Wirusowe Zapalenie Wątroby typu C
Wirusowe Zapalenie Wątroby typu C (WZW C) jest chorobą krwiopochodną wywoływaną przez wirus z rodziny Flaviviridae, który został odkryty w 1989 r. Ludzie są jedynym rezerwuarem tego wirusa. Wirusowe zapalenie wątroby typu C jest drugą po nadużywaniu alkoholu przyczyną marskości wątroby i schyłkowej niewydolności wątroby na świecie i jedną z głównych przyczyn transplantacji wątroby, a także przyczyną 50-80% zachorowań na pierwotnego raka wątrobowokomórkowego.
Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez naruszenie ciągłości tkanek i kontakt uszkodzonej skóry, śluzówek ze skażoną krwią lub wydzielinami (surowica, sperma, ślina). Niewielka ilość krwi zakażonej może być przyczyną zakażenia. Naruszenie ciągłości tkanek może być związane z zabiegiem medycznym, niemedycznym lub przypadkowe. Ryzyko przeniesienia wirusa z matki na dziecko podczas ciąży wynosi 3-5%, ale przy jednoczesnym zakażeniu matki wirusem HIV może wynosić nawet 15%. Często do zakażeń dochodzi m.in. u osób stosujących dożylne środki psychoaktywne, korzystających z tych samych igieł. Istnieje także możliwość przeniesienia wirusa drogą kontaktów seksualnych. Ocenia się, iż wirus zapalenia wątroby zakaża łatwiej niż inne (WZW B, HIV).
Wirus HCV znajduje się we krwi i innych tkankach osoby zakażonej. Do zakażenia dochodzi, gdy wirus HCV przedostanie się z krwi osoby zakażonej do krwi osoby zdrowej, w trakcie naruszenia ciągłości skóry lub błon śluzowych (wstrzyknięcie, nakłucie, nacięcie):
-
-
- podczas zabiegów medycznych związanych z naruszeniem ciągłości tkanek – jeśli nie są przestrzegane procedury zapobiegające zakażeniom (zabiegi medyczne związane z naruszeniem ciągłości tkanek to np. zastrzyki, pobranie krwi, zabiegi stomatologiczne, zabiegi chirurgiczne),
- podczas wstrzykiwania substancji odurzających (narkotyków) lub innych substancji w celach niemedycznych, przy użyciu igieł i strzykawek niesterylnych lub używanych wspólnie z innymi osobami,
- w trakcie zabiegów kosmetycznych, wykonywanych z użyciem niesterylnych ostrych narzędzi np. manicure, pedicure,
- w trakcie zabiegów medycyny estetycznej, np. likwidacji zmarszczek (botulina, kwas hialuronowy), mezoterapii,
- podczas zabiegów piercingu i tatuażu,
- przy kontakcie z krwią – zawodowo bądź przypadkowo, np. podczas wypadku, bójki, w sportach kontaktowych (np. boks, judo),
- podczas wspólnego używania przyborów kosmetyczno-higienicznych (np. szczoteczki do zębów, maszynki do golenia i innych ostrych narzędzi kosmetycznych),
- możliwe jest zakażenie dziecka od matki w czasie ciąży.
-
Przebieg WZW C jest bardziej skryty niż w przypadku pozostałych WZW. Okres inkubacji trwa od 1-5 miesięcy (średnio 7-8 tygodni). Ostra postać występuje u 5-10% osób zakażonych. U około 80% osób zakażonych zakażenie przebiega bezobjawowo pomimo, iż w tym czasie wirus niszczy komórki gospodarza. U 50-75% osób zakażonych pojawiają się przewlekłe następstwa choroby, w tym m.in. przewlekłe zapalenie wątroby, marskość, pierwotny rak wątroby.
Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C nie są charakterystyczne i dlatego zakażenie przez wiele lat może być nierozpoznane. Najczęściej występujące objawy to:
-
- osłabienie,
- przewlekłe zmęczenie,
- nadmierna senność,
- depresja,
- objawy grypopodobne: bóle mięśni, bóle stawów, stany podgorączkowe,
- utrata apetytu,
- nudności,
- wymioty,
- wzdęcia,
- zmniejszenie masy ciała,
- powiększenie wątroby i śledziony,
- świąd skóry,
- zażółcenie białkówek,
- zażółcenie skóry.
