Meningokoki - Neisseria Meningitidis
Gram-ujemna dwoinka (meningokok, dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych) jest chorobotwórczym drobnoustrojem, wywołującym m.in. ciężkie zakażenia inwazyjne takie jak ZOMR i sepsa (posocznica), określane łącznie jako inwazyjna choroba meningokokowa (IChM). N. meningitidis może również wywoływać inne krwiopochodne infekcje w fizjologicznie jałowych miejscach organizmu, takie jak ropne zapalenie stawów, zapalenie płuc, zapalenie osierdzia i wsierdzia, szpiku kostnego oraz zlokalizowane, takie jak zapalenie spojówek, ucha środkowego, gardła, zakażenia w obrębie układu moczowo-płciowego i miednicy małej.
Ze względu na różnice antygenowe wielocukrów otoczkowych szczepy
N. meningitidis podzielono na 12 grup serologicznych: A, B, C, X, Y, Z, W-135, 29E, H, I, K i L, z których A, B, C, Y i W-135 odpowiadają za ponad 90% zakażeń na całym świecie.
Pod względem objawów klinicznych ZOMR wywoływane przez N. meningitidis zasadniczo nie różni się od innych bakteryjnych ZOMR. Częstym objawem sepsy meningokokowej, mogącym występować również w przypadku zakażeń innymi czynnikami etiologicznymi, jest wysypka krwotoczna, pojawiająca się u około 10-50% chorych.
Źródło zakażenia
Wyłącznym źródłem zakażenia jest człowiek, zarówno chory jak i bezobjawowy nosiciel. Meningokoki kolonizują jamę nosowo-gardłową.
Meningokoki przenoszone są drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni z wydzieliną z górnych dróg oddechowych. Szerzenie się choroby meningokokowej odbywa się zazwyczaj za pośrednictwem bezobjawowych nosicieli (rzadko pomiędzy osobami, które zachorowały). Nosicielstwo może utrzymywać się przez wiele miesięcy. Nosiciele mogą stanowić 2-25% populacji, ale w środowiskach zamkniętych ich odsetek może sięgać 40-80%. O stosunkowo niewielkiej zakaźności może świadczyć fakt, że nawet podczas epidemii tylko u 1 na 1000 do 5000 osób skolonizowanych przez meningokoki rozwija się zakażenie.
Okres wylęgania
Okres wylęgania IChM może wynosić 2-10 dni, na ogół jednak jest to okres 3-4 dni.
U niemowląt i młodszych dzieci choroba może mieć przebieg piorunujący, prowadzący w ciągu kilku godzin do zgonu. Najwięcej zachorowań wywoływanych przez N. meningitidis obserwuje się u młodszych dzieci i młodzieży, a największy odsetek nosicieli występuje u osób w wieku od 15 do 24 roku życia. Epidemie dotyczą zazwyczaj środowisk zamkniętych, jak szkoły, przedszkola, domy dziecka, akademiki, koszary, więzienia, domy opieki. Śmiertelność wynosi około 10-13%, ale w przypadku wystąpienia sepsy i wstrząsu septycznego może sięgać 80%.
Kto najczęściej choruje:
- dzieci w wieku od 0 do 4 roku życia,
- młodzież.
Jednak pamiętać należy, że zachorować może każdy człowiek, bez względu na wiek. Najbardziej narażone są osoby mające bliskie, bezpośrednie kontakty z chorymi lub nosicielami.
Zakażeniu sprzyja:
- używanie przez kilka osób wspólnych naczyń, sztućców, picie z jednej butelki,
- palenie tytoniu,
- przebywanie przez dłuższy czas wielu osób w zamkniętych pomieszczeniach (koszary, akademiki, internaty, obozy, kolonie, kluby, puby),
- bardziej podatni na zakażenie są ludzie, których organizm jest osłabiony wcześniejszymi infekcjami, wysiłkiem fizycznym, stresem, itp.
- zażywanie tego samego środka psychoaktywnego (wspólne palenie jednego papierosa, wciąganie środków odurzających przez nos).
Meningokoki nie przeżywają długo poza organizmem człowieka. Giną bardzo szybko pod wpływem powszechnie używanych do mycia detergentów (mydło, płyn do mycia naczyń, itp.).
Objawy zakażeń meningokokowych
W początkowej fazie podobne są do przeziębienia (gorączka, bóle stawowe, mięśniowe, ogólne złe samopoczucie). Mogą dołączyć się: bóle głowy, nudności, biegunka, wymioty, sztywność karku, drgawki często świadczące o zapaleniu opon mózgowo – rdzeniowych. Charakterystycznym objawem w postępującym zakażeniu jest wysypka wybroczynowa objawiająca się plamkami na skórze całego ciała w postaci drobnych czerwonych punkcików zlewających się w późniejszym okresie w duże plamy, które nie bledną pod naciskiem.
U dzieci poniżej 2 roku życia powyższe objawy mogą być mniej widoczne, a dominują takie jak brak apetytu, biegunka, wymioty, rozdrażnienie, rozpaczliwy płacz, senność lub drażliwość, odchylenie głowy do tyłu, pulsujące ciemiączko u niemowląt, wybroczyny na skórze.
CHOROBA ROZWIJA SIĘ BARDZO SZYBKO !!!
Aby skutecznie leczyć zakażenie meningokokowe, należy po wystąpieniu pierwszych objawów natychmiast zgłosić się do lekarza lub wezwać pogotowie ratunkowe, dokładnie opisując objawy.
Zapobieganie
Najważniejszymi sposobami zabezpieczenia się przed zachorowaniem są:
- uodpornienie się poprzez szczepienie,
- zachowanie higieny osobistej,
- unikanie wymienionych wyżej zachowań sprzyjających zakażeniu.
Uwaga!
Po bezpośrednim kontakcie z osobą chorą na inwazyjną chorobę meningokokową należy natychmiast zgłosić się do lekarza, który może zalecić przyjęcie profilaktycznie antybiotyku, co znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania.
|
Lata |
Województwo wielkopolskie |
Polska |
|||
|
liczba zachorowań |
zapadalność |
liczba zachorowań |
zapadalność |
||
|
2016 |
27 |
0,8 |
167 |
0,4 |
|
|
2017 |
25 |
0,7 |
224 |
0,6 |
|
|
2018 |
20 |
0,6 |
202 |
0,5 |
|
|
2019 |
27 |
0,7 |
193 |
0,5 |
|
|
2020 |
14 |
0,4 |
106 |
0,3 |
|
|
2021 |
7 |
0,2 |
107 |
0,3 |
|
|
2022 |
11 |
0,3 |
116 |
0,3 |
|
|
Postać kliniczna |
Rok |
|||||||||||||
|
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
||||||||
|
Choroba meningokokowa inwazyjna: ogółem |
27 |
100% |
25 |
100% |
20 |
100% |
27 |
100% |
14 |
100% |
7 |
100% |
11 |
100% |
|
Zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu |
20 |
74,1% |
16 |
64% |
15 |
75% |
16 |
66% |
10 |
71% |
4 |
57,1% |
6 |
54,5% |
|
Posocznica |
16 |
59,2% |
12 |
48% |
9 |
45% |
9 |
33% |
6 |
43% |
2 |
28,6% |
5 |
45,5% |
Źródło:
http://www.antybiotyki.edu.pl/pdf/rekomendacje-ukl-nerwowy_2011.pdf