Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku

Autorami projektu konstytucji byli w szczególności Ignacy Potocki, król Stanisław August Poniatowski i ksiądz Hugo Kołłątaj. Ustawa Rządowa z 3 V 1791 roku była pierwszą w Europie  i drugą na świecie (po amerykańskiej 1787) pisaną konstytucją.

Tekst Konstytucji obejmuje wstęp i 11 artykułów. Ustrój Rzeczypospolitej oparto na koncepcji zwierzchnictwa narodu i trójpodziału władz. Do tych zasad dostosowano systematykę konstytucji. W pierwszej kolejności uregulowano zagadnienia wyznaniowe (wolność wyznań, ale religię katolicką potraktowano jako „narodową, panującą”).

Konstytucja utrzymała ustrój stanowy. Gruntownie zreformowano ustrój polityczny. Zapewniono dominację władzy ustawodawczej nad wykonawczą, utrzymano stanowy charakter dwuizbowego Sejmu. Posłowie stali się reprezentantami całego narodu. Izba poselska jako „świątynia prawodawstwa” uzyskała rozległe kompetencje. Konstytucja tworzyła rząd centralny pod nazwą Straży Praw pod przewodnictwem króla, która stała na czele całej administracji krajowej. Powstały kolegialne ministerstwa pod nazwą Komisje Wielkie (wspólne dla Korony i Litwy).

Ustawa Rządowa obowiązywała jedynie przez rok (od maja 1791 do maja 1792). Stan ten został przerwany przez konfederację targowicką, która zdelegalizowała Ustawę Rządową a wojna w jej obronie w 1792 roku zakończyła się klęską Rzeczypospolitej.

Obraz – Jan Matejko, Konstytucja 3 maja 1791 roku , Zamek Królewski w Warszawie (o sekretach obrazu czytaj – tutaj)