Komitet Do Spraw
Pożytku Publicznego

W myśl art. 23 ustawy o działalności organizacji pożytku publicznego i o wolontariacie organizacja pożytku publicznego zobowiązana jest do sporządzenia i ogłoszenia dwóch rodzajów sprawozdań: rocznego sprawozdania finansowego oraz rocznego sprawozdania merytorycznego ze swojej działalności. Oznacza to, iż po podjęciu przez właściwe władze podmiotu posiadającego status opp uchwały w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania finansowego na ww. organizacjach ciąży obowiązek publikacji sprawozdania merytorycznego i zatwierdzonego sprawozdania finansowego w internetowej bazie sprawozdań, prowadzonej przez Dyrektora Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Zgodnie z art. 45 ust. 1. ustawy
o rachunkowości sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, jednak nie później niż do końca 3 miesiąca nowego roku obrotowego. Sprawozdanie finansowe powinno być przyjęte przez władze organizacji pożytku publicznego do końca 6 miesiąca następnego roku obrotowego. Termin w jakim należy zamieścić sprawozdania w bazie sprawozdań jest uzależniony od roku obrotowego, tj. jeżeli rok obrotowy organizacji jest taki sam jak rok kalendarzowy – termin upływa 15 lipca, zaś jeżeli rok obrotowy różni się od roku kalendarzowego – termin mija 30 listopada roku następującego po roku obrotowym, za który jest składane sprawozdanie finansowe i sprawozdanie merytoryczne.

Organizacje pożytku publicznego, które nie zamieszczą sprawozdań w wymaganym terminie, nie zostaną uwzględnione w wykazie organizacji pożytku publicznego uprawnionych do otrzymywania środków z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych. Fundacje posiadające status OPP, które sporządzą sprawozdanie merytoryczne i opublikują je w bazie sprawozdań OPP w określonym ustawowo terminie, zwolnione są
z obowiązku przesyłania sprawozdania merytorycznego do ministra pełniącego nadzór nad fundacją. Zgodnie z art. 23 ust. 2a ustawy
o działalności organizacji pożytku publicznego i o wolontariacie, sprawozdanie organizacji pożytku publicznego powinno być udostępnione także do publicznej wiadomości w sposób umożliwiający zapoznanie się z tym sprawozdaniem przez zainteresowane podmioty. W myśl wspomnianej regulacji publikacja powinna nastąpić poprzez zamieszczenie na stronie internetowej organizacji. Obowiązki sprawozdawcze organizacji pożytku publicznego nie ograniczają się tylko do publikacji sprawozdań w bazie sprawozdań NIW-CRSO oraz na stronie internetowej.

Organizacja posiadająca status OPP musi ponadto złożyć sprawozdanie finansowe w urzędzie skarbowym w ciągu 10 dni od daty jego zatwierdzenia. Natomiast obowiązek wysłania sprawozdania finansowego do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) uzależniony jest od prowadzenia przez organizację działalności gospodarczej. Podmioty posiadające status OPP, które prowadzą działalność gospodarczą są obowiązane do przesłania do KRS sprawozdania finansowego wraz z odpisem uchwały lub postanowienia właściwego organu organizacji pożytku publicznego
o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty w terminie 15 dni od daty zatwierdzenia sprawozdania finansowego. Jeżeli sprawozdanie finansowe podlegało badaniu przez biegłego rewidenta należy złożyć również sprawozdanie z badania.

1. Sprawozdanie finansowe OPP, zgodnie z ustawą o rachunkowości.

Zgodnie z art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości ( Dz.U. 2019, poz. 351) sprawozdanie finansowe składa się z :

• bilansu,
• rachunku zysków i strat,
• informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.

Sprawozdanie finansowe jest podstawowym i niezbędnym elementem przedstawiającym syntetyczny obraz sytuacji majątkowej i finansowej organizacji pozarządowej. Jest również praktycznym narzędziem pozwalającym na uporządkowane podanie informacji o jednostce, a także na szybką analizę danych. Sprawozdanie finansowe jest oglądem finansów organizacji z wielu perspektyw:

• rachunek zysków i strat pokazuje m. in. jakimi środkami dysponuje organizacja w danym okresie, czyli na co i ile wydaje. Sprawozdanie to informuje również o tym, jaką działalność prowadziła organizacja (odpłatną lub nieodpłatną) i jakie osiągała z tego tytułu przychody oraz jakie były koszty organizacji w okresie prezentowanym w sprawozdaniu,
• bilans wyjaśnia: jakim majątkiem dysponuje organizacja, czy jest ona zadłużona czy stabilna;
• informacja dodatkowa opisuje mniej zrozumiałe elementy z rachunku i bilansu, prezentuje też organizację w perspektywie, której nie udało się oddać w innych częściach sprawozdania.

Zalecanym, najczęściej wykorzystywanym przez organizacje pożytku publicznego formularzem, na którym sporządzany jest bilans jest załącznik nr 6 do ustawy o rachunkowości. Zawiera on zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym, ustalony dla jednostek,
o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2018 r. poz. 688 ze zm.), z wyjątkiem spółek kapitałowych oraz jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 2 tej ustawy. Wyżej wymienione jednostki,
z wyjątkiem spółek kapitałowych mogą sporządzać bilans, rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową w zakresie ustalonym
w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości (art. 46 ust. 6, art. 47 ust. 5 oraz art. 48 ust. 6). W sytuacji, gdy sprawozdania finansowe jednostek pozarządowych podlegają obowiązkowi badania przez biegłego rewidenta na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, to takie sprawozdania (zarówno te sporządzane według załącznika nr 6, jak i załącznika nr 1) powinny także obejmować zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych. Te elementy sprawozdania powinny zostać sporządzone zgodnie z art. 48a ust. 1 pkt 1 i art. 48b ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości, w zakresie ustalonym w załączniku nr 1 do ustawy. Należy bowiem zauważyć, że art. 48a i art. 48b nie zawierają zwolnienia ze sporządzenia zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych dla organizacji pozarządowych. Zakres sprawozdania wynikający z załącznika nr 6 dostosowany jest do specyfiki działalności organizacji pozarządowych. Mogą go sporządzać zarówno organizacje prowadzące wyłącznie działalność statutową oraz te, które obok działalności statutowej prowadzą również działalność gospodarczą. Wymienione jednostki sporządzają sprawozdanie finansowe na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych, tj. zgodnie z ustawą o rachunkowości. Ze względu na specyfikę działalności, decydując się na sporządzanie sprawozdania finansowego na podstawie załącznika nr 6, jednostki muszą dostosować prowadzenie ksiąg rachunkowych do wymogów określonych w tym załączniku. Informacje zawarte w załączniku nr 6 Sprawozdanie finansowe sporządzane według załącznika nr 6 do ustawy o rachunkowości składa się z:

• wprowadzenia do sprawozdania finansowego,
• bilansu,
• rachunku zysków i strat,
• informacji dodatkowej.

Sprawozdanie sporządzane w oparciu o załącznik nr 6 generalnie oparte jest na informacjach zawartych w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości, z tym że poszczególne pozycje dostosowane są do specyfiki działalności prowadzonej przez organizacje.

Bilans zaprezentowany w załączniku nr 6 do ustawy o rachunkowości składa się z następujących pozycji:

W rachunku zysków i strat przedstawionym w załączniku nr 6 do ustawy o rachunkowości przychody i koszty prezentuje się następują

Wyniki cząstkowe organizacje prezentują w rachunku zysków i strat
w następujących pozycjach:

C. Zysk (strata) z działalności statutowej,

F. Zysk (strata) z działalności gospodarczej,

H. Zysk (strata) z działalności operacyjnej,

M. Zysk (strata) brutto,

O. Zysk (strata) netto.

Informacja dodatkowa sporządzana w oparciu o załącznik nr 6 do ustawy
o rachunkowości powinna zawierać nieobjęte bilansem oraz rachunkiem zysków i strat informacje i wyjaśnienia niezbędne do oceny gospodarki finansowej jednostki.

Są to m.in.:

a) informacje o wszelkich zobowiązaniach finansowych, w tym z tytułu dłużnych instrumentów finansowych, gwarancji i poręczeń lub zobowiązań warunkowych nieuwzględnionych w bilansie, ze wskazaniem charakteru
i formy wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo;

b) informacje o kwotach zaliczek i kredytów udzielonych członkom organów administrujących, zarządzających i nadzorujących, ze wskazaniem oprocentowania, głównych warunków oraz wszelkich kwot spłaconych, odpisanych lub umorzonych, a także zobowiązań zaciągniętych w ich imieniu tytułem gwarancji i poręczeń wszelkiego rodzaju, ze wskazaniem kwoty ogółem dla każdej kategorii;

c) uzupełniające dane o aktywach i pasywach;

d) informacje o strukturze zrealizowanych przychodów ze wskazaniem ich źródeł, w tym w szczególności informacje o przychodach wyodrębnionych zgodnie z przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, oraz informacje o przychodach z tytułu składek członkowskich i dotacji pochodzących ze środków publicznych.