Pryszczyca
29.01.2025
W związku z pojawieniem się w Niemczech przypadków pryszczycy u wołów domowych, która jest chorobą zakaźną objętą ustawowym obowiązkiem zwalczania u zwierząt w Polsce, przekazujemy aktualne informacje istotne dla zdrowia publicznego.
Zgodnie z Komunikatem Głównego Lekarza Weterynarii, w dniu 10 stycznia 2025 r. na terenie Niemiec potwierdzono pierwsze od 37 lat trzy przypadki pryszczycy u wołów domowych, utrzymywanych hobbystycznie w gospodarstwie zlokalizowanym w odległości około 70 km od granicy z Polską, w gminie Hoppegarten, w powiecie Maerkisch-Oderland, kraju związkowym Brandenburgia.
Zdarzenie to stanowi alert o zasięgu międzynarodowym ze względu na fakt, że pryszczyca jest chorobą wysoce zaraźliwą, która powoduje ogromne straty w przemyśle mięsnym oraz hodowli.
Co to jest pryszczyca?
Pryszczyca (Foot and mouth disease - FMD) jest zakaźną i wysoce zaraźliwą chorobą wirusową zwierząt parzystokopytnych domowych oraz dzikich. Chorują najczęściej krowy, świnie, kozy, owce. Wirus, który jest wysoce zakaźny dla zwierząt, charakteryzuje się dużą odpornością w środowisku i łatwo szerzy się niezależnie od warunków atmosferycznych. Kraje, w których wystąpi FMD, narażone są na bardzo duże straty ekonomiczne w przemyśle mięsnym oraz hodowli, a także obowiązkową likwidację stad, w których stwierdzono zakażenie.
Polska jest uznana za kraj urzędowo wolny od tej choroby przez Światową Organizację ds. Zdrowia Zwierząt (WOAH). Ostatni potwierdzony przypadek pryszczycy u zwierząt w Polsce odnotowano 54 lata temu (w 1971 r.).
Czy pryszczyca jest groźna dla ludzi?
Pryszczyca jest zakaźną i zaraźliwą chorobą wirusową zwierząt parzystokopytnych i domowych oraz dzikich. Czynnikiem etiologicznym jest wirus pryszczycy Picornavirus aphtae z rodziny Picornaviridae. Ludzie mogą ulec zakażeniu, ale zachorowania u ludzi występują sporadycznie, a ich przebieg jest łagodny. Ludzie zarażają się w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem wydalającym wirusa, jak również spożywając surowe skażone patogenem mięso, zawierające wirusy niepasteryzowane mleko i niepasteryzowane przetwory mleczne. Zakażeniu sprzyjać mogą wszelkie uszkodzenia naskórka i błon śluzowych.
Wszelkie informacje na temat źródeł i dróg zakażenia, zasad ochrony zwierząt oraz sytuacji epizootycznej dostępne są na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/pryszczyca
Choroba nie zagraża życiu ludzi i nie powoduje poważnych powikłań.
Choroba nie powoduje u ludzi powikłań, ani zgonów. Okres inkubacji zakażenia u ludzi wynosi 2-12 dni, średnio 3-4 dni. Objawy obejmują zmiany pęcherzykowe na błonach śluzowych jamy ustnej, na skórze dłoni/stopach, ale także gorączkę, ból gardła, bóle głowy czy kręgosłupa. Przebieg choroby jest łagodny i kończy się wyzdrowieniem w ciągu 8-14 dni. Nie zgłoszono przypadków przenoszenia się choroby z człowieka na człowieka.
U ludzi, w szczególności u dzieci, objawy choroby mogą być podobne do wirusowej choroby dłoni, stóp i ust (zwanej też chorobą bostońską lub enterowirusowym pęcherzykowym zapaleniem jamy ustnej dłoni, stóp i ust).
Czy pryszczyca u ludzi jest w Polsce objęta obowiązkiem zgłaszania?
W Polsce zgłaszanie przypadków zachorowań na pryszczycę u ludzi jest obowiązkowe na podstawie przepisów ustawy z dnia z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2024 r. poz. 924 z późn. zm.) oraz wydanym na jej podstawie rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 10 grudnia 2019 r. w sprawie zgłaszania podejrzeń i rozpoznań zakażeń, chorób zakaźnych oraz zgonów z ich powodu (Dz. U. z 2023 r. poz. 1045).
Zapobieganie
Zapobieganie pryszczycy polega na weterynaryjnym monitoringu biernym i czynnym zdrowia populacji bydła i świń oraz zwalczaniu ognisk choroby w przypadku jej wystąpienia poprzez eliminację zakażonych zwierząt.
Prowadzi się również nadzór epidemiologiczny w środowisku osób narażonych na zakażenie wirusem pryszczycy. W przypadku wystąpienia objawów choroby należy zgłosić się do lekarza.
Indywidualna profilaktyka polega na stosowaniu środków ochrony osobistej oraz wzmożonej higieny podczas kontaktu ze zwierzętami hodowlanymi produktami pochodzenia zwierzęcego oraz na ochronie skóry przed urazami. Jako dodatkowy ogólny środek ostrożności zaleca się unikanie odwiedzania gospodarstw na obszarach dotkniętych pryszczycą i spożywania niepasteryzowanego mleka, nabiału lub produktów mięsnych pochodzących od zakażonych zwierząt.
Wszystkie zwierzęta, z których pozyskuje się mięso, przechodzą indywidualne badanie przed i poubojowe w celu potwierdzenia bezpieczeństwa wytworzonych produktów.
W przypadku wybuchu ogniska pryszczycy przepisy UE zakazują przemieszczania zwierząt zakażonych lub podejrzanych o zakażenie wirusem pryszczycy. Zakazane jest również wprowadzanie na rynek produktów pochodzących od tych zwierząt. Ma to na celu zapobiegnięcie dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa.