Narodowy Fundusz
Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej

Cykl wydarzeń w przestrzeni wystawienniczo-konferencyjnej EkoSfery rozpoczęła debata Czyste Powietrze – w trosce o zdrowie, klimat i środowisko, którą prowadził red. Stanisław Koczot, zastępca redaktora naczelnego „Gazety Bankowej”. Słuchacze panelu zapoznali się z poglądami Ministra Środowiska Henryka Kowalczyka, Prezesa Zarządu NFOŚiGW Kazimierza Kujdy oraz Dyrektora Departamentu Projektów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju Jarosława Orlińskiego. Komisję Europejską reprezentowała Aneta Wiliems z DG Environment.

Dyskusja skoncentrowała na zagadnieniach jakości powietrza w Polsce – jego stanie, skutkach smogu, programach i możliwościach poprawy w tym zakresie. Wskazano dotychczasowe działania NFOŚiGW w redukcji emisji zanieczyszczeń wielkoprzemysłowych. Przypomniano, że program „Czyste Powietrze” był także odpowiedzią na wyrok Trybunału Europejskiego i wypełnieniem rekomendacji raportu Banku Światowego. Realizację programu „Czyste Powietrze” wspomaga Zespół Koordynacyjny składający się z przedstawicieli Komisji Europejskiej, Banku Światowego i NFOŚiGW. Program łączący cele walki ze smogiem, ciepłego i taniego domu oraz redukcji ubóstwa energetycznego, stanowi wyzwanie dla rynku pracy. NFOŚiGW będzie wspomagał rozwój systemów ciepłowniczych w małych miastach. Doprowadzenie sieci cieplnej w miejsce wymiany palenisk stanowi dobrą alternatywę w programie „Czyste Powietrze”. NFOŚiGW posiada narzędzie dla poprawy efektywności energetycznego, jaką jest realizacja projektu doradztwa. Podkreślono, że wypełnienie projektu „Czyste Powietrze” zapewni Polsce skok cywilizacyjny.

Panel Klimat i Energia, prowadził redaktor naczelny biznesalert.pl Wojciech Jakóbik z Instytutu Jagiellońskiego. Wzięli w nim udział: Minister Energii Krzysztof Tchórzewski, Minister Środowiska Henryk Kowalczyk, Dyrektor Departamentu Projektów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju Jarosław Orliński. Komisję Europejską reprezentował Wolfgang Munch z DG Region. Określono, że realizacja polityki energetycznej w konfrontacji z wymogami klimatycznymi w Polsce, której energetyka jest w ponad 80 proc. oparta na węglu to swoiste rozwiązywanie „kwadratury koła”. Dekarbonizacja polskiej gospodarki będzie miała przebieg ewolucyjny, natomiast budowana obecnie  Elektrownia „Ostrołęka” jest ostatnią opartą na węglu. Przygotowane na COP24 stanowisko Polski jest zgodne z „uśrednionym” stanowiskiem rządów krajów UE. Nawiązuje do porozumienia COP21 w Paryżu i zasadza się na zahamowaniu wzrostu temperatury. Racjonalna polityka klimatyczna winna opierać się na bilansowaniu emisji gazów cieplarnianych i łączyć  redukcję z pochłanianiem emisji.

Debatę Wyzwania dla NFOŚiGW w zakresie ochrony środowiska i adaptacji do zmian klimatu z udziałem Ministra Środowiska Henryka Kowalczyka, Prezesa Zarządu NFOŚiGW Kazimierza Kujdy oraz Dyrektora Departamentu Projektów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju Jarosława Orlińskiego moderował prof. Andrzej Mizgajski, Przewodniczący Państwowej Rady Ochrony Środowiska. Podkreślono zbieżność poglądów i działań resortów środowiska oraz inwestycji i rozwoju w tych obszarach. Działania NFOŚiGW są realizowane w taki sposób, aby nie deformować rynku. Duże znaczenie ma dawanie impulsów poprzez wspieranie innowacji techniczno-organizacyjnych (np. klastry energii czy gmin samowystarczalnych energetycznie). Ważnymi elementami do rozwiązania są: doradztwo energetyczne oraz promocja i informacja. Jako najważniejsze wyzwania dla NFOŚiGW określono: program „Czyste Powietrze”, Fundusz Niskoemisyjnego Transportu, wspieranie nowoczesnych technologii środowiskowych, realizację zadań w dziedzinie adaptacji do zmian klimatu oraz edukację ekologiczną.

Minister Środowiska Henryk Kowalczyk uczestniczył również w debacie Budownictwo drewniane szansą na nowoczesne i ekologiczne domy w Polsce, którą prowadził p.o. Dyrektor Centrum Informacyjnego Lasów Państwowych Wiesław Krzewina. Wzięli w niej również udział: Dyrektor Generalny Lasów Państwowych Andrzej Konieczny, Zastępca Prezesa Zarządu NFOŚiGW Anna Król oraz Prezes Zarządu BOŚ SA Bogusław Białowąs. Podkreślono, że inicjatywa rozwoju nowoczesnego budownictwa – którego zalety są często szerzej nieznane, a także powołanie spółki Polskie Domy Drewniane (której akcjonariuszami będą NFOŚiGW i BOŚ SA) – stanowi element Programu Mieszkanie+. Zarówno Lasy Państwowe (zasoby drewna, które można zainwestować w realizację projektu, jak i przykłady wdrożeń w nadleśnictwach i leśnictwach), NFOŚiGW (opracowany program priorytetowy), jak i BOŚ SA (dedykowany produkt bankowy) są przygotowane do realizacji projektu. Ale należy jeszcze wykreować popyt – modę na budynki z drewna.

Zastępca Przewodniczącego Rady Nadzorczej NFOŚiGW prof. Stanisław Wincenciak był moderatorem panelu Finansowanie ochrony środowiska ze środków Programu Infrastruktura i Środowisko. Uczestnikami dyskusji  byli: Podsekretarz Stanu w MŚ Sławomir Mazurek, Prezes Zarządu NFOŚiGW Kazimierz Kujda, Dyrektor Departamentu Funduszy Europejskich w Ministerstwie Energii Michał Godlewski oraz Dyrektor Departamentu Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju Jarosław Orliński. Podkreślono, że POIiŚ stał się sprawnym narzędziem w realizacji polityki ekologicznej państwa. Będzie on też odgrywał kluczową rolę w realizacji programu priorytetowego „Czyste Powietrze”. Trwają przygotowania do przyjęcia dokumentów dla kolejnego okresu programowania lat 2021-2027. W środowisku i energetyce przyjęto następujące obszary wsparcia: gospodarka wodna, gospodarka o obiegu zamkniętym, gospodarka wodno-ściekowa, zagrożenia naturalne, tereny zielone, adaptacja do zmian klimatu (z rozszerzeniem np. dot. transportu), efektywność energetyczna, OZE, kogeneracja.

Wstępem do dyskusji w panelu 25 lat działalności wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej – doświadczenia, osiągnięcia, perspektywy rozwoju była prezentacja pod tym samym tytułem przedstawiona przez Przewodniczącego Konwentu Prezesów WFOŚiGW, Prezesa Zarządu WFOŚiGW w Toruniu Ireneusza Stachowiaka. Oprócz niego w panelu, który prowadził prof. Andrzej Mizgajski, Przewodniczący Państwowej Rady Ochrony Środowiska, uczestniczyli: Podsekretarz Stanu w MŚ Sławomir Mazurek oraz Przewodniczący Rady Nadzorczej NFOŚiGW prof. Roman Niżnikowski. W prezentacji Przewodniczący Ireneusz Stachowiak stwierdził m.in., że: w Polsce od ćwierćwiecza działa unikatowy w skali Europy i świata system finansowania ochrony środowiska, którego ważną częścią jest 16 wojewódzkich funduszy, współpracujących z NFOŚiGW oraz BOŚ SA; każda złotówka z WFOŚiGW jest wydawana na ochronę środowiska co najmniej dwa razy (jest tak dlatego, że – jako osoby prawne – fundusze wojewódzkie mogą udzielać pożyczek); wojewódzkie fundusze wspierają zrównoważony rozwój gospodarczy i tworzenie „zielonych” miejsc pracy, a z efektów ekoinwestycji korzystają miliony Polaków.

Przykładowe efekty działań funduszy to m.in.: wspomniane już 41 mld na ekoinwestycje i ochronę środowiska, ponad 166 tys. dofinansowanych zadań, ponad 190 tys. zainstalowanych kolektorów słonecznych i ogniw fotowoltaicznych, ponad 0,5 tys. MW zainstalowanej mocy OZE oraz blisko 10 mln ton/rok redukcji emisji dwutlenku węgla oraz 100 tys. km wybudowanej sieci wodno-kanalizacyjnej i 3 tys. wybudowanych bądź zmodernizowanych oczyszczalni ścieków. W dyskusji podkreślono, że działalność funduszy przyczyniła się do poprawy jakości życia obywateli, fundusze są dobrze postrzegane przez obywateli – przyczynia się do tego bezpośredni kontakt z samorządami (do których jest kierowane 70 proc. środków) i obywatelami. Wspólnie z NFOŚiGW fundusze wojewódzkie pracują nad udoskonaleniem systemu i procedur pobierania opłat środowiskowych oraz wspólnym programem edukacyjnym. Stwierdzono, że w najbliższym czasie wzrośnie rola WFOŚiGW; jednym z ich zadań winno być budowanie świadomości ekologicznej. Najważniejsze zadanie funduszy, to realizacja powszechnego, o historycznym znaczeniu projektu „Czyste Powietrze” i nie powinno odbywać się to kosztem innych ważnych dla regionów zadań ekologicznych. W zmieniającym się układzie otoczenia ważna jest rola zarządzania adaptacyjnego.