Rada Legislacyjna

    Rada Legislacyjna                                                                                  2020-05-29

                przy

Prezesie Rady Ministrów

  RL-033-13/20   

 

(Minister Finansów) 

 

Opinia

o projekcie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw   

 

 

1. Uwagi ogólne

 

1. Przedmiot opinii

Niniejsza opinia dotyczy projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw z dnia 4 marca 2020 r., zwanego dalej „Projektem”[1], przygotowanego przez Ministra Finansów i przedstawionego Radzie Legislacyjnej do zaopiniowania przez Prezesa Rządowego Centrum Legislacji.

 

 

2. Cele projektu

Zgodnie z uzasadnieniem Projektu, ma on na celu, przede wszystkim, implementację przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz zmieniającej dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/UE (Dz. Urz. UE L nr 156 z 19.06.2018 r., str. 43), zwanej dalej „Dyrektywą V AML”. Jednocześnie należy wskazać, że nałożony na państwa członkowskie Unii Europejskiej (UE) termin implementacji przepisów ww. dyrektywy 2018/843 został określony na 10 stycznia 2020 r.  

Głównym założeniem projektu jest stworzenie w ramach Unii Europejskiej warunków do sprawnej wymiany informacji w celu zwiększenia skuteczności przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

Zgodnie z OSR „projektowana regulacja obejmuje m.in.:  

1. doprecyzowanie listy instytucji obowiązanych, w tym poprzez dodanie do niej przedsiębiorców w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców,  prowadzących działalność polegającą na: obrocie lub pośrednictwie w obrocie dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami, a także przechowywaniu, obrocie lub pośrednictwie w obrocie ww. towarami (w zakresie transakcji o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy klika operacji, które wydają się być ze sobą powiązane);
2. uszczegółowienie niektórych definicji, m. in. beneficjenta rzeczywistego, państwa członkowskiego oraz grupy;
3. rozszerzenie zakresu gromadzonych przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF) statystyk;
4. uszczegółowienie zasad dotyczących stosowania przez instytucje obowiązane środków bezpieczeństwa finansowego, a także działań podejmowanych przez nie w zakresie relacji związanych z państwami trzecimi wysokiego ryzyka;
5. doprecyzowanie zasad przechowywania przez instytucje obowiązane dokumentów i informacji uzyskanych w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego;
6. obowiązek publikacji i aktualizacji przez państwa członkowskie UE wykazu stanowisk i funkcji publicznych, które zgodnie z prawem krajowym kwalifikują się jako eksponowane stanowiska polityczne;
7. wprowadzenie mechanizmów weryfikacji danych zawartych w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR);
8. obowiązek rejestrowania „podmiotów świadczących usługi wymiany walut pomiędzy walutami wirtualnymi a fiducjarnymi” i „dostawców kont waluty wirtualnej”[2].

 

 

3. Ogólna ocena Projektu  

Celem Dyrektywy AML V, który istotnie wpływa na kształt Projektu, jest taka modyfikacja unijnych ram prawnych dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, która pozwoli na zwiększenie transparentności przepływów finansowych dokonywanych w ramach systemu finansowego, co powinno wpłynąć na zwiększenie skuteczności regulacji. System finansowy rozumiany jest w tym przypadku bardzo szeroko w ujęciu funkcjonalnym, jako transfery różnorodnych wartości majątkowych, które mogą być wykorzystane do procederu prania pieniędzy bądź finansowania terroryzmu.

Niezależnie od głównego nurtu projektu związanego z implementacją Dyrektywy AML V, w projekcie zawarto także przepisy, których celem jest  poprawa funkcjonowania elementów krajowego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, a które to rozwiązania wynikają z dotychczasowych doświadczeń nadzorczych i regulacyjnych. Takie podejście jest słuszne, natomiast w niektórych sytuacjach rodzi ono ryzyko ukrytego gold platingu.

 

2. Omówienie szczegółowe

 

1. Zmiana dotycząca art. 2 ust. 1 pkt 15 ustawy  

Przedmiotowa zmiana jest próbą implementacji zmienianego art. 2 ust. 1 pkt 3 lit. a) Dyrektywy AML (określającego katalog podmiotów obowiązanych), otrzymującego brzmienie: „a) biegłych rewidentów, zewnętrznych księgowych i doradców podatkowych oraz jakiejkolwiek innej osoby, która zobowiązuje się udzielić, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, z którymi ta inna osoba jest powiązana, pomocy materialnej, wsparcia lub porad w sprawach podatkowych w ramach podstawowej działalności gospodarczej lub zawodowej”. Nie odnosząc się do zagadnienia samego sposobu implementacji, zmiany wymaga kwestia uzasadnienia przedmiotowej zmiany. Zmiana ta, co do zasady, rozszerza w ujęciu funkcjonalnym katalog podmiotów, które zajmują się szeroko rozumianymi konsultacjami podatkowymi mającymi wpływ na sposób prowadzenia transakcji w obrocie gospodarczym. Niezależnie jednak od kształtu katalogu podmiotów objętych zakresem stosowania ustawy, w uzasadnieniu do ustawy wskazuje się na pewną hermetyczność w prowadzeniu tego rodzaju działalności, regulowaną przepisami prawa. Co więcej, wskazuje się tam, że „zawodowe wykonywanie tych czynności jest zastrzeżone wyłącznie dla podmiotów uprawnionych w rozumieniu ustawy o doradztwie podatkowym, a wykonywanie tego rodzaju czynności przez osoby nieuprawnione, zagrożone jest sankcją karną, przewidzianą w art. 81 tej ustawy. Prawidłowa transpozycja przepisów dyrektywy 2018/843 wymaga jednak, nadania statusu instytucji obowiązanej również tym przedsiębiorcom, którzy świadczą usługi doradztwa podatkowego, nie będąc wpisanym na listę doradców podatkowych.”. Mamy tutaj do czynienia z niezręcznością językową, która sugeruje objęcie zakresem podmiotowym instytucji obowiązanych podmiotów, których działalność jest zakazana przepisami prawa, co więcej zagrożona sankcją karną. Tego rodzaju sugestia, ze względów systemowych jest niedopuszczalna.

 

2. Zmiana dotycząca art. 34 ust. 1 pkt 2 lit b) ustawy

Przedmiotowa zmiana wprowadza obowiązek ustalania struktury własności i kontroli klienta w ramach instytucji trustu. Tego rodzaju obowiązek wynika z dyrektywy AML V. W procesie stosowania rozwiązań opisanych Dyrektywą AML, dostrzeżono bowiem, że niektóre sytuacje wynikające ze stosunku opartego na konstrukcji własności podzielonej, utrudniają ocenę beneficjenta rzeczywistego.

W projekcie słusznie więc, ze względu na założenia Dyrektywy AML V, rozszerzono zakres normatywny obowiązywania zmienianego przepisu. Jednakże sam zabieg tego rodzaju nie daje możliwości wykonywania w pełni założeń dyrektywowych. Implementacja powinna bowiem określać instrumenty weryfikacyjne instytucji prawa materialnego, co do zasady nieznanej prawu polskiemu, charakterystycznej dla prawa anglosaskiego (tej ogólnej konkluzji nie zmienia występowanie w prawie polskim nielicznych czynności o charakterze powierniczym). Bez jednoznacznego wskazania stosownego instrumentarium, implementacja będzie dokonana od strony formalnej, natomiast nie nastąpi w ujęciu materialnym, co jest stanem niepożądanym.

Taka sytuacja wynika z tego, że instytucja obowiązana, po pierwsze musiała by posiadać ekspercką wiedzę odnośnie struktury własności wynikającej z prawa obcego, po drugie, będąc profesjonalistą, po części podlegać ocenie nie tylko prawu obowiązującemu na terytorium RP (niezależnie od tego, czy krajowemu, czy europejskiemu), ale również podlegać reżimowi prawnemu innych krajów (kwestii wykonywania obowiązku nie ułatwia istnienie w ustawie definicji ustawowej trustu, odwołującego się do prawa obcego). Tak, jak wyżej zostało wskazane, bez wprowadzenia stosownych narzędzi, nastąpi formalna implementacja, natomiast przerzucając na instytucję obowiązaną, konieczność dokonywania analizy struktur i efektów wynikających z prawa obcego, uniemożliwia się efektywną implementację. Jedną z możliwości jest wprowadzenie obowiązku złożenia oświadczenia odnośnie struktury własności (najlepiej pod rygorem odpowiedzialności karnej) w przypadku braku możliwości ustalenia tej struktury przez instytucję obowiązaną. W sytuacji bowiem samodzielnego badania przez instytucję obowiązaną, nawet w przypadku dokonania oceny, bez jednoznacznego dodatkowego instrumentarium, trudno zarzucić ewentualną wadliwą ocenę prawną podmiotu obowiązanego.

 

3. Zmiana dotycząca art. 35 ust. 2 ustawy

Przedmiotowa zmiana wynika ze zmienionego brzmienia art. 14 ust. 5 dyrektywy AML. Idea tej zmiany wiąże się z założeniem istnienia obowiązku ciążącego na podmiotach obowiązanych, stosowania środków należytej staranności nie tylko wobec nowych klientów, ale również wobec obecnych klientów. Nowe brzmienie art. 14 ust. 5 Dyrektywy AML wskazuje, że „5.   Państwa członkowskie wymagają, aby podmioty zobowiązane stosowały środki należytej staranności wobec klienta nie tylko w stosunku do wszystkich nowych klientów, lecz także – w stosownych sytuacjach i z uwzględnieniem ryzyka – w stosunku do obecnych klientów, lub w przypadkach, gdy stosowne okoliczności dotyczące klienta ulegają zmianie, lub jeżeli podmiot zobowiązany ma w ciągu danego roku kalendarzowego jakikolwiek prawny obowiązek skontaktować się z klientem w celu weryfikacji wszelkich odnośnych informacji dotyczących beneficjentów rzeczywistych lub podmiot zobowiązany miał taki obowiązek na mocy dyrektywy Rady 2011/16/UE”. Ze względu na takie brzmienie regulacji unijnej, propozycja zawarta w projektowanym art. 35 ust. 2 jest zbyt szeroka. Projekt zakłada bowiem konieczność przeprowadzania środków bezpieczeństwa finansowego w stosunku do klientów, w stosunku do których doszło do zmiany uprzednio ustalonych danych dotyczących klienta lub beneficjenta rzeczywistego. Takie brzmienie projektowanego przepisu wymuszałoby konieczność ponownej weryfikacji klienta, przy zaistnieniu jakiejkolwiek zmiany danych jego dotyczących. Tymczasem regulacja dyrektywowa zakłada taki obowiązek, w przypadku, gdy „stosowne okoliczności dotyczące klienta ulegają zmianie”. Oznacza to, że zmianie podlegają okoliczności takie, które mogą wpłynąć na ocenę ryzyka (okoliczności istotne; w wersji angielskiej dyrektywy jest to bardziej widoczne, ze względu na określenie relvant circumstances), a nie każda zmiana, np. zmiana imienia. Z tego też względu omawiany przepis powinien ulec stosownej modyfikacji.

 

4. Zmiana dotycząca art. 36 ust. 1 pkt 1 lit d) ustawy

Wskazana zmiana dotyczy identyfikacji Klienta (osoby fizycznej). Proponowana zmiana określa, że weryfikacja dokonywana jest na podstawie serii i numeru dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby – w przypadku posiadania tej informacji przez instytucję obowiązaną. Zmiana ta zasługuje absolutnie na poparcie, choć jest próbą rozwiązania problemu o znacznie szerszym zakresie, który można by rozważyć kompleksowo. Ratio legis zmiany jest w praktyce usankcjonowanie sytuacji, w której ze względu na charakter stosunków prawnych, instytucja obowiązana nie posiada takich danych (seria i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość) i nie ma możliwości ich uzyskania. Najbardziej jaskrawym przykładem tej sytuacji jest prowadzenie działalności przez instytucje finansowe polegającej na zarządzaniu pracowniczymi planami kapitałowymi (tzw. PPK). W ramach tej formy oszczędzania mającego cechy systematycznego oszczędzania na cele emerytalne, instytucje finansowe inwestują środki finansowe osób fizycznych na podstawie umów zawartych z pracodawcą. W wyniku zawartej umowy pracodawca przekazuje informacje o pracownikach, którzy zadeklarowali uczestnictwo w PPK i odprowadza do instytucji finansowej odpowiednie wpłaty. W takiej sytuacji instytucja finansowa nie posiada żadnej interakcji z osobami fizycznymi uczestniczącymi w PPK, nie mając żadnej gwarancji uzyskania informacji o serii i numerze dokumentu stwierdzającego tożsamość; co więcej, informacji takich w praktyce nie posiadają również najczęściej pracodawcy (wynika to co do zasady z usuwania z baz wielu pracodawców rzeczonych informacji, ze względu na rozwiązania wynikające z RODO). Stąd też należy poprzeć wskazaną zmianę, bądź wręcz wprowadzić rozwiązania normatywne, które w sposób bardziej bezpośredni rozwiążą niedopasowanie relacji prawno-organizacyjnych do założeń ustawy AML, szczególnie w odniesieniu do konstrukcji w których nie istnieje możliwość prania pieniędzy.

W obecnym stanie prawnym instytucje finansowe dokonują badania i na podstawie oceny ryzyka stwierdzają brak konieczności stosowania środków bezpieczeństwa finansowego. Ocena ryzyka jest jednakże przeprowadzana, stąd też w ogóle rozważania dotyczące konieczności posiadania informacji o poszczególnych osobach fizycznych. Biorąc jednak pod uwagę cel systemowy PPK, trudno sobie wyobrazić sytuację, w której zbudowany by został zakład pracy prowadzący działalność gospodarczą, zatrudniający np. 1000 osób, wynagradzający pracowników, płacący składki na ubezpieczenie społeczne i podatki, po to tylko, żeby składki płacone pracownikom rzędu 30-40 zł miesięcznie przekazywane instytucji finansowej stanowiły mechanizm podlegający regułom prania pieniędzy.

 

5. Zmiana dotycząca art. 37 ust. 2 ustawy

Założeniem projektu odnośnie art. 37 ustawy jest uzupełnienie o ustęp drugi i trzeci, co wynika z konieczności transpozycji do krajowego porządku prawnego wymogów wynikających z art. 13 ust. 1 lit. b dyrektywy 2015/849 w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 8 dyrektywy AML V. Zgodnie z definicją beneficjenta rzeczywistego, zawartą w art. 2 ust. 2 pkt 1 lit. a tiret piąte ustawy, w przypadku braku możliwości identyfikacji, jako beneficjenta rzeczywistego osób wskazanych w innych jednostkach redakcyjnych art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy oraz niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, instytucja obowiązana jako beneficjenta rzeczywistego identyfikuje osobę zajmującą wyższe stanowisko kierownicze. W tej mierze projektowany art. 37 ust. 2 ustawy nakazuje instytucji obowiązanej podjęcie uzasadnionych czynności w celu weryfikacji tożsamości beneficjenta rzeczywistego. Tego rodzaju propozycja wykracza poza dyspozycję założeń dyrektywowych odnoszących się do tego obowiązku w bardziej ograniczonym zakresie. Dyrektywa AML V wskazuje bowiem na konieczność podjęcia „niezbędnych środków”. Mamy więc do czynienia z podwójnym rozszerzeniem zakresu propozycji normatywnej, po pierwsze, „niezbędność” jest węższa zakresowo niż „uzasadnione” działanie, po drugie, zobowiązanie do stosowania „środków” jest odniesieniem się do instrumentów prawnych, natomiast „czynności” obejmują instrumentarium zarówno prawne, jak i faktyczne. Stąd też uzasadnione byłoby zmodyfikowanie  propozycji w zgodzie z zapisami Dyrektywy AML V.

 

6. Zmiana dotycząca art. 37 ust. 4 ustawy

Przedmiotowa zmiana zakłada, że instytucje obowiązane stosując środek bezpieczeństwa finansowanego, o którym mowa w art. 34 ust. 1 pkt 2, nie polegają wyłącznie na informacjach pochodzących z rejestru (wskazanego art. 55 lub rejestru w art. 30 lub art. 31 dyrektywy AML prowadzonego we właściwym państwie członkowskim). Tego rodzaju ukształtowanie omawianej normy podważa wartość stosownych rejestrów jako źródła informacji wykorzystywanego na potrzeby stosowania środka bezpieczeństwa finansowego. Takie brzmienie proponowanego przepisu sugeruje konieczność weryfikacji przez instytucje obowiązane danych zawartych w tychże rejestrach, co w konsekwencji doprowadziłoby do ponownego badania tych danych i w praktyce rozszerzyłoby istotnie obowiązki tych instytucji.

 

7. Zmiana dotycząca art. 43 ust. 4 ustawy

Zmiany brzmienia art. 18 ust. 2 dyrektywy AML wprowadzone przez art. 1 pkt 10 lit. b dyrektywy AML V modyfikują w sposób zasadniczy treść normatywną tego przepisu (odmienna ocena w uzasadnieniu projektu). Chodzi tutaj nie o zakres normatywny obowiązków materialnoprawnych, lecz o „poziom wrażliwości” podejmowania różnych środków opisywanych przedmiotowym przepisem projektu. Dotychczasowe brzmienie normy dyrektywowej nakazywały wymóg analizy przeprowadzanej przez podmioty obowiązane, w jak największym możliwym stopniu kontekstu i celu wszystkich skomplikowanych, i nietypowych transakcji o dużej wartości oraz wszelkich nietypowych rodzajów transakcji, które nie mają wyraźnego celu gospodarczego lub celu zgodnego z prawem. Tego rodzaju podejście prawodawcy unijnego miało bardzo szeroki zasięg oddziaływania w zakresie sposobu wykonywania analizy przez podmiot obowiązany i prowadziło do tworzenia obowiązków trudnych do określenia, jak i do wyegzekwowania ich na poziomie krajowym. Stąd też zmiana art. 18 ust. 2 dyrektywy AML, polegająca na tym, aby analiza kontekstu i celu wszystkich transakcji (nietypowych) była przeprowadzana, w zakresie w jakim jest to rozsądnie możliwe.

Ograniczenie zakresu art. 18 ust. 2 Dyrektywy AML nie zostało odzwierciedlone w przedmiotowym projekcie. Projektodawca posługuje się określeniem wskazującym, iż instytucje obowiązane podejmują działania w celu wyjaśnienia okoliczności, w
jakich przeprowadzono transakcje objęte dyspozycją art. 43 ust. 4 Ustawy. Taka propozycja nie uwzględnia więc modyfikacji dyrektywy, która wymaga pewnego poziomu „głębokości” znajdowania uzasadnienia dla przedmiotowych (nietypowych) transakcji w zakresie badania dokonywanego przez instytucję obowiązaną.

 

8. Zmiana dotycząca art. 53a ust. 3 i 4 ustawy (przepisy dodane nowelizacją)

Przepis art. 53a ust. 1 ustawy obliguje instytucje obowiązane do zapewnienia swoim pracownikom oraz osobom działającym na rzecz instytucji obowiązanych i wykonującym czynności związane z raportowaniem Generalnemu Inspektorowi lub właściwemu prokuratorowi podejrzeń popełniania przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu albo innych przestępstw lub przestępstw skarbowych, odpowiedniego stopnia ochrony przed negatywnymi działaniami, w tym w szczególności działaniami o charakterze represyjnym lub polegającymi na kierowaniu gróźb karalnych pod adresem takich osób. Rozwinięciem tego założenia jest stworzenie mechanizmu umożliwiającego pracownikom oraz innym osobom (działającym na rzecz instytucji obowiązanych) narażonym, zgłoszenia Generalnemu Inspektorowi przypadków takich działań.

Uzupełnieniem tej regulacji ma być rozporządzenie Ministra Finansów. Z punktu widzenia konstrukcyjnego, takie ukształtowanie normatywne jest prawidłowe. Wątpliwości budzi jednakże zakres upoważnienia ustawowego. Projekt zakłada bowiem ustalenie w rozporządzeniu sposobu odbierania zgłoszeń, jak również sposobu
postępowania ze zgłoszeniami i ich przechowywania, a także informowania o działaniach, jakie mogą być podejmowane po przyjęciu zgłoszenia. Część z zakresu wskazanego upoważnieniem ustawowym jest wskazaniem typowo technicznych kwestii, część jednak jest typową materią ustawową. W ustawie powinien być bowiem określony sposób postępowania ze zgłoszeniami, których efekty mogą dotyczyć zarówno osób zgłaszających, jak i instytucji obowiązanych. Bez tego rodzaju uzupełnienia materia rozporządzenia nie mogłaby uszczegóławiać norm ustawowych, których nie określono. Z tego też względu projekt ustawy powinien zostać rozbudowany o stosowny tryb postępowania ze zgłoszeniami, w zakresie czynności i skutków zewnętrznych mogących wpływać na prawa bądź obowiązki osób zgłaszających czy instytucji obowiązanych.

 

9. Dodany rozdział 11a ustawy

De lege ferenda należy szczegółowo zapisać, jaką rolę (zadania) w zakresie ochrony danych osobowych mają odgrywać poszczególne organy przy prowadzeniu rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów oraz rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych. Projekt wprowadza instytucję obu tych rejestrów oraz przesądza o tym, kto ma je prowadzić, tzn. organem właściwym w sprawach rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych ma być minister właściwy do spraw finansów publicznych (art. 129o ust. 1 ustawy w brzmieniu przewidzianym w Projekcie), natomiast organem właściwym do prowadzenia rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów ma być dyrektor izby administracji skarbowej wyznaczony, w drodze rozporządzenia, przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych (art. 129o ust. 4 ustawy w brzmieniu przewidzianym w Projekcie). Rejestr działalności w zakresie walut wirtualnych może być prowadzony w systemie teleinformatycznym (art. 129o ust. 2 ustawy w brzmieniu przewidzianym w Projekcie), co tym bardziej czyni zasadnym normatywne przesądzenie o roli właściwych organów w procesie ochrony danych osobowych ujawnianych w rejestrze.

Niektóre polskie ustawy szczegółową rolę organów w tym zakresie wyraźnie regulują. W szczególności, ustawy te przesądzają, że dany organ prowadzący określony rejestr wykonuje obowiązki administratora danych, o których mowa w art. 15 rozporządzenia  Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych)[3], a także określają niektóre inne jeszcze jego obowiązki związane z ochroną danych znajdujących się w rejestrze, w tym w zakresie przetwarzania danych (zob. art. 6 ust. 2 i 6 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności[4]; art. 5a-5b ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne[5]; art. 84aa ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane[6]). Analogiczna regulacja mogłaby zostać zamieszczona w projektowanych przepisach rozdziału 11a ustawy.

 

10. Propozycja w zakresie zmiany ustawy Prawo przedsiębiorców

Ze względu na duże merytoryczne znaczenie, jakie odgrywa przewidziane w ustawie kontrolowanie instytucji obowiązanych dokonywane przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, ukierunkowane na  przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (zob. rozdział 12 ustawy – art. 130 i nast.), można by de lege ferenda rozważyć uprzywilejowanie tej kontroli na gruncie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców[7]. Mianowicie,  można by rozważyć ujęcie kontroli, o której mowa w art. 130 i nast. ustawy w katalogu wyłączeń przewidzianych w następujących przepisach ustawy Prawo przedsiębiorców: art. 48 ust. 11 ustawy Prawo przedsiębiorców (jest tam zawarty katalog kontroli, w przypadku których wyłącza się obowiązek zawiadomienia kontrolowanego o wszczęciu kontroli), art. 54 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców (jest tam zawarty katalog kontroli, w przypadku których nie obowiązuje zakaz równoczesnego podejmowania i prowadzenia u przedsiębiorcy więcej niż jednej kontroli równocześnie) i art. 55 ust. 2 Prawa przedsiębiorców (jest tam zawarty katalog kontroli, w przypadku których nie obowiązują maksymalne limity czasowe kontroli w ciągu roku u jednego przedsiębiorcy). Kontrola z art. 130 ustawy nie zawsze ma na celu bezpośrednie przeciwdziałanie popełnieniu przestępstwa, lecz jest często po prostu kontrolą wykonywania określonych obowiązków administracyjnych spoczywających na instytucjach obowiązanych, w tym przedsiębiorcach, i dlatego de lege lata kontrola ta nie zawsze będzie podpadała pod istniejące wyłączenia zawarte w przepisach art. 48 ust. 11 pkt 2, art. 54 ust. 1 pkt 2 i art. 55 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo przedsiębiorców. Stąd też wyraźne zamieszczenie (wymienienie) w tych przepisach kontroli, o której mowa w art. 130 i nast. ustawy ułatwi działalność kontrolną w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu oraz uczyni tę działalność kontrolną bardziej efektywną.

 

11.Wejście w życie Projektu

Mając świadomość opóźnienia w implementacji rozwiązań Dyrektywy AML V, na aprobatę zasługuje różnorodne traktowanie projektowanych rozwiązań z punktu widzenia ich wejścia w życie. Proponowane w Projekcie okresy dostosowawcze dla przedsiębiorców (art. 10-13), są z założenia słuszne i częstokroć wynikają z konieczności wdrożenia rozwiązań informatycznych przez instytucje obowiązane, co jest procesem czasochłonnym.

 

3. Konkluzja

Ze względu na powyżej przedstawioną analizę, w konkluzji należy stwierdzić, że opiniowany Projekt może być przedmiotem dalszych prac legislacyjnych, przy uwzględnieniu zastrzeżeń i uwag podniesionych w niniejszej opinii.

 

 

 

Na podstawie projektu opinii przygotowanej przez dra hab. Marcina Dyla, prof. UW, Rada Legislacyjna przyjęła po uprzedniej dyskusji i omówieniu na posiedzeniu w dniu 29 maja 2020 r.