81. rocznica rzezi na Wołyniu
11.07.2024
11 lipca - Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej. Święto obchodzone jest w rocznicę „Krwawej niedzieli”, podczas której w ok. 100 miejscowościach na Wołyniu doszło do największej fali mordów na Polakach. W rocznicowych uroczystościach przy gdańskim pomniku Pamięci Ofiar Eksterminacji Ludności Polskiej na Wołyniu udział wziął wicewojewoda pomorski Emil Rojek.
Obecni byli także: konsul generalny Ukrainy w Gdańsku Oleksandr Plodystyi, konsul generalny Węgier w Gdańsku Ottó Sipos, radni miasta Gdańska, zastępca dyrektora Muzeum II Wojny Światowej dr Janusz Marszalec, przedstawiciele służb mundurowych, organizacji patriotycznych, w tym Stowarzyszenia Rodzina Ponarska i Stowarzyszenia Gdańska Rodzina Katyńska, kombatanci.
Święto ustanowiono w 2016 roku. To hołd dla ofiar mordów – obywateli II Rzeczypospolitej: Polaków, Żydów, Ormian, Czechów i przedstawicieli innych mniejszości narodowych - dokonywanych w latach 1943-1945 przez ukraińskich nacjonalistów z Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów – frakcji Stepana Bandery i podporządkowanej jej Ukraińskiej Powstańczej Armii, SS-Galizien oraz innych formacji, a także ludność ukraińską uczestniczącą w mordowaniu polskich sąsiadów. Dzień ten jest również wyrazem wdzięczności wobec tzw. sprawiedliwych Ukraińców, którzy odmawiali udziału w mordach i ratowali Polaków.
Obchodzony 11 lipca dzień pamięci związany jest z rocznicą wydarzeń z 11 i 12 lipca 1943 r., kiedy UPA dokonała skoordynowanego ataku na polskich mieszkańców ok. 150 miejscowości w powiatach włodzimierskim, horochowskim, kowelskim i łuckim. Akcja UPA była kulminacją trwającej od początku 1943 r. fali mordowania i wypędzania Polaków z ich domów.
Określenie Zbrodnia Wołyńska dotyczy nie tylko masowych mordów dokonanych na terenach Wołynia, czyli byłego województwa wołyńskiego, ale także w województwach lwowskim, tarnopolskim i stanisławowskim (Galicja Wschodnia), a także w województwach lubelskim i poleskim.
Według szacunków historyków, ukraińscy nacjonaliści zamordowali około 100 tys. Polaków. 40-60 tys. zginęło na Wołyniu, 20-40 tys. – w Galicji Wschodniej, a co najmniej 4 tys. – na ziemiach znajdujących się obecnie w granicach Polski. Terror UPA spowodował, że setki tysięcy Polaków opuściły swoje domy uciekając do centralnej Polski. Zbrodnia Wołyńska spowodowała polski odwet, w wyniku którego zginęło ok. 10-12 tys. Ukraińców, w tym 3-5 tys. na Wołyniu i w Galicji Wschodniej, przy czym część ukraińskich ofiar zginęła z rąk UPA za pomoc udzielaną Polakom lub odmowę przyłączenia się do sprawców rzezi.
Fot. IPN Gdańsk