Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Choszcznie

„Znamię! Znam je?” – jest to krajowy program edukacyjny kierowany do uczniów szkół ponadpodstawowych. Celem programu jest upowszechnienie wśród młodzieży szkół podstawowych klas VII i VIII oraz ponadpodstawowych klas I-II wiedzy z zakresu profilaktyki czerniaka.

Organizatorami programu „Znamię! Znam je?” są: Akademia Czerniaka stanowiąca sekcję naukową Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej. Centrum Onkologii   Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie ul. W.K. Roentgena 5 02-781 Warszawa oraz Fundacja „Gwiazda Nadziei”.

Czerniak jest nowotworem złośliwym skóry,  wywodzącym się z mielocytów – komórek pigmentowych wytwarzających barwnik zwany melaniną, który powoduje, że skóra ciemnieje przy kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym. Czerniaki najczęściej pojawiają się na skórze ale także w obrębie ust, nosa oraz gałki ocznej. Charakteryzuje się bardzo szybkim
i agresywnym wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami.

• Czerniak stanowi tylko 6% nowotworów skóry, ale aż 80% chorych umiera z powodu choroby.
• Liczba zachorowań na czerniaka w Polsce podwaja się co 10 lat.
• Średni czas przeżycia od momentu diagnozy to 6 - 8 miesięcy.
• Najczęściej chorują mężczyźni w wieku ok. 50 lat – jest to wynik wieloletniej niewłaściwej ekspozycji na słońce.
• Czerniak jest jednym z najczęstszych nowotworów u nastolatków, którzy często korzystają z solarium, nie stosują filtrów słonecznych i przebywają na słońcu w godzinach największego napromieniowania.

Około 25% Polaków ma jasną lub bardzo jasną karnację, która łatwo ulega poparzeniom słonecznym. Osoby te w ogóle nie powinny korzystać z kąpieli słonecznych. Dodatkowo około 40% ma jasną karnację, która mimo że jest bardziej odporna na promieniowanie słoneczne, nadal jest to fenotyp, który mieści nasz naród w grupie o wysokim ryzyku zachorowania na czerniaka.

Najbardziej narażone na rozwój czerniaka są osoby:

• o jasnych i rudych włosach
• o jasnych oczach
• o jasnej lub bardzo jasnej cerze
• z piegami i/lub znamionami
• które słabo tolerują słońce
• opalają się z dużym trudem lub w ogóle
• u których w rodzinie występował czerniak

Grupą szczególnie narażoną są dzieci, których skóra nie jest jeszcze dojrzała i nie jest w stanie bronić się przed silnym promieniowaniem słonecznym. Oparzenia słoneczne wśród dzieci zwiększają dwukrotnie ryzyko wystąpienia czerniaka w przyszłości.

Profilaktyka czerniaka:

• Nie opalaj się w solarium – jest to główny czynnik wywołujący czerniaki u młodych ludzi.
• Unikaj przebywania na słońcu w godzinach 11:00 – 16:00.
• Ochrona skóry – stosuj kremy z filtrem, noś czapkę i okulary przeciwsłoneczne latem nawet w pochmurne dni.
• Raz w miesiącu oglądaj swoja skórę – sprawdź, czy twoje znamiona się nie zmieniają bądź czy nie pojawiły się nowe.
• Jeśli zauważysz coś podejrzanego, udaj się do dermatologa bądź chirurga – onkologa.
• Przynajmniej raz w roku odwiedzaj dermatologa bądź chirurga – onkologa w celu sprawdzenia, czy wszystko w porządku.

Cele programu:

• upowszechnienie wiedzy na temat czerniaków,
• budowanie postaw prozdrowotnych u młodzieży ponadgimnazjalnej,
• nabycie przez uczniów umiejętności rozpoznawania czerniaka,
• nauczenie regularnego samobadania skóry,
• przekazanie wiedzy o czynnikach podnoszących ryzyko zachorowania na czerniaka oraz zasadach ochrony przed tym nowotworem. 
  
  Więcej informacji o Programie znajduje się na stronie internetowej głównego Organizatora Programu tj. Fundacji „Gwiazda Nadziei”: https://www.gwiazdanadziei.pl/index.php/znamie-znam-je.