Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku

Gdański Żuraw

• najstarszy zachowany dźwig portowy w Europie, zbudowany w latach 1442-1444. Obecnie oddział Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku i jedna z tzw. bram wodnych Głównego Miasta
• czasy największej świetności przypadają na przełom XVI i XVII w. Gdańsk był jednym z ważniejszych portów Europy, a Żuraw – jego największy dźwig – codziennie przeładowywał tony towarów
• w 1945 roku, podczas II wojny światowej, spłonęła cała drewniana konstrukcja, a ceglane mury Żurawia zostały zniszczone w 60%. Po wojnie, budynek został odbudowany, zachowując swój pierwotny rozmiar, odtworzono także centralną część drewnianą i mechanizm dźwigowy
• to największa renowacja zabytku od czasu powojennej odbudowy. Przez ponad 3 lata realizacji inwestycji (2020-2024) odnowiono wewnętrzną i zewnętrzną część zabytku, a także zaprojektowano wystawę
• remont, konserwację i modernizację Gdańskiego Żurawia przeprowadziło Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku przy wsparciu Funduszy Norweskich i EOG. Muzeum otrzymało ponad 15 milionów zł dofinansowania, a koszt całego projektu to prawie 18 milionów zł
• największą zmianę przeszła drewniana część Żurawia, czyli wyciąg dawnego dźwigu. Ma jaśniejszy, brązowy kolor, wyraźnie kontrastujący z niemal czarną barwą sprzed remontu
• podczas renowacji południowej baszty odrestaurowano XVII-wieczny zegar słoneczny, którego jasną tarczę na tle ceglanej ściany można dostrzec w najwyższej części elewacji
• wewnątrz  wyburzono wszystkie żelbetowe stropy i schody, pochodzące jeszcze z lat 60. XX w., a w ich miejscu położono nowe konstrukcje spełniające współczesne warunki techniczne. Wymieniono wszystkie instalacje
• odrestaurowano i zabezpieczono drewnianą konstrukcję wyciągu oraz mechanizm dźwigowy, zbudowany z czterech kół deptakowych o średnicach 6 i 6,5 m. Wszystkie okna budynku wymieniono
• podczas modernizacji odkryto odlaną z cyny plakietkę miłosną w kształcie turkawki. Pod sylwetką ptaka umieszczona jest szarfa z łacińską inskrypcją „AMOR VINCIT OMNIA”, czyli „Miłość zwycięża wszystko” i  tzw. kamień wysokiej wody z 1651 roku (pokazywał, do jakiego poziomu doszła woda w czasie powodzi wiosną 1651 roku. Jest to najstarszy kamień tego typu, który udało się odnaleźć w Gdańsku)

Muzeum Zamkowe w Malborku. Przedzamcze

• w odrestaurowanych budynkach znalazły się: biblioteka muzealna, pracownie konserwatorska oraz Centrum badań nad dziedzictwem pokrzyżackim
• przebudowa została sfinansowana z funduszy EOG i środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Koszt - 30 mln zł, w tym ponad 15 mln z Programu Kultura (MF EOG)
• Krzyżacki Zamek w Malborku był budowany od XIII do XV. Stanowi przykład znakomicie zachowanej architektury gotyckiej w Europie. W 1949 roku zespół zabudowań zamkowych w Malborku został wpisany do rejestru zabytków, a w 1997 roku został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO
• obudowano dwa budynki gospodarcze na przedzamczu zamku w Malborku, zniszczone w 1945 roku
• w kościele NMP na Zamku Wysokim w Malborku można już podziwiać odrestaurowaną kwaterę witrażową oraz skrzydło ołtarzowe z Ingeln. Do zbiorów powraca zabytkowe, neogotyckie krzesło, pochodzące z kolekcji powstałej specjalnie na potrzeby wyposażenia Zamku w Malborku
• dzieła z dawnego wystroju kościoła zostały odzyskane dzięki działaniom restytucyjnym resortu kultury
• od 2018 r. Muzeum Zamkowe w Malborku bierze udział w programie MKiDN „Badanie polskich strat wojennych” (identyfikacja ponad 2 tys. utraconych obiektów z Malborka oraz wielu rozproszonych w różnych instytucjach w kraju i za granicą).

Fot. Narodowe Muzeum Morskie