Zgodnie z art. 3 Traktatu o Unii Europejskiej, jednym z celów UE jest zapewnienie swoim obywatelom przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (PWBiS) bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobiegania i zwalczania przestępczości. W konsekwencji, Unia dzieli kompetencje z państwami członkowskimi w tym zakresie, podejmując m.in. działania zorientowane na zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa. W tym celu utworzono odpowiednie struktury instytucjonalne w ramach UE oraz przyjęto szereg środków prawnych, które regulują współpracę pomiędzy państwami członkowskimi w sektorze bezpieczeństwa wewnętrznego.

Wraz z wejściem w życie Traktatu lizbońskiego, kwestia kształtowania ram strategicznych w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości została uregulowana w art. 68 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którym Rada Europejska określa strategiczne wytyczne planowania prawodawczego i operacyjnego w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Wcześniej, kierunki współpracy w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego określane były w wieloletnich programach strategicznych (Program z Tampere, Program Haski, Program Sztokholmski).

Rada Europejska, na swoim posiedzeniu w dniach 26-27 czerwca 2014 r., przyjęła Konkluzje  zawierające wytyczne strategiczne planowania prawodawczego i operacyjnego w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (PWBiS). Stanowią one wynik ponad rocznych prac państw członkowskich, wspieranych przez Komisję Europejską oraz Parlament Europejski.

Strategiczne wytyczne nadają impuls do dalszego rozwoju PWBiS, określając zasady oraz cele horyzontalne, które powinny przyświecać dalszej integracji unijnej w tym obszarze. Zgodnie z oczekiwaniami państw członkowskich, przewodnią ideą strategicznych wytycznych jest skoncentrowanie dalszych działań na konsekwentnej transpozycji oraz skutecznej implementacji istniejących aktów prawnych, jak również na konsolidacji dotychczasowego dorobku prawnego. Ponadto, zacieśnieniu ma ulec praktyczna współpraca pomiędzy właściwymi organami państw członkowskich, z pełnym wykorzystaniem istniejących instrumentów.

Strategiczne wytyczne wskazują na znaczenie synergii pomiędzy różnymi politykami unijnymi oraz zwiększenia powiązań pomiędzy ich wewnętrznym oraz zewnętrznym wymiarem. Szczególne znaczenie przykłada się jednocześnie do właściwego umiejscowienia praw podstawowych w kontekście dalszego rozwoju PWBiS.

Konkretne priorytety sektorowe w zakresie spraw wewnętrznych zostały podzielone na następujące obszary:

• polityka migracyjna i azylowa,
• zarządzanie granicami zewnętrznymi UE,  
• bezpieczeństwo wewnętrzne UE.

W odniesieniu do problematyki migracji i azylu, strategiczne wytyczne wskazują na konieczność zapewnienia efektywnej oraz dobrze zarządzanej polityki w tym obszarze, w oparciu o Traktatowe zasady solidarności oraz sprawiedliwego podziału odpowiedzialności. Za istotne uznaje się pełną transpozycję oraz skuteczną implementację Wspólnego Europejskiego Systemu Azylowego (CEAS), jak również wykorzystanie potencjału związanego z działalnością Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO).

W odniesieniu do kolejnego obszaru sektorowego, wytyczne strategiczne podkreślają konieczność mobilizacji wszelkich narzędzi dostępnych na poziomie UE, aby wspierać państwa członkowskie w skutecznym zarządzaniu granicami zewnętrznymi.    

W obszarze bezpieczeństwa, celem nadrzędnym jest zapobieganie oraz zwalczanie przestępczości poważnej i zorganizowanej, w tym handlu ludźmi oraz korupcji. Podkreśleniu uległa również efektywna polityka antyterrorystyczna UE, która integrowałaby w wewnętrzne i zewnętrzne aspekty walki z tym zjawiskiem. Wytyczne strategiczne wzywają m.in. do dokonania przeglądu oraz aktualizacji strategii bezpieczeństwa wewnętrznego UE, jak również do dalszego rozwoju kompleksowego podejścia do cyberbezpieczeństwa oraz cyberprzestępczości.

W 2017 r. przeprowadzono śródokresowy przegląd strategicznych wytycznych, w toku którego wskazano na istotność trzech głównych obszarów horyzontalnych:

1. właściwa implementacja istniejących instrumentów współpracy;
2. zagwarantowanie spójności pomiędzy różnymi politykami sektorowymi;
3. zapewnienie współpracy pomiędzy różnymi zaangażowanymi podmiotami.