Przypuszcza się, że na całym świecie kontakt z wirusem miało 170 milionów ludzi, a około 130 milionów jest przewlekle zakażonych. Sądzi się również, że WZW C jest główną przyczyną raka wątroby w Europie i USA. W tych regionach świata, WZW C jest najczęstszym powodem dokonywania przeszczepów wątroby.
Do tej pory nie ma szczepionki przeciwko WZW C. Najlepszą metodą zapobiegania chorobie jest przeprowadzanie badania krwi i organów dawców (w Polsce są to procedury standardowe). Niebagatelne znaczenie ma przestrzeganie zasad właściwego przeprowadzania iniekcji w przychodniach i szpitalach, a także poddawanie krwi i produktów krwiopochodnych procesom inaktywującym wirusa. Istotne jest podejmowanie działań uniemożliwiających szerzenie się zakażenia poprzez wdrażanie i utrzymywanie wysokich standardów higieniczno-sanitarnych, zwłaszcza w zakładach opieki zdrowotnej i innych miejscach świadczenia usług, w trakcie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek.
Kiedy wykonać badanie krwi w kierunku wykrycia przeciwciał anty-HCV?
Badanie krwi w kierunku wykrycia przeciwciał anty-HCV powinny wykonać osoby, które:
- mają podwyższoną aktywność enzymów: aminotransferazy alaninowej (ALT) i aminotransferazy asparaginianowej (AST) we krwi,
- kiedykolwiek przyjmowały narkotyki drogą dożylną lub donosowo (nawet 1 raz),
- są przewlekle dializowane,
- są dziećmi matek, u których wykryto zakażenie wirusem HCV w czasie ciąży,
- miały przetaczaną krew lub były biorcami narządów przed lipcem 1992 r.,
- chorują na hemofilię i urodziły się przed 1991 r.,
- wykonują prace związane z narażeniem na zakażenie po zawodowej ekspozycji (lekarze, pielęgniarki zabiegowe, ratownicy medyczni, pracownicy laboratoriów diagnostycznych),
- pracownicy gabinetów kosmetycznych, salonów tatuażu i salonów fryzjerskich po ekspozycji (zakłucie, przecięcie skóry ostrym narzędziem zanieczyszczonym krwią klienta – nawet jeśli krew nie jest widoczna ,,gołym okiem”),
- są zakażone wirusem HIV.
Sytuacja epidemiologiczna:
|
ROK |
WIELKOPOLSKA |
POLSKA |
||
|
l. zachorowań |
zapadalność |
l. zachorowań |
zapadalność |
|
|
2015 |
408 |
11,74 |
4285 |
11,14 |
|
2016 |
381 |
10,96 |
4277 |
11,13 |
|
2017 |
424 |
12,15 |
3932 |
10,23 |
|
2018 |
416 |
11,92 |
3441 |
8,96 |
|
2019 |
403 |
11,53 |
3279 |
8,72 |
|
2020 |
221 |
6,31 |
940 |
2,45 |
|
2021 |
278 |
7,96 |
1244 |
3,26 |
|
2022 |
361 |
10,33 |
2528 |
6,68 |
|
2023 |
416 |
11,92 |
3265 |
8,66 |
Zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby typu C w Wielkopolsce i Polsce w latach 2015-2023
Źródła:
- Baumann-Popczyk A., Sadkowska-Todys M., Zieliński A. ,,Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka”. Wydanie VI. Bielsko-Biała 2014.
- Dziubek Z. „Choroby zakaźne i pasożytnicze” Wydanie IV. Warszawa 2010.
- Kasper L. Dennis, Fauci S. Anthony ,,Choroby zakaźne”. Tom II. Lublin 2012
- materiały edukacyjne zgromadzone na stronach internetowych: