększenie wymiaru urlopu na żądanie do 8 dni oraz możliwość korzystania z urlopu w wymiarze godzinowym. Wsparcie otrzymali też pracodawcy. Jeśli ich zakład pracy uległ zniszczeniu, mogą liczyć m.in. na zwrot kosztów utrzymania aktualnych miejsc pracy, umorzenie wcześniejszej refundacji na wyposażenie lub doposażenie stanowisk pracy czy zwrot kosztów za zatrudnienie skierowanych bezrobotnych. Dodatkowo, pracownikom socjalnym pracującym w terenie został zagwarantowany jednorazowy dodatek w wysokości 2 tys. zł. 

W sytuacji kryzysowej rzadko mamy głowę do biurokracji, dlatego od samego początku ważne było, aby osoby, które ucierpiały na skutek powodzi, otrzymywały pomoc sprawnie. Dlatego zarekomendowaliśmy uproszczenie procedury występowania o pomoc doraźną. Wszystko działało na zasadzie „jednego okienka”. 

To przede wszystkim: 

• 10 tys. zł na pomoc doraźną (bezzwrotne) – w tym 8 tys. z pomocy społecznej i do 2 tys. zł zasiłku powodziowego, 

• 200 tys. zł na odbudowę mieszkań/domów, 

• 100 tys. zł na remont budynków gospodarczych.