Polityka społeczna to wiele obszarów obejmujących różne grupy społeczne. Ich wspólnym mianownikiem jest poprawa jakości życia, komfortu i bezpieczeństwa mieszkańców wszystkich regionów Polski, niezależnie od wieku, stopnia sprawności czy miejsca zamieszkania.

PEŁNOPRAWNI W SPOŁECZEŃSTWIE

Zmiana w polityce państwa, którą proponujemy od 2015 roku, opiera się na przekonaniu, że wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za wszystkich. Jeśli naprawdę zależy nam na budowie wspólnoty, to nie możemy nikogo z niej wykluczać. Każdy – bez względu na swój wiek czy stan zdrowia – powinien mieć zapewnione wsparcie.

– To nie osoby z niepełnosprawnościami powinny się przystosować do otoczenia – przestrzeń publiczna powinna być dostępna dla każdego, niezależnie od wieku czy stopnia sprawności. Od samego początku naszych rządów stale szukamy jak najlepszych rozwiązań, które stanowiłyby realne wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. Wsparcie, które naprawdę poprawi jakość ich życia, zapewni pełne uczestnictwo w życiu społecznym, a także większą samodzielność – podkreśla wiceminister rodziny i polityki społecznej oraz pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych Paweł Wdówik.

W 2022 roku wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami sięgnęło 37 mld zł. W 2015 roku było to 16 mld zł.

Co udało się zrobić w ostatnich latach w tym obszarze?

• Utworzenie Funduszu Solidarnościowego

Osoby z niepełnosprawnościami potrzebują często codziennego wsparcia i opieki. Wsparcia dopasowanego do ich potrzeb w obszarze społecznym, zawodowym, zdrowotnym czy finansowym. Takie wsparcie zapewniają środki z Funduszu Solidarnościowego, w ramach którego realizowane są zadania dotyczące m.in. usług asystenckich, usługi opieki wytchnieniowej oraz tworzenie centrów opiekuńczo-mieszkalnych.

• Wprowadzenie świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji

Świadczenie to kierowane jest do osób z orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji. Świadczenie wypłacane jest do wysokości 500 zł miesięcznie. Blisko połowa osób korzystających z tego wsparcia to seniorzy powyżej 75. roku życia.

• Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami

Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami na lata 2021-2030 jest kompleksowym dokumentem, który ma prowadzić do umożliwienia osobom z niepełnosprawnościami niezależnego i aktywnego życia. Priorytetowe obszary to: niezależne życie, dostępność, edukacja, praca, warunki życia i ochrona socjalna, zdrowie, budowanie świadomości, koordynacja.

• Program Za życiem

Głównym celem programu jest umożliwienie rzeczywistej i pełnej integracji społecznej osób z niepełnosprawnościami oraz wsparcie psychologiczne, społeczne, funkcjonalne i ekonomiczne ich rodzin. Na realizację Programu „Za życiem” przeznaczono w latach 2017 – 2021 kwotę ok. 3,1 mld zł. Natomiast na lata 2022-2026 zaplanowano co najmniej 5,95 mld zł.

Przebudowa systemu wsparcia osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów

1 stycznia 2024 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 26 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym, kierowana do osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. Rodzice i opiekunowie osób z niepełnosprawnościami w wieku do ukończenia 18 r. życia, na które będzie przysługiwać zmodyfikowane świadczenie pielęgnacyjne, będą mogli pracować bez jakichkolwiek ograniczeń. Ustawa zakłada także wprowadzenie od 1 stycznia 2024 r. nowego świadczenia - świadczenia wspierającego kierowanego do pełnoletnich osób  z niepełnosprawnościami.

WIĘKSZA OCHRONA PRZED PRZEMOCĄ DOMOWĄ

Ministerstwo wzmacnia również ochronę osób doznających przemocy domowej.

Na zmianę przepisów od lat czekały zarówno ofiary przemocy, jak i środowiska zajmujące się na co dzień przeciwdziałaniem temu zjawisku. Obok nowych regulacji konieczne jest jednak przede wszystkim uświadamianie społeczeństwa i powszechna dyskusja, aby otwierać oczy na to, co dzieje się wokół nas, przełamywać znieczulicę społeczną i uwrażliwiać nie tylko służby i osoby, które pracują nad przeciwdziałaniem przemocy domowej, ale także społeczeństwo. Przemoc domowa nie jest sprawą prywatną, to sprawa publiczna i kwestia dobra nas wszystkich – mówi wiceminister rodziny i polityki społecznej oraz pełnomocnik rządu ds. równego traktowania Anna Schmidt.

Co się zmieniło?

9 marca 2023 r. Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw. Przepisy znowelizowanej ustawy weszły w życie 22 czerwca 2023 r.

Przewidują one między innymi:

• Zmianę dotychczasowej nazwy ustawy: „o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie”, na „o przeciwdziałaniu przemocy domowej” – przemoc ma miejsce nie tylko w rodzinie, ale w różnych typach relacji międzyludzkich i każda z tych osób musi podlegać ochronie.
• Obok przemocy: fizycznej, psychicznej i wykorzystywania seksualnego, wprowadzamy dwie kolejne formy przemocy domowej, którym należy przeciwdziałać tj. przemoc ekonomiczna i cyberprzemoc.
• Rozszerzeniu ulega krąg osób objętych nowymi przepisami. Osoba doznająca przemocy uzyska ochronę także przed byłym małżonkiem, byłym partnerem lub innym członkiem rodziny, nawet, jeśli na skutek ustania relacji nie zamieszkują już razem.
• Wprowadzamy ochronę dzieci będących świadkami przemocy domowej, które w nowej ustawie są również traktowane jako ofiary przemocy.

Dzięki uchwalonym zmianom zwiększone zostaje bezpieczeństwo i ochrona osób zagrożonych i doznających przemocy domowej, w szczególności poprzez bardziej indywidualne i podmiotowe podejście do procesu wsparcia i pomocy. W tym zakresie w gminach powstaną grupy diagnostyczno-pomocowe, złożone z pracownika socjalnego i policjanta, którzy będą wspierać odpowiednio: osobę doznającą przemocy i osobę tę przemoc stosującą. (W obecnych przepisach skład grup roboczych to co najmniej pięciu specjalistów, co nie pozwalało dotychczas na zachowanie podmiotowości i atmosfery zaufania).

Nowa ustawa zwiększa ponadto efektywność funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy zarówno na szczeblu centralnym jak i na szczeblu samorządu terytorialnego, między innymi poprzez:

• większą reprezentację różnych środowisk w składzie Zespołu Monitorującego do spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej (ciało opiniodawczo – doradcze Ministra),
• wyraźne rozdzielenie zadań zespołów interdyscyplinarnych działających w samorządach gminnych od zadań grup diagnostyczno-pomocowych. Zespół interdyscyplinarny, to zadania o charakterze strategicznym – wyznaczającym kierunki działań „przeciwprzemocowych” w gminach. Grupa diagnostyczno-pomocowa – to działania prowadzone bezpośrednio z osobą doznającą przemocy domowej i tę przemoc stosującą.

Bezpieczeństwo osób doznających przemocy jest najważniejsze, dlatego dzięki nowym regulacjom, w sposób automatyczny po wszczęciu procedury „Niebieskie Karty” – sprawcy przemocy zostanie odebrana broń.

Przepisy nowej ustawy zostały zaprojektowane w taki sposób, aby jeszcze skuteczniej chronić ofiary i zwiększać poczucie ich bezpieczeństwa oraz oddziaływać na sprawców w celu zmniejszenia skali zjawiska przemocy domowej w Polsce.

Wprowadzamy do ustawy nowy rodzaj terapii dla sprawców przemocy domowej - programy psychologiczno-terapeutyczne, dzięki którym osoba stosująca przemoc ma szansę na powrót do prawidłowych relacji w środowisku domowym. Sprawcy, którzy będą uporczywie uchylać się od uczestnictwa w terapii, zostaną poddani sankcjom w postaci: kary ograniczenia wolności bądź wysokiej - nawet kilkutysięcznej grzywny.

WIĘKSZE WSPARCIE DLA EKONOMII SPOŁECZNEJ

W Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej doskonale zdajemy sobie sprawę, jak ważne jest dawanie szansy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym – m.in. osobom z niepełnosprawnościami, bezrobotnym, osobom opuszczającym domy dziecka. Najlepszym tego dowodem jest ustawa o ekonomii społecznej, która w sierpniu ubiegłego roku została podpisana przez Prezydenta Andrzeja Dudę, a której gospodarzem był resort rodziny i polityki społecznej.

Głównym celem ustawy jest rozwój ekonomii społecznej, tworzenie nowych miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych, a w efekcie szersze wsparcie dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Dzięki ustawie osobom zagrożonym wykluczeniem zostaną zapewnione optymalne warunki zatrudnienia i reintegracji w przedsiębiorstwach społecznych. Osoby te zyskają nie tylko miejsca pracy, ale również będą włączone w procesy decyzyjne zachodzące w przedsiębiorstwie społecznym. Zależy nam, by takich przedsiębiorstw społecznych – a także miejsc pracy – przybywało. Ich rola jest niezwykle cenna – mówi wiceminister rodziny i polityki społecznej oraz pełnomocnik rządu ds. ekonomii społecznej Anita Czerwińska.

Szansa dla zagrożonych wykluczeniem

Dzisiaj w całej Polsce działa ok. 100 tys. podmiotów ekonomii społecznej, które zatrudniają ponad 200 tys. osób.

Ważną część ustawy stanowią regulacje dotyczące statusu przedsiębiorstwa społecznego, czyli podmiotu działającego w celu reintegracji społecznej i zawodowej lub w celu realizacji usług społecznych. Mogą go uzyskać spółdzielnie socjalne, organizacje pozarządowe, spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów i niewidomych i podmioty, które prowadzą centra i kluby integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej i zakłady aktywności zawodowej.

Dzięki wejściu w życie ustawy o ekonomii społecznej przedsiębiorstwa społeczne mogą korzystać z form wsparcia przewidzianych wcześniej tylko dla spółdzielni socjalnych. To m.in. jednorazowe dotacje na utworzenie stanowiska pracy dla osób skierowanych przez powiatowe urzędy pracy oraz finansowanie części kosztów wynagrodzenia takich osób. Przedsiębiorstwa te mogą również starać się m.in. o refundację składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników zagrożonych wykluczeniem.

Dzięki programom takim jak „Odporność oraz rozwój ekonomii społecznej i przedsiębiorczości społecznej” oraz „Przedsiębiorstwo Społeczne+” podmioty ekonomii społecznej, w szczególności przedsiębiorstwa społeczne mogą korzystać także ze wsparcia dotacyjnego. Na ten cel przeznaczono ponad 220 mln zł.

DOBRE ZMIANY W PIECZY ZASTĘPCZEJ

Rodzicielstwo zastępcze to niezwykła misja – niełatwa, ale satysfakcja, jaką daje stworzenie bezpiecznego domu dla dzieci, którego nie mają, nie da się porównać z niczym innym. Rodziny zastępcze każdego dnia udowadniają swoje ciche bohaterstwo, oddając cząstkę siebie dla drugiego człowieka i pozwalając mu rozwinąć skrzydła. Dzięki ich pracy dzieci otrzymują to, co najważniejsze, czyli bezpieczny dom i poczucie bycia dla kogoś ważnym.

Jako Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej dokładamy wszelkich starań, by tworzyć warunki sprzyjające zakładaniu rodzin zastępczych, a w efekcie – stopniowo odchodzić od instytucjonalnych form pieczy zastępczej.  Każde dziecko zasługuje na dom. Robimy co w naszej mocy, by tak właśnie było. Zdajemy sobie sprawę, że z punktu widzenia samych rodzin zastępczych bardzo istotne jest także tworzenie w powiatach sprzyjającej rodzinom zastępczym atmosfery i traktowania ich nie jako petentów, ale jako wartościowych partnerów w realizacji zadania własnego. Rodzinne formy pieczy zastępczej powinny być traktowane w sposób szczególny i odpowiednio wspierane, a podmiotom zawodowym należy tworzyć godziwe warunki zatrudnienia i pracy – mówi wiceminister rodziny i polityki społecznej oraz pełnomocnik rządu ds. polityki demograficznej Barbara Socha.

Co się zmieniło do tej pory?

1 lutego 2023 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która zakłada m.in. wzrost wynagrodzenia dla rodzin zastępczych zawodowych i prowadzących rodzinne domy dziecka.

• Wynagrodzenie przysługujące rodzinie zastępczej zawodowej i osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka wzrosło z kwoty nie niższej niż 2168,76 zł do min. 4100 zł miesięcznie. W przypadku rodzin pełniących funkcję pogotowia rodzinnego z kwoty co najmniej 2819,39 zł do min. 5084 zł.
• Wynagrodzenia będą waloryzowane według wskaźnika inflacji.

Nowela zawiera także przepisy służące rozwojowi rodzinnych form pieczy zastępczej czy poprawę organizacji procedur adopcyjnych. To jednak nie koniec. Ministerstwo Rodziny pracuje nad kolejną nowelizacją, która będzie regulowała kwestie asystentów rodziny oraz dzieci z niepełnosprawnościami.