Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim

Od 1970 roku utraciliśmy 35% światowych torfowisk. Znikają one z powierzchni ziemi trzy razy szybciej niż lasy. Dlatego hasło tegorocznego Światowego Dnia Mokradeł to: „Doceniać – Zarządzać – Odtwarzać – Kochać”. Obchody tego ważnego przyrodniczego święta przypadają 2 lutego.

Torfowiska pełnią szereg istotnych funkcji w środowisku przyrodniczym. Jedną z nich jest akumulacja węgla. Szacuje się, że mokradła trwale wyłączają z obiegu ponad 20% zasobów węgla zakumulowanych we wszystkich ekosystemach. Degradacja obszarów podmokłych, powodująca ich przesuszenie, prowadzi do rozkładu torfu i uwalniania dwutlenku węgla do atmosfery.

Naturalna gąbka

Oprócz akumulacji CO₂, mokradła absorbują także duże ilości wody. Według obliczeń w Polce zasoby wody w torfowiskach mogą przewyższać te zgromadzone we wszystkich zbiornikach. Dzięki tym właściwościom obszary te funkcjonują jak olbrzymia gąbka, gromadząca nadmiar wody w czasie zwiększonych opadów.

Z kolei w czasie suszy tereny podmokłe powoli oddają wodę do środowiska. Łagodząc tym samym niekorzystne skutki braku opadów. Taka funkcjonalność torfowisk jest jednak możliwa pod warunkiem, że obszary te nie są zdegradowane, czyli pozostają „żywe”.

Ponadto mokradła przyczyniają się do poprawy jakości wód. Wszystko za sprawą wyłączania z obiegu różnych pierwiastków, w tym biogenów i zanieczyszczeń.

Lubuskie mokradła

W województwie lubuskim również występują tereny podmokłe. Jednym z większych tego typu obszarów, mających duże znaczenie dla bioróżnorodności, jest Park Narodowy „Ujście Warty”. To najmłodszy Park Narodowy w Polsce, którego powierzchnia licząca blisko 80 km², obejmuje przyujściowe tereny zalewowe Warty. Rzeka przepływająca przez jego środek, dzieli go w naturalny sposób na polder północny i południowy obszar zalewowy, na którym wahania poziomu wody dochodzą do 4 metrów w ciągu roku.

Na rozległych rozlewiskach, łąkach i pastwiskach Parku zaobserwowano 279 gatunków ptaków, z czego lęgi stwierdzono u ponad 170 gatunków. Kilkanaście z nich figuruje w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt, np.: bączek, ohar czy kulik wielki. Park Narodowy „Ujście Warty” znajduje się w centrum obszaru Natura 2000  Ujście Warty PLC080001, posiadającym podwójny status ochrony, zarówno Ostoi Ptasiej, jak i Ostoi Siedliskowej, w granicach którego zidentyfikowano 62 gatunki ptaków wymienionych w załącznikach Dyrektywy Ptasiej oraz 18 gatunków i 10 siedlisk przyrodniczych wymienionych w Dyrektywie Siedliskowej.

Inny miejscem, gdzie występują obszary podmokłe jest rezerwat przyrody „Santockie Zakole”. To szczególnie cenny obszar ze względu na obecność lasów łęgowych, starorzeczy oraz wilgotnych i świeżych łąk, a także skupisk dębów szypułkowych o pomnikowych rozmiarach. Rezerwat jest miejscem bytowania i rozrodu ptaków wodno-błotnych i łąkowych, ale również drapieżnych. Awifauna obszaru rezerwatu szacowana jest na około 170 gatunków. Dolina Dolnej Noteci i Warty stanowi ważny w skali kraju korytarz ekologiczny istotny dla wędrówek ptaków wodnych i błotnych.

Ponadto w granicach województwa lubuskiego zlokalizowanych jest kilkanaście rezerwatów przyrody, których rodzaj określono jako torfowiskowy. Są ta m.in. „Żurawie Bagno”, „Zacisze” czy „Bagno Chłopiny”. Większość z nich nie jest udostępniona turystycznie. Jednak dwa tego typu rezerwaty są dostępne dla zwiedzających to: „Dolina Ilanki” w gminie Torzym oraz „Pawski Ług” w gminie Łagów.

Sposoby ochrony mokradeł

Narastający kryzys wodny, spowodowany działalnością człowieka i zmianami klimatu, zagraża ludziom i przyrodzie. Osuszając mokradła, niszczymy nieodwracalnie zasoby wody, bogaty świat roślin i zwierząt oraz usługi ekosystemowe, które świadczą ekosystemy podmokłe.

Możemy mieć wystarczająco dużo wody dla przyrody i dla nas, jeśli:

•            nie będziemy niszczyć, a zaczniemy odtwarzać tereny podmokłe,

•            nie będziemy przegradzać rzek tamami, ani przekraczać wydobycia z warstw wodonośnych,

•            zajmiemy się zanieczyszczeniami, przede wszystkim oczyścimy źródła wody pitnej,

•            zwiększymy efektywność wykorzystania wody, będziemy mądrze użytkować tereny podmokłe,

•            uznamy temat wody i terenów podmokłych za istotny w planach rozwoju i zarządzania zasobami.

To właśnie w celu ochrony obszarów wodno-błotnych 2 lutego 1971 roku podpisano tzw. Konwencję Ramsarską, czyli układ międzynarodowy na rzecz wspólnej ochrony przyrody. Do dziś ratyfikowały ją 172 państwa. Na pamiątkę tego wydarzenia na początku lutego obchodzimy Światowy Dzień Mokradeł.

Poniżej prezentujemy galerię zdjęć, których autorem jest fotograf przyrody Piotr Chara. Fotografie ukazują krajobraz i mieszkańców rozlewisk otuliny Parku Narodowego „Ujście Warty” oraz Doliny Dolnej Warty i Odry.