Komitet Do Spraw
Pożytku Publicznego

W Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w dniach 4-5 lutego odbyło się czwarte posiedzenie Rady Działalności Pożytku Publicznego.

W pierwszej części posiedzenia sędzia Jolanta Henczel, zastępująca Marka Sadowskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, zaprezentowała zagadnienia rejestracji organizacji pożytku publicznego w Krajowym Rejestrze Sądowym. Według danych resortu sprawiedliwości w pierwszym miesiącu br. w KRS-ie zarejestrowało się 5 podmiotów, a sam proces rejestracji trwał najwyżej tydzień. Do tej pory do MS nie dotarły żadne informacje na temat kłopotów z rejestracją. By ujednolicić orzekanie, przygotowywane jest kolejne seminarium dla sędziów rejestrowych. Sędzia Henczel postulowała, by organizacje przekazywały MS swoje uwagi i doświadczenia związane z procesem legislacyjnym. Problemem, który MS wydaje się istotny, jest kwestia opłat za ogłaszanie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, nie przewidziano jednak zwolnień z tego przepisu dla ngo’sów. Wymagałoby to zmiany ustawy o KRS-ie albo ustawy o Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Ewa Kulik-Bielińska (Fundacja im. Batorego) pytała, ile wniosków o przyznanie statusu organizacji pożytku publicznego wpłynęło do MS. Sędzia Henczel nie dysponowała takimi danymi. Odpowiadając na zarzut Ewy Kulik-Bielińskiej o długim czasie oczekiwania na rejestrację, stwierdziła, że minister sprawiedliwości nie może dawać żadnych wytycznych sędziom rejestrowym, którzy są niezależni.

Jakub Wygnański (Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych) zauważył, że czas rejestracji jest ważny o tyle, że niewielka jest liczba organizacji, którym można przekazać 1% podatku. Sędzia Henczel przypomniała, że wykaz organizacji pożytku publicznego znaleĽć można w każdym wydziale sądu rejestrowego, a także w Centralnej Informacji KRS oraz na witrynie MS.

Urszula Burkot (Polski Klub Ekologiczny) poruszyła kwestię dokumentów, które należy składać dokonując rejestracji. Postulowała utworzenie punktu konsultacyjnego, w którym organizacje mogłyby znaleĽć odpowiednie informacje. Sędzia Henczel przyznała, że w tym przypadku lepszym rozwiązaniem byłoby podjęcie się tego zadania przez jakieś ciało społeczne.

Ks. Stanisław Słowik (Caritas Polska) zauważył, że o wpis do KRS mogą się starać także jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Zwrócił uwagę na pojawiające się obawy sędziów co do odpowiedzialności formalnej drugiej kategorii organizacji. Sędzia Henczel odpowiedziała, że kwestia odpowiedzialności formalnej określona jest w statucie organizacji.

Dagmir Długosz, współprzewodniczący strony rządowej i samorządowej RDPP, zapowiedział, że MGPiPS przygotuje ankietę dla sędziów, na podstawie której można będzie poznać obszary problematyczne i wypracować najlepsze standardy. W przyszłości ankieta skierowana zostanie również do organizacji. Same wpisy do Monitora uznał za konieczne.

Elżbieta Mucha, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, wskazywała na konieczność wypracowania przy współpracy MGPiPS, MF i MS jednolitej informacji na temat tego, jaka organizacja posiada status organizacji pożytku publicznego, jaki jest jej numer konta i na jakim terenie działa. Takie informacje będą wtedy przekazane do regionalnych izb i urzędów skarbowych, co ułatwi podatnikom wybór organizacji. W jej opinii problem agregowania informacji i przekazywania ich do ministra sprawiedliwości nie wymaga żadnych rozwiązań ustawowych.

Następnie minister Mucha przedstawiła sytuację organizacji pozarządowych w kontekście “Strategii podatkowej”. Dokument ten mówi ogólnie o tym, że kwestia opodatkowania organizacji działających w sferze pożytku publicznego ma być przedyskutowana z RDPP. Obecnie organizacje korzystają ze zwolnienia przedmiotowego. Z fiskalnego punktu widzenia jest to trudne do zweryfikowania i stwarza pole do nadużyć. W nowych ustawach będzie albo zwolnienie w całości, albo pewne kwoty będą wliczane do kosztów uzyskania przychodów. Należałoby skatalogować rodzaje dochodów otrzymywane przez organizacje pozarządowe. Darowizny mogą być albo przekazywane organizacjom pożytku publicznego albo działającym w sferze pożytku publicznego, tak jak jest do tej pory. MF zależy na przejrzystości systemu przekazywania darowizn na cele statutowe. Zamiast zwolnień można też wprowadzić inne rozwiązania: wliczanie w koszty czy niewliczanie do Ľródeł uzyskania przychodu.

Ks. Słowik zwrócił uwagę, że utrzymanie 2 torów wyłączeń podatkowych: darowizn i odpisów jest korzystne, za problematyczną uznał natomiast odpłatną działalność statutową.

Jakub Wygnański nawiązał do wcześniejszych dyskusji o ograniczeniu kwotowym. Za właściwe uznał ograniczenie procentowe. Prosił o uwagi MF do jednego z artykułów Narodowego Planu Rozwoju, w którym mowa jest o zwrocie finansowania dla beneficjenta, ale nie wiadomo, czy chodzi o każdego beneficjenta, czy tylko końcowego.

Minister Mucha po raz kolejny podkreśliła, że resortowi finansów chodzi o przejrzystość systemu, a nie ograniczenie darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego. Powstaje pytanie, czy chce się, aby przepisy prawa podatkowego działały dopingująco dla organizacji, ażeby starały się o status pożytku publicznego. Biorąc pod uwagę wpływy od osób fizycznych, szacowane na 30 mld zł, przy odpisaniu jednego procenta na rzecz organizacji pożytku publicznego, dochodzi się do kwoty 300 mln zł. W tym limicie mieści się też kwota 350 zł darowizny. Większą zachętą dla podatników jest odpis w wysokości 1%. Przedyskutowania wymaga kwestia kwotowego limitu darowizn. Osoby prawne mogą dokonywać odliczeń wyłącznie od dochodu. Osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą, które będą od 2004 r. rozliczać się podatkiem liniowym wg ustawy o podatku od osób fizycznych, nie będą mogły korzystać z żadnych ulg i odliczeń. Trzeba jednak pamiętać, że te zasady dotyczą tylko rozliczeń za 2004 r., natomiast w 2003 r. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mogą odliczać darowizny (od dochodu, oraz 1%) na rzecz organizacji pozarządowych.

Ostatni punkt tej części posiedzenia stanowiło omówienie przez Dagmira Długosza, zaprezentowanych na poprzednim posiedzeniu, założeń do sprawozdania z działania ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Do dnia dzisiejszego nie wpłynęły na piśmie żadne uwagi do tego dokumentu. Dotyczy on tych obszarów, sprawozdania z których Rada Ministrów obowiązana jest przedstawić parlamentowi – danych podmiotów, o których mowa w ustawie, form współpracy z administracją publiczną, danych dotyczących organizacji mających status pożytku, danych dotyczących nadzoru, Rady Działalności Pożytku Publicznego, wolontariatu, filantropii oraz promocji ustawy.

Jakub Wygnański ze względu na ogromny zasięg tego przedsięwzięcia przewidywał trudności w jego realizacji. Ks. Słowik sugerował konieczność przyjęcia cezury czasowej, która pozwoli to skonfrontować z wykonalnością.

Poseł Jacek Kasprzyk, uczestniczący w posiedzeniu, zauważał, że Rada powinna przekonać parlament do celowości zmian wprowadzanych ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Dyskusja nad przepisami wprowadzającymi ustawę była burzliwa, więc ocena powinna mieć miejsce już pod koniec 2004 r., bo wtedy będzie tworzony budżet państwa. Zmiany dokonane na wiosnę będą obowiązywały dopiero od 2006 r.

Ewa Kulik-Bielińska za niewykonalne uznała uzyskanie pewnych danych do terminu złożenia sprawozdania.

Odnosząc się do wszystkich uwag Długosz przyznał, że zakres działań przewidywanych przez dokument jest obszerny, ale półroczny termin (do 30 czerwca 2005 r.) daje możliwości zebrania i zaprezentowania danych. Efektem zaleceń i wniosków wynikających ze sprawozdania może być nowelizacja ustawy, eliminująca złe rozwiązania. Trzeba połączyć problem przygotowania pełnego dokumentu z krótkim terminem na jego realizację.

Uchwałą nr 2 Rada powołała doraĽny zespół problemowy do spraw podatkowych związanych z działalnością pożytku publicznego. Jego zadaniem będzie wypracowanie wspólnego stanowiska w sprawie zmian w ustawach podatkowych dotyczących organizacji pozarządowych. W skład zespołu weszli ze strony rządowej: minister Dagmir Długosz, dyrektor Dariusz Niestrzębski z MF, jako eksperci przedstawiciele Departamentu Pożytku Publicznego MGPiPS – dyrektor Krzysztof Więckiewicz, Izabella Szaniawska, Piotr Kontkiewicz, ze strony pozarządowej: Teresa Hernik, ks. Stanisław Słowik, Ewa Kulik-Bielińska, Urszula Burkot oraz Jakub Wygnański.

W drugiej części posiedzenia minister Dagmir Długosz omówił przedstawiony na poprzednim posiedzeniu program współpracy jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi. Programy te muszą być uchwalone do 31 marca. Dokument prezentuje obecne i potencjalne formy współpracy, pokazując jednocześnie, jak ważną formą jest zlecanie zadań. Zgłaszane do programu uwagi dotyczyły głównie tego, by ani organizacjom, ani samorządom nie narzucać niczego, co mogłoby utrudniać im współpracę. Pojawił się postulat, by uwypuklić pewne kwestie dla przedstawicieli samorządów. Osiągnie się to za pomocą przedstawienia pewnych elementarnych zasad współpracy w pierwszej części dokumentu.

Jakub Wygnański zgłosił 2 postulaty. Sugerował, by do programu dodano zapis, że niewykonanie postanowienia uchwały może być zaskarżone przez każdą ze stron oraz zapis podkreślający, że jednym z celów Rady jest mediowanie. Według ministra Długosza trzeba więc przytoczyć odpowiedni zapis ustawy w piśmie przewodnim, wysyłanym do samorządów, i samej uchwale.

Teresa Hernik postulowała również dodanie zapisu, że założenia, na których opierać się ma współpraca były stworzone we współpracy z Radą.

W końcowej części posiedzenia Tomasz Sadowski (Fundacja Pomocy Wzajemnej BARKA) przedstawił efekty pracy grupy roboczej ds. projektu ustawy o pomocy społecznej. 9 poprawek z ponad 70 zgłoszonych przez stronę pozarządową zostało zaakceptowane przez Departament Pomocy Społecznej MGPiPS. Jednak mimo oczekiwań strony pozarządowej na posiedzeniu podkomisji zgłoszono tylko 2 poprawki, wcale nie najważniejsze. W jego opinii prace grupy nie zakończyły się sukcesem. Niespójność w rządzie co do filozofii działania spowodowała brak współpracy z organizacjami pozarządowymi. Sadowski sugerował, że należy zapoznać się ze stenogramem obrad podkomisji. Prosił stronę pozarządową o pokazanie, co Rada w ramach swoich inicjatyw może jeszcze zrobić.

Minister Długosz nie chciał na razie niczego deklarować, zlecił dyrektorowi Więckiewiczowi sporządzenie dla wicepremiera Hausnera notatki w tej sprawie.

Na koniec pierwszego dnia obrad Rada przyjęła protokół z posiedzenia w dniu 17 grudnia 2004 r.

Drugiego dnia Rada zajęła się wyłonieniem reprezentantów organizacji pozarządowych do Komitetów Monitorujących Sektorowych Programów Operacyjnych, Podstaw Wsparcia Wspólnoty i Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, którzy zostaną rekomendowani Ministrowi Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Rozpatrzono 167 zgłoszeń organizacji, potwierdzonych oryginalnymi dokumentami. Ostatecznego wyboru członków Komitetów, w ramach rekomendacji Rady, dokona wicepremier Hausner. Ogłoszenie organizacji pozarządowych, których kandydaci weszli w skład Komitetów Monitorujących zostanie podane do wiadomości publicznej niezwłocznie po decyzji wicepremiera Jerzego Hausnera